Gazze Şeridi'nde kıtlık

Vikipedi, özgür ansiklopedi
İsrail ablukası ve bombalamaları sonucunda Gazze Şeridi'nde meydana gelen açlık ve kıtlık
Gazze Şeridi'nde Kıtlık
'
ÜlkeFilistin
BölgeGazze Şeridi
Dönem2023-2024
Nedenlerİsrail'in Gazze Şeridi'nin 2023 kuşatması,İsrail ablukası,İsrail'in insan yardım kısıtlamaları
Alınan dış yardımYetersiz İnsani yardım
Demografik etki500.000+ sivil ve Filistinli nüfus

Gazze Şeridi'de, 2023 Hamas-İsrail Savaşı sonucunda ciddi bir kıtlık yaşanmaktadır. Kıtlık, fırınlar ve un değirmenleri gibi gıda altyapısını tahrip eden İsrail hava saldırılarının ve temel malzemelerin yaygın bir şekilde kıtlığının bir sonucudur.[a] Bu durum yarım milyondan fazla Gazzeliyi açlığın eşiğine getirmiştir ve Şerit'teki daha geniş insani kriz'in bir parçasıdır.

İnsan hakları grupları İsrail'i aç bırakma yöntemini bir savaş yöntemi olarak kullanmakla suçladı. Yardım kamyonlarının sınırlı girişi kıtlığı daha da kötüleştirdi ve uzmanların bunu yaklaşık bir yüzyıldır insan eliyle yaratılan en kötü açlık vakalarından biri olarak nitelendirmesine yol açtı.[2]

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

'İyice planlanmış yoksullaştırmanın' İsrail'in Gazze Şeridi'ne yönelik uzun vadeli bir politikası olduğu ileri sürülmüştür.[3] [b] Daha 2000 yılında İsrail yemeklik yakıt ve gaz ithalatını yasaklamıştı.[5] Şeridin %25'ine yayılmış 8.000 yerleşimci Gazze'nin ekilebilir arazilerinin %40'ını ve sularının çoğunu münhasıran kullanıyordu.[6] 2005 yılında İsrail'in Gazze'den çekilmesi ardından 2006 yılında Filistin seçimleri yapıldı ve Hamas kazandı. İsrail, hem siyasi parti Hamas'ı hem de Gazze'nin kendisini "düşman varlık" ilan etti,[7] Hamas'ın Gazze Şeridi'ndeki yönetimini zayıflatmayı amaçlayan abluka, ekonomik yaptırımlar ve kısıtlamalar uygulamaya koymak için harekete geçti. Dov Weissglas, "Onları çok daha zayıflatmalıyız ama ölecek kadar değil,"[8] "Filistinlileri diyete sokmak, ama açlıktan ölmelerini sağlamak değil."[9] Abluka öncesinde Gazze'nin nüfusu 1,6 milyondu ve her gün 400 kamyon Gazze'ye mal taşıyordu. Yeni politikaya göre, İsrail Sivil toplum kuruluşu Gisha'ya, İsrail sadece 106 kamyonun mal teslim etmek için girişine izin verdi.[10] Şeride herhangi bir mal ithal etme izni almak için, bunların vazgeçilmez olduğuna dair kanıt sunulması gerekiyordu.[11] Daha sonra WikiLeaks tarafından yayınlanan diplomatik yazışmalar, İsrail'in 2008 yılında ABD'ye, insani bir krizi önlemek için önlemler alırken, Gazze ekonomisini "çöküşün eşiğinde" tutmayı amaçladığını bildirdiğini ortaya koydu.[12] Gazze Şeridi'nde yetersiz beslenmeyi önlemek için asgari kalori ihtiyacını (kişi başına günde 2,279 kalori) belirlemek için hassas hesaplamalar yapıldı ve bunlar İsrail'in 2007'den 2010'a kadar gıda malzemeleri için kamyon sayılarını belirlemesinin temelini oluşturdu.[10][13][14] Hesaplama, tohum pazarlarına erişimi kurutan abluka nedeniyle tarımın çökmesi gibi faktörleri hariç tutmuştur.[3][c] Gıda maddelerine getirilen kısıtlamalar arasında makarna gibi temel ürünler -ki bu ürün John Kerry'nin ithalatı yasaklananlar listesine dahil edilmesini protesto etmesinin ardından yeniden gündeme getirilmiştir- ve bal gibi lezzetler yer almaktadır, susamlı atıştırmalık helva, bamba,[d] çay, kahve, sosis, irmik, büyük ambalajlı süt ürünleri, çoğu fırıncılık ürünü ve et ve ev tipi pişirme gazına getirilen sınırlamalar.[17]

