Aşağıçayırlı, Olur
| Aşağıçayırlı | |
|---|---|
 | |
 Erzurum'un Türkiye'deki konumu | |
  Aşağıçayırlı Aşağıçayırlı'nın Erzurum 'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Erzurum |
| İlçe | Olur |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 1882 m |
| Nüfus | |
| • Toplam | 166 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0442 |
| İl plaka kodu | 25 |
| Posta kodu | 25650 |
Aşağıçayırlı, Erzurum ilinin Olur ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Aşağıçayırlı köyünün yaygın olarak bilinen eski adı Aşağı Kızılköy'dür. Yukarıçayırlı köyünün eski adı da Yukarı Kızılköy'dür. Bu yer adları 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Kızıl Köy-i Süfla (زیل كوی سفلا) ve Kızıl Köy-i Ulya (قزیل كوی علیا) olarak geçer.[4] Ancak bu iki yerleşim 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde Zağkos (زاغكوس) adıyla da tek köy olarak kaydedilmiştir. Köyün eski adının Zağkos olduğu ve ikinci bir isimle Kızıl Köy (قزل كوی) olarak kaydedildiği bu kayıttan anlaşılmaktadır. Bu arada köyün adı Gürcüce Dzağkosi (ძაღქოსი) biçiminde yazılmıştır.[5]
Aşağı Kızıl Köy, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan Tao bölgesinde yer alır. Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Köyün kilisesi de bu dönemden kalmış olmalıdır.[6] Zağkos veya Kızıl Köy, 1595 tarihli ve Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterine göre Gürcistan Vilayeti içinde Penek livasına bağlı Penek nahiyesinin köylerinden biriydi. Bu tarihte köyün nüfusu 6 Hristiyan haneden oluşuyordu.[7] Osmanlı idaresinin askere alma amacıyla sadece erkek nüfusunu tespit ettiği 1835 yılında Kızıl Köy'de 33 hanede 95 erkek kaydedilmiştir. Erkek sayısı kadar kadın eklenince, köyün toplam nüfusunun yaklaşık 190 kişiden oluştuğu ortaya çıkar.[8]
Zağkos veya Kızıl Köy, 1877-1878 savaşının ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinde Kızıl Köy, Oltu sancağının Tausker kazasının köylerinden biriydi. 1886 nüfus sayımında Kızıl Köy (Кизил-Кёй) olarak kaydedilmiş olan köyde 35 hanede, 95'i erkek ve 67'si kadın olmak üzere 162 kişi yaşıyordu. Bu tarihte köyün nüfusu "Türk" olarak kaydedilmiştir.[9] Kızıl Köy'ün nüfusu 1896 yılında 245 kişiye, 1906 yılında 313 kişiye yükselmiştir.[10] Rus idaresi sırasında köye dışarıdan yeni nüfus yerleştirildiği bu kayıtlardan anlaşılmaktadır.
Kızıl Köy, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Kızıl Köy-i Süfla (Aşağı Kızıl Köy) ve Kızıl Köy-i Ulya (Yukarı Kızıl Köy) olmak üzere iki ayrı köy olarak kaydedilmiştir. Bu sırada bu iki köy, Erzurum vilayetinin Oltu kazasının Olur nahiyesine bağlıydı.[4] Aşağı Kızıl Köy, 1940 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 321 kişiden oluşuyordu.[11] "İltibasa yol açtığı" gerekçesiyle Aşağı Kızıl Köy'ün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Aşağı Çayırlı olarak değiştirilmiştir.[12] Aşağı Çayırlı köyünün nüfusu 1965 yılında 608 kişiden oluşuyor ve bu nüfus içinde 233 kişi okuma yazma biliyordu.[13]
Günümüzde Aşağıçayırlı köyünün sınırları içinde kalan Kızıl Köy Kilisesi, köyün yaylasındadır. Bu yapı büyük ölçüde yıkılmış olup geriye sadece duvar parçaları kalmıştır. Köyde iki kilisenin daha bulunduğu köylülerce teyit edilmekle birlikte bu yapılardan bugüne bir iz kalmamıştır. Köyün iki çeşmesinde koyun formlu iki mezar taşının kullanılmış olması, köyde eski bir mezarlığın bulunduğunu göstermektedir.[6]
1993 yılında Büyükşehir olan Erzurum’da, 2012 yılında 6360 Sayılı Yasa ile, tüm köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır. Bu köy de Olur Belediyesi’nin bir mahallesi olmuştur.[14]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Mahalle, Erzurum il merkezine 193 km, Olur ilçe merkezine 21 km uzaklıktadır.[15] Mahalle, Olur'un kuzeydoğusunda olup, 
numaralı Olur-Oltu il yoluna, 18,2 km.'lik bir köy yoluyla bağlıdır.[16]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 166[1] |
| 2021 | 167[1] |
| 2020 | 171[1] |
| 2019 | 171[1] |
| 2018 | 180[1] |
| 2017 | 163[1] |
| 2016 | 164[1] |
| 2015 | 163[1] |
| 2014 | 167[1] |
| 2013 | 158[1] |
| 2012 | 156[2] |
| 2011 | 169[2] |
| 2010 | 171[2] |
| 2009 | 178[2] |
| 2008 | 198[2] |
| 2007 | 198[2] |
| 2000 | 250[2] |
| 1990 | 421[17] |
| 1985 | 489[18] |
| 1965 | 608[19] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g h i j k "Erzurum Olur Aşağıçayırlı Mahalle Nüfusu". Nufusune.com. 30 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ a b c d e f g h "TÜİK Merkezi Dağıtım Sistemi Nüfus Verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Asagicayirli, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 225.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt; III. cilt s. 569". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2020.
- ^ a b 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2017, s. 287 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1947-1958, 3 cilt; II cilt s. 354, III. cilt s. 569". 27 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Kasım 2020.
- ^ Tao (Gürcüce), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 90. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, sıra no: 779". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 121, ISBN 9786052100271.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1944, s. 248.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 608". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2021.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 259.
- ^ "6360 sayılı kanun". Resmî Gazete. 10 Aralık 2012. 19 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2022.
- ^ "Aşağıçayırlı Mahallesi". YerelNet.org.tr. 4 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2023.
- ^ "Google Maps detay". Google Maps. Erişim tarihi: 4 Ocak 2024.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1968). "1965 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). kutuphane.tuik.gov.tr. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.