İçeriğe atla

Geç Ming Hanedanı veba salgını

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Geç Dönem Ming Hanedanı veba salgını
16. yüzyıl başında Ming Hanedanlığı bölgesi.
HastalıkVeba
YerÇin
İlk vakaŞansi eyaleti
Varış tarihi1633
Kaynak ülke(ler)Çin
İstatistikler
Ölümler
200bin

Geç Dönem Ming Hanedanlığı'ndaki Büyük Veba (Çince : 明末大鼠疫), Çin'deki Ming Hanedanlığı'nın (Chongzhen İmparatoru ) son dönemi olan 1633 ve 1644 yılları arasında yaşanan büyük bir veba salgınıdır.[1][2][3] Salgın 1633'te Şansi Eyaletinde başladı ve 1641'de Pekin'e ulaştı. Veba 1643'te 200.000'den fazla insanın ölümüne neden oldu ve 1644'te Ming Hanedanlığı'nın çöküşüne katkıda bulundu.[1][2][3][4]

1633'te, Chongzhen'in saltanatının altıncı yılında, Şansi Eyaletinde veba salgını başladı.[1][3]

1641'de veba, Ming Hanedanlığı'nın başkenti Pekin'e geldi.[1][3] Aynı zamanda, tarihi kayıtlar, kuzey Zhejiang'daki nüfusun yarısından fazlasının 1641'de hastalandığını ve yerel halkın %90'ının 1642'de öldüğünü gösteriyor.[5]

1643'te salgın zirveye ulaştı ve yalnızca Pekin'de 200.000'den fazla insanı öldürdü. Bu yerel nüfusun %20-25'ini oluşturuyordu.[2][4] O zamanlar Çin literatüründe kaydedilen “sivilce vebası” ve “kusmuk kan vebası” muhtemelen hıyarcıklı veba ve pnömonik veba idi.[2][3]

Mart 1644'te Pekin, Li Zicheng'in birlikleri tarafından kuşatıldı. Oysa Pekin'deki savunma gücü veba nedeniyle önemli ölçüde zayıflamıştı ve normalde 100.000kişilik ordudan yaklaşık 50.000 asker kalmıştı.[4] Sonrasında Li , Pekin Savaşı'nı kazandı ve Chongzhen İmparatoru intihar ederek Ming hanedanının sonunu getirdi.[2][3][4]

Wu Youke (1582-1652), 1641-1644 yılları arasında çevresinde çeşitli salgınların arttığını gözlemleyerek bazı hastalıklara Li Qi (戾气 veya veba faktörleri) adını verdiği bulaşıcı ajanların neden olduğu fikrini öne sürdü.[6] Wen Yi Lun (瘟疫论, Pestilence Üzerine İnceleme/Salgın Hastalıklar İncelemesi) adlı kitabı, kavramı öne çıkaran ana etiyolojik çalışma olarak kabul edilebilir.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b c d "The Great Plague Was a Prelude to a New Dynasty". Vision Times (İngilizce). 6 Şubat 2020. 27 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2021. 
  2. ^ a b c d e Ch’iu. "The Epidemics in Ming Beijing and the Responses from the Empire's Public Health System". 中央研究院歷史語言研究所集刊: 331-388. 2 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2021. 
  3. ^ a b c d e f Cao. "鼠疫流行与华北社会的变迁 ( 1580—1644 年)" (PDF). 历史研究 (Çince) (1). 2 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Eylül 2021 – China Academic Journal Electronic Publishing House vasıtasıyla. 
  4. ^ a b c d "专家谈明朝灭亡:鼠疫或为重要原因". China News Service (Çince). 3 Aralık 2013. 15 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2021. 
  5. ^ The Confusions of Pleasure: Commerce and Culture in Ming China (İngilizce). University of California Press. September 1999. ISBN 978-0-520-22154-3. 
  6. ^ Encyclopedia of the Black Death. ABC-CLIO. 2012. s. 76. ISBN 978-1598842548. 21 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2019.