Goldstone Raporu, 2008-2009 Gazze Savaşı sırasında İsrail'in işgalinin Gazze'nin tarım sektöründe kasıtlı ve büyük bir yıkıma neden olduğunu ortaya çıkarmıştır.[e] İsrail ayrıca Şerit'teki ekilebilir arazilerin %30'unu Girilmesi yasak bölge olarak ilan etti. 2012'den sonra Kızılhaç, Gazzeli çiftçilerin İsrail'in Gazze-İsrail bariyeri'nden sırasıyla 300 metre ila 1 kilometre uzaklıktaki alanlarda çeşitli yüksekliklerde mahsul yetiştirmelerine izin veren bir anlaşma sağlayabildi. Buna rağmen hem ekiciler hem de ilkel sulama cihazları sık sık keskin nişancı ve otomatik makineli tüfek ateşine maruz kaldı ve ateşkes hattı boyunca ekinlere, uyarı yapılmaksızın Monsanto'nun Glifosatı püskürtüldü.[20] Aynı şekilde, İsrail Gazze sularında balık avlanmasına ciddi kısıtlamalar getirdi - Oslo Anlaşmaları kapsamında kabul edilen 20 deniz mili tek taraflı olarak dokuza indirildi - balık avlanabilir alanlar şamandıralarla sınırlandırıldı.[21] 2009 yılında İsrail bunu 3 deniz mili sınırına indirdi ve bunun sonucunda Gazze'nin balıkçılık sularının %85'i İsrail savaş gemileri tarafından engellendi.[22] İsrail savaş gemilerinin bu alanlarda bile yerel balıkçılara ateş açtığı bildirildi.[23]

Kriz başlangıcı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: İsrail'in Gazze Şeridi'nin 2023 kuşatması
Harici video
Kasım ayı başına kadar Sınır Tanımayan Doktorlar için Gazze'de çalışan Amerikalı hemşire Emily "Cali" Callahan, CNN'den Anderson Cooper'a Gazze'deki insani durumu anlatıyor[24][25]

7 Ekim saldırısının ardından İsrail 9 Ekim'de Gazze'ye gıda girişini engellediğini açıkladı.[26] Gazze zaten büyük ölçüde gıda yardımına bağımlı olduğu için bunun etkileri hemen hissedildi. 18 Ekim'de Dünya Gıda Programı sözcüsü Alia Zaki, Gazze nüfusunun açlık riski altında olduğunu belirtti.[27] Üç gün sonra BM, gıda stoklarının neredeyse tükendiğini belirten bir açıklama yaptı.[28] 23 Ekim itibarıyla BM Dünya Gıda Programı İcra Direktörü Cindy McCain, insanların "biz konuşurken kelimenin tam anlamıyla açlıktan öldüğünü" ifade etti ".[29]

27 Ekim'de Dünya Gıda Programı sözcüsü gıda ve diğer temel malzemelerin tükenmekte olduğunu belirtti.[30] 3 Kasım'da BM yetkilileri Gazzelilerin ortalama beslenmesinin günde sadece iki parça ekmekten oluştuğunu belirtti,[31] ve ActionAid yarım milyondan fazla Gazzelinin açlıktan ölümle karşı karşıya olduğunu belirtti.[32] 11 Kasım'da Dünya Gıda Programı Orta Doğu Bölge Direktörü Corinne Fleischer, "yüzlerce insanın her gün fırınlarda ekmek istihkakı almak için saatlerce kuyrukta beklediğini" ve insanların "açlığa daha da yaklaştığını" belirtti.[33]

Altyapıya yönelik hava saldırıları[değiştir | kaynağı değiştir]

18 Ekim'de bir İsrail hava saldırısı Nuseirat Kampı'ndaki bir fırını yerle bir etti ve dört fırıncı öldü.[27] X'te Refaat Alareer fırının orta ve güney Gazze Şeridi'ndeki son fırınlardan biri olduğunu yazdı.[34] 19 Ekim'de birkaç fırının daha İsrail hava saldırıları tarafından vurulduğu bildirildi.[35] 24 Ekim'e gelindiğinde birçok fırının kapandığı, hala açık olanlarda ise saatlerce kuyruk olduğu bildirildi.[36] 28 Ekim'e gelindiğinde İsrail hava saldırıları Şerit'te faaliyet gösteren fırınların beşte birini yok etmişti.[37][38] 1 Kasım'da İsrail Gazze Şehri'nde kalan son fırınlardan birini bombaladı.[39] 2 Kasım'da Birleşmiş Milletler İnsani Yardım Koordinasyon Ofisi (UNOCHA) Gazze'deki fırınların yarısından fazlasının yok edildiğini açıkladı.[40] 8 Kasım'da UNOCHA Gazze'nin kuzeyinde artık çalışan fırın kalmadığını belirtti.[41] 14 Kasım'da İsrail Gazze'nin çalışan son un değirmenini bombaladı.[42] İsrail bombardımanları Gazze'nin balıkçı teknelerini ve limanlarını yok etti.[43][44] 12 Aralık 2023 itibarıyla tarım arazilerinin tahmini yüzde 22'si yok edildi.[45] Depolar, gıda fabrikaları ve kamyonlar da İsrail bombardımanlarında hasar gördü ve yok edildi.[1][46]

Büyüyen kıtlık tehdidi[değiştir | kaynağı değiştir]

Cindy McCain 17 Kasım'da sivillerin açlık tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu belirtti.[47] On gün sonra McCain Gazze'nin kıtlığın eşiğinde olduğunu,[48] yiyecek için dilenmenin "yeni norm" haline geldiğini belirtti.[49] 7 Aralık'ta WFP hanelerin %97'sinin yetersiz gıda tükettiğini ve Gazze'nin güneyinde %83'ünün "aşırı tüketim stratejileriyle" hayatta kaldığını belirtti."[50] 10 Aralık'ta BM, uluslararası yardım kuruluşları ve Gazze'deki yardım çalışanları kitlesel açlık uyarısında bulundu.[51] Filistinliler için Tıbbi Yardım'dan bir temsilci "Açlık savaşları başladı" dedi.[52] 15 Aralık'ta Birleşmiş Milletler Gazze'de yaşayan on kişiden dokuzunun her gün yemek yemediğini tahmin etti.[53]

IDF, Hamas'ın insani yardımları çaldığını;[54] insani yardım isteyen insanları öldürdüğünü;[55] ve kendi erzak rezervlerini tuttuğunu iddia etti.[56] ABD ve BM, İsrail'in Hamas'ın kıtlığa neden olmada önemli bir rol oynadığı iddialarını reddetti ve üst düzey bir ABD yetkilisi "İsrail hükümeti, ABD hükümetinin dikkatine... Hamas'ın BM ve ajansları aracılığıyla sağlanan yardımı çaldığına veya saptırdığına dair herhangi bir özel kanıt getirmedi. Nokta."[57] demiştir.

20 Aralık'ta Birleşmiş Milletler Gazze'deki insanların "Gazze'de daha önce hiç görülmemiş endişe verici seviyelerde açlık" yaşadığını belirtti.[58][59] 21 Aralık'ta Birleşmiş Milletler Gazze Şeridi'nde yarım milyondan fazla insanın açlık çektiğini belirtti.[60] 1 Aralık'ta bağımsız uzmanlardan oluşan bir komiteye dayanan Entegre Gıda Güvencesi Aşama Sınıflandırması raporu Gazze nüfusunun neredeyse tamamını (%93 veya 2.08 milyon) IPC Aşama 3 veya üzerinde (Kriz veya daha kötü), yüzde 79'u Acil Durum (IPC Aşama 4),[61] ve yüzde 15'i (378.000 kişi) Felaket (IPC Aşama 5) seviyesinde yer aldı. 22 Aralık'ta UNICEF Gazze Şeridi'nde giderek artan kıtlık tehdidi konusunda uyarıda bulundu.[62] 29 Aralık'ta Mercy Corps yarım milyon insanın "felaket boyutunda açlık ve kıtlıkla" karşı karşıya olduğunu belirtti.[63][64] 1 Ocak 2024 itibarıyla Gazze'deki Filistinlilerin yüzde doksanı düzenli olarak gıdasız kaldı.[65]

Kıtlık[değiştir | kaynağı değiştir]

3 Ocak 2024'te Dünya Gıda Programı'nın baş ekonomisti Arif Husain, dünyada kıtlık veya felaket boyutunda açlık yaşayan insanların yüzde 80'inin Gazze Şeridi'nde olduğunu belirterek, "Hayatımda şiddet açısından böyle bir şey görmedim" dedi.[66] Gıda stoklarının tükenmesiyle Gazze'de gıda fiyatları yükseldi.[67]

Birleşmiş Milletler insani yardım şefi Martin Griffiths 5 Ocak 2024'te "İnsanlar şimdiye kadar kaydedilen en yüksek gıda güvensizliği seviyeleriyle karşı karşıyalar."[68] 7 Ocak'ta UNRWA müdür yardımcısı Gazze'nin güneyinde ciddi bir açlık olduğunu bildirerek "Gazze'nin güneyinde bir şeyler patlamadan önce daha ne kadar dayanabileceklerini bilmiyorum."[69] Dünya Gıda Programı, Gazze'nin kuzeyindeki her on kişiden dokuzunun günde bir öğünden daha az yemek yediğini belirtti.[70]

9 Ocak'ta Gisha, 7 Ekim'den bu yana Gazze'ye sadece 6.000 yardım kamyonunun girdiğini, bunun da çatışmanın başlamasından önceki on iki günlük yardıma eşdeğer olduğunu bildirdi.[71] Uzmanlar Gazze Şeridi'ndeki kıtlığın yaklaşık 100 yıldır insan eliyle yaratılan en kötü açlık örneği olduğu konusunda uyarıda bulundu.[2] 14 Ocak'ta Philippe Lazzarini şöyle demiştir: "Ne zaman bir okula gitseniz, çocuklar gözlerinizin içine bakarak bir yudum su ya da bir somun ekmek için yalvarıyor."[72] Antonio Guterres, "Açlığın uzun gölgesi Gazze halkını takip ediyor" demiştir.[73] 16 Ocak'ta yetkililer, yetersiz beslenen annelerin yeni doğan bebeklerinin günler içinde öldüğünü ve açlık nedeniyle zayıf düşen çocukların hipotermiden öldüğünü bildirmiştir.[74]

İnsani yardım teslimatlarını denetleyen İsrail biriminin başındaki Albay Moshe Tetro, Gazze'de gıda sıkıntısı olmadığını ve mevcut rezervlerin yeterli olduğunu belirtti.[74] Bir başka İsrailli yetkili ise, "Unutmayın ki bu Gazzeli Arap nüfusun DNA'sında istifçilik vardır, özellikle de gıda söz konusu olduğunda."[75] dedi.

16 Ocak'ta UNOCHA, Gazze'de 378.000 kişinin IPC 5. Aşamasında ya da felaket düzeyinde açlık çektiğini bildirdi.[76] Gazze Şeridi'ndeki 2,2 milyon kişinin tamamının akut gıda güvensizliği ile karşı karşıya olduğunu bildirdi - bu, kayıtlı tarihte açlık çeken nüfusun en yüksek oranıdır.[77] 1 Aralık 2023 tarihinde Entegre Gıda Güvencesi Aşama Sınıflandırması (IPC) açısından Gazze'deki kıtlık verilerini derleyen Kıtlık İnceleme Komitesi (FRC), toplam nüfusun 7 Şubat itibarıyla 3. Aşamada olacağını ve %25'inin ya da 500.000 Gazzelinin 5. Aşamaya ulaşacağını tahmin etmektedir.[62]

18 Ocak'ta Gazze Şeridi'ni gezen UNICEF Genel Müdür Yardımcısı "şimdiye kadar gördüğüm en korkunç koşullardan bazılarına" tanık olduğunu ve "binlerce çocuğun yetersiz beslendiğini ve hasta olduğunu" ifade etti."[78][79] 21 Ocak'ta Gazze Şeridi'ndeki bir gazeteci insanların hayvan yemi kullanarak un yaptığını bildirdi. Yetkililer kötüleşen krizin kısmen Gazze'ye girmesine izin verilen sınırlı miktardaki yardımdan kaynaklandığını belirtirken, Cindy McCain "Gazze'deki insanlar gıda dolu kamyonlardan sadece kilometrelerce uzakta açlıktan ölme [80] riskiyle karşı karşıya" dedi.[81] WFP baş ekonomisti Arif Husain 24 Ocak'ta ihtiyaç duyulan yardımın sadece yüzde 20 ila 30'unun Gazze'ye girdiğini belirtirken,[82] UNOCHA İsrail'i kuzey Gazze'ye insani yardımı "sistematik olarak engellemekle" suçladı.[83]

Savaş suçu iddiaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Ana madde: İsrail- Hamas Savaşı'nda işlenen savaş suçları (2023-2024)

18 Aralık'ta İnsan Hakları İzleme Örgütü İsrail'i "işgal altındaki Gazze Şeridi'nde sivilleri aç bırakmayı bir savaş yöntemi olarak kullanmakla" suçladı.[84] 16 Ocak 2024'te BM uzmanları İsrail'i "Gazze'nin gıda sistemini yok etmek ve gıdayı Filistin halkına karşı bir silah olarak kullanmakla"[85] suçladı.

Tepkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

7 Ocak'ta BM Genel Sekreteri Antonio Guterres Gazze'de "yaygın bir kıtlığın baş gösterdiğini" belirtti.[86] BM sağlık özel raportörü Tlaleng Mofokeng Guterres'e yanıt vererek Gazze'de "kıtlık değil kasıtlı açlık" yaşandığını belirtti.[87] 12 Ocak'ta Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde konuşan Martin Griffiths, son günlerde Gazze'nin kuzeyine ulaşan meslektaşlarının "tam bir dehşet sahnesi" anlattıklarını belirtti: Yolda yatan cesetler. Belirgin açlık belirtileri gösteren insanlar hayatta kalmak için bulabildikleri her şeyi aramak üzere kamyonları durduruyor."[88]

11 Ocak'ta İsrail'in Topraklardaki Hükümet Faaliyetleri Koordinatörü Gazze'de açlık olmadığını iddia etti.[89] 16 Ocak'ta BM'nin gıda konusundaki özel raportörü Michael Fakhri, "Gazze'de tanık olduğumuz şey bütün bir sivil nüfusun açlığa mahkum edilmesi... Bu İsrail bombardımanının bir sonucu, bu insani yardımın reddedilmesinin bir sonucu. Bu kadar acımasız bir şeyin bu kadar çabuk gerçekleştiğini daha önce hiç görmemiştik."[90] Refah Sınır Kapısını ziyaret eden ABD Senatörü Chris Van Hollen, Gazze'ye insani yardım girişini "gereksiz yere hantal bir süreç" olarak nitelendirdi.[91]

Dünya Gıda Programı, UNICEF ve Dünya Sağlık Örgütü başkanları ortak bir bildiri yayınlayarak Gazze'de çok daha fazla insani yardıma ihtiyaç olduğunu belirttiler.[92] Filistin Yatırım Fonu'nun baş ekonomisti Muhammed Mustafa, "Belki de açlık ve kıtlık nedeniyle savaşın kendisinden daha fazla insan ölecek ya da öldürülecek"[93] dedi.

