Ürünlü, Olur
| Ürünlü | |
|---|---|
 | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Ürünlü Ürünlü'nün Erzurum 'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Olur |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1532 m |
| Nüfus | |
| • Toplam | 81 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25650 |
Ürünlü, Erzurum ilinin Olur ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Ürünlü'nün eski adı Culekari veya Çulekari'dir. Megrelce-Gürcüce bir yer adı olan Çulekari (ჭულეკარი) "küçük kapı" anlamına gelir.[4][5] Çulekari 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine Culakar (جولاكار) olarak girmiştir.[6]
Çulekari, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köydeki kale de bu dönemden kalmış olmalıdır.[7]
Çulekari, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterinde "Culakar-i Vasat" (Orta Culakar), "Culakar-i Süfla" (Aşağı Culakar) ve "Culakar-i Ulya" (Yukarı Culakar) olmak üzere üç yerleşim olarak kaydedilmiştir. Bu yerleşimler Gürcistan Vilayeti içinde Penek livasına bağlı Panaskert nahiyesinin köylerinden biriydi. Bu tarihte Aşağı Culakar köyünde 36 hane, Yukarı Culakar köyünde 8 hane yaşıyordu. Orta Culakar köyü ise bu tarihte boşalmıştır.[8]
Çulekari, 1835 tarihli Osmanlı nüfus defterinde tek yerleşim olarak kaydedilmiştir. Bu tarihte bu yerleşim, Penek sancağının köylerinden biriydi. Vergi belirleme ve askere alma amacıyla sadece erkek nüfusunun tespit edildiği bu nüfus sayımında Çulekari köyünde 26 hanede 58 erkek yaşıyordu. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün yaklaşık nüfusunun 116 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[9]
Çulekari köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması'yla Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin Culakar (Джулакаръ) olarak kaydettiği yerleşim, Oltu sancağında Tausker kazasının Olor nahiyesine bağlı 16 köyden biriydi. Çulekari'nin nüfusu, 70'i erkek ve 71'i kadın olmak üzere, 22 hanede yaşayan 141 kişiden oluşuyordu. Nüfusun tamamı Türk olarak kaydedilmiştir.[10] Rus idaresi sırasında Karnavas köyünün nüfusu 1896 yılında 181 kişi ve 1906 yılında 221 kişi olarak tespit edilmiştir.[11]
Çulekar köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesine "Culekar" (جولەكار) adıyla Erzurum vilayetinin Oltu kazasına bağlı Olur nahiyesinde yer alıyordu.[12] 1940 genel nüfus sayımında "Cüleker" biçiminde yazılmış olan köy, aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 333 kişiden oluşuyordu.[13] Çulekar veya Cüleker Türkçe olmadığı için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Ürünlü olarak değiştirilmiştir.[14] Ürünlü köyünün nüfusu 1965 yılında 332 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 68 kişi okuma yazma biliyordu.[15]
Ürünlü köyünde varlığı tespit edilmiş kale, kireç harcı kullanılmadan inşa edilmiştir. Köütn girişinde yer alan Çulekari Kalesi (75 × 23 m) temellerine kadar yıkılmıştır.[7]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Olur Belediyesi’nin bir mahallesi olmuştur.[16]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Mahalle, Erzurum il merkezine 189 km, Olur ilçe merkezine 17 km uzaklıktadır.[17] Mahalle, Olur'un kuzeydoğusunda olup, 
numaralı Olur-Oltu il yoluna, 15,1 km.'lik bir köy yoluyla bağlıdır.[18]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 81[1] |
| 2021 | 88[1] |
| 2020 | 82[1] |
| 2019 | 81[1] |
| 2018 | 83[1] |
| 2017 | 78[1] |
| 2016 | 73[1] |
| 2015 | 82[1] |
| 2014 | 84[1] |
| 2013 | 89[1] |
| 2012 | 95[2] |
| 2011 | 88[2] |
| 2010 | 90[2] |
| 2009 | 86[2] |
| 2008 | 88[2] |
| 2007 | 92[2] |
| 2000 | 117[2] |
| 1990 | 214[19] |
| 1985 | 291[20] |
| 1965 | 332[21] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Olur Ürünlü Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 26 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Urunlu, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 25 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ ""ჭულე" - Megrelce Sözlük". 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2023.
- ^ "კარი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 25 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 585". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2023.
- ^ a b Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 288, ISBN 9789941478178.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 586". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2023.
- ^ Tao (Gürcüce), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 90. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, Sıra no: 773". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2023.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 121, ISBN 9786052100271.
- ^ "Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 225". 5 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2023.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 248.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 631". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2023.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 260.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ "Ürünlü Mahallesi". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ "Google Maps". Google Maps. Erişim tarihi: 19 Ocak 2024.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.