Gelimer
| Thrasamund | |
|---|---|
.jpg) Gelimer'in profilini taşıyan 50 denarii sikke | |
| Vandalların kralı | |
| Hüküm süresi | 15 Haziran 530 - Mart 534 |
| Önce gelen | Hilderik |
| Sonra gelen | Bizans İmparatorluğu tarafından sona erdirildi |
| Doğum | 480 |
| Ölüm | 553 |
Gelimer (asıl form muhtemelen Geilamir,[2] 480–553), Vandallar ve Alanların kralıdır (530–534), Geç Antik Çağ'da Kuzey Afrika'daki Vandal Krallığı'nın son Cermen hükümdarıdır. O zamanlar Arian olan Vandalların arasında, Katolikliğe dönmesi ile Vandal soylularını tedirgin eden Hilderik'i tahttan indirdikten sonra 15 Haziran 530 günü hükümdar oldu.[3]
Hilderik'i destekleyen Bizans İmparatoru Justinianus (h. 527-565) kısa süre sonra Vandallara savaş ilan etti. Haziran 533'te, Belisarius komutasında sefer gücü yolladı, Eylül başı Afrika'ya ulaştılar. Bu arada, Vandal toprağı olan Sardinya'nın Got valisi Godas, Gelimer'e isyan edip, bağımsızlık için Justinianus ile görüşmeye başladı. Justinianus'un planlarına aymaz veya hakir gören Gelimer, isyanı bastırmak için Afrika'da müteşekkil ordunun büyük kısmından oluşan bir güç tertip edip, kardeşi Tzazo komutasında, yolladı. Belisarius karaya çıktığında hiçbir dirençle karşılaşmadı.[4]
Karaya çıkan Belisarius hemen Kartaca'ya yürüdü, nihayetinde Kartaca'nın 10 mil uzağında Ad Decimum'da 13 Eylül günü Hilderik ile karşılaştı. 11,000 ile 17,000 arası az bir kuvvet olmalarına rağmen Vandallar 'e kadar sayısız olmasına rağmen eşit bir şekilde savaştı, savaş Gelimer'in kardeşi Ammatas öldürülünce Gelimer cesaretini kaybetti ve kaçtı. 14 Eylül günü Belisarius, Kartaca'ya girip sarayında Gelimer için hazırlanmış şölende yemek yedi. Fakat Hilderik'i kurtarmakta geç kalmıştı, imparatorluk ordusunun geldiği haberiyle Gelimer'in emriyle çoktan öldürülmüştü.[5]
Gelimer, Bizans takibinde kaçabildi ve Sardinya'dan dönen Tzazo, Vandal ordusuyla birleşip bu sefer Kartaca'nın 20 mil uzağında Tricamarum'da Belisarius ile Aralık 533'te tekrar karşılaştı. Bu savaşta, Vandallar Ad Decimum'a göre çok daha mücadele ettiler, ancak tam anlamıyla ve bir kez daha Gelimer'in yenilgisiyle sona erdi. Mons Pappua[6] (belki Annaba yakınında Edough Dağı)[7] çekildi, Numidya sınırında bulunan bu yer Faras komutasındaki Bizanslılar tarafından kısa bir süre sonra kuşatıldı.[8] Prokopius'a göre teslim edilmek üzere geldiğinde Gelimer bunun yerine Faras'tan, Pappua'da kış aylarını daha yaşanılabilir kılmak için ona bir somun ekmek, sünger ve bir lir göndermesini istedi.[9]
Sonunda, Mart 534'te, takipçileri ve açlıktan ölmek üzere olan çocukları ile birlikte, krallığını geri kazanma şansı kalmadı. Gelimer, Belisarius'a teslim oldu ve Bizanslıların Galatya'da yaşlı bir adam olarak yaşayacağı geniş mülk teklifini kabul etti. Bizans tarihçelerine göre, Justinianus'ın Konstantinopolis'te zaferini kazandığı sırada, onun bağımlılığı üzerine, Zebur'dan Vaiz kitabından 'Her şey boş, bomboş, bomboş!' ayetini feryat ederek bir dereceye kadar bu anekdot ile ün kazandı.[10]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Özel
- ^ "Missorium de Geilamir, roi des Vandales" 2 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Médailles et Antiques de la Bibliothèque nationale de France. Medaillesetantiques.bnf.fr. Retrieved 2019-04-06.
- ^ The name is attested in this form on coins and in an inscription; see J.B. Bury, History of the Later Roman Empire 31 Mayıs 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (London 1923), p. 126, n. 9.
- ^ The introduction of Arian Christianity to the Vandal nobility is discussed in H.E. Gieseche 1939. Die Ostgermanen und Arianismus, esp. pp 167-99; the notorious Vandal persecutions of Catholic Christians in North Africa, recounted by the Catholic bishop Victor of Vita, is translated by John R. C. Martyn,, 2008. Arians and Vandals of the 4th–6th centuries: annotated translations of the historical works by bishops Victor of Vita (Historia persecutionis Africanae provinciae) and Victor of Tonnena... (Cambridge), reviewed in The Journal of Ecclesiastical History 61, p 579f.
- ^ Hodgkin, III, 669.
- ^ Procopius, De Bellus III.17.11. Translated by H. B. Dewing, (Cambridge: Loeb Classical Library, 1979), vol. 2 p. 153
- ^ For possible location of Mons Pappua see J. Desanges, 1959."La dernière retraite de Gélimer", Cahiers de Tunisie 7, pp 429-435.
- ^ John Reynell Morell, Algeria: The Topography and History, Political, Social, and Natural, of French Africa, London: Nathaniel Cooke, 1854, p. 197 4 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ Hughes, Ian (Historian) (2009). Belisarius : the last Roman general. Yardley, Pa.: Westholme. ISBN 9781594160851. OCLC 294885267.
- ^ Procopius, De Bellus IV.6.20; translated by Dewing, vol. 2 pp. 259f
- ^ Edward Gibbon, Decline and Fall of the Roman Empire, Vol. 4: Chapter 41: Conquests Of Justinian, Character Of Balisarius. Part II 27 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Genel
- Hodgkin, Thomas. Italy and her Invaders. Clarendon Press: 1895.