Ayrıca Bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ İsrailli STK Btselem, kıtlığın İsrail politikasının doğrudan bir sonucu olduğunu belirtti: "Bu gerçeklik savaşın bir yan ürünü değil, İsrail'in ilan ettiği politikanın doğrudan bir sonucudur. Bölge sakinleri artık neredeyse hiçbir gıdayı kendileri üretemedikleri için tamamen Gazze dışından gelen gıda kaynaklarına bağımlı durumdalar. Ekili alanların çoğu tahrip edilmiş durumda ve savaş sırasında açık alanlara erişim her halükarda tehlikeli. Fırınlar, fabrikalar ve gıda depoları bombalandı ya da temel malzeme, yakıt ve elektrik eksikliği nedeniyle kapatıldı."[1]
  2. ^ Gazze ekonomisi konusunda önde gelen uzmanlardan Sara Roy'a göre, 'Gazze'ye yönelik mevcut saygısızlık, zaman içinde giderek daha şiddetli biçimler alan bir sürecin son aşamasıdır. İsrail, 1967'de Gazze Şeridi'ni işgal etmesinden bu yana geçen elli altı yıl içinde Gazze'yi İsrail ve Batı Şeria ile siyasi ve ekonomik olarak bütünleşmiş bir bölgeden izole bir yerleşim bölgesine, işlevsel bir ekonomiden işlevsiz bir ekonomiye, üretken bir toplumdan yoksul bir topluma dönüştürdü. Aynı şekilde Gazze'nin sakinlerini de siyaset alanından uzaklaştırmış, onları milliyetçi bir iddiası olan bir halktan, çoğunluğu yaşamlarını sürdürmek için bir tür insani yardıma ihtiyaç duyan bir nüfusa dönüştürmüştür."[4]
  3. ^ İsrail'den geçiş noktalarında izin almak için karmaşık prosedürler de içeri girmesine izin verilen gıdayı daha da azaltan kayda değer bozulmalara neden oldu. İthal edilecek malların İsrail kamyonlarıyla gelmesi gerekiyordu ve bu kamyonlar mallar Gazze tarafına geçmesine izin verilen 'tarafsız' kamyonlara aktarılırken boşaltılıyordu. Oraya varıldığında, sevkiyatların tarafsız kamyonlardan indirilmesi ve Gazze kamyonlarına yeniden yüklenmesi gerekiyordu.[15]
  4. ^ Fıstık ezmesi aromalı mısır atıştırmalığı, yasaklandı çünkü bir İsrailli yetkiliye göre, 'Gilad Shalit'i esir alanların Bamba'yı başının üzerinde çiğnemesini istemiyoruz". '[16]
  5. ^ Tarım sektörü, mahsul yetiştiriciliği, balıkçılık, hayvancılık ve kümes hayvancılığı dahil olmak üzere, yaklaşık 170 milyon ABD doları değerinde doğrudan zarara uğramıştır. Dolaylı kayıplar ise henüz kesin olarak hesaplanmamıştır. Bir iş örgütü, tüm tarım arazilerinin yüzde 60'ının, yüzde 40'ının ise doğrudan askeri operasyonlar sırasında tahrip edildiğini tahmin etmektedir. Ayrıca tüm meyve bahçelerinin yüzde 17'si, besi hayvanlarının yüzde 8,3'ü, kümes hayvanlarının yüzde 2,6'sı, kuluçkahanelerin yüzde 18,1'i, arı kovanlarının yüzde 25,6'sı, açık alanların yüzde 9,2'si ve yeraltı su kuyularının yüzde 13'ü tahrip edilmiştir. UNDP-Gazze tarafından kullanılan STK tahminlerine göre tarım, ikinci intifadanın başlamasından ve İsrail'in sık sık gerçekleştirdiği saldırılardan bu yana kapasitesinin üçte birini kaybetmişti. Yaklaşık 250 tarım kuyusunun tahrip edildiği veya ciddi hasar gördüğü bildirilmiştir.[18][19]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b "Israel is starving Gaza". B'Tselem. 8 Ocak 2024. 17 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2024. 
  2. ^ a b Nolen, Stephanie (11 Ocak 2024). "Looming Starvation in Gaza Shows Resurgence of Civilian Sieges in Warfare". The New York Times. 13 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2024. 
  3. ^ a b Howard-Hassmann, State Food Crimes, 2016 p.127.
  4. ^ Roy, Sara (19 Aralık 2023). "The Long War on Gaza". The New York Review of Books. 18 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2024. 
  5. ^ Howard-Hassmann, State Food Crimes, 2016 s.126.
  6. ^ Rhoda E Howard-Hassmann, State Food Crimes, Cambridge University Press 2016 978-1-107-13352-5 s.125.
  7. ^ Ron Smith, 'Israel's Permanent Siege of Gaza,' 17 Ocak 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Middle East Report, No. 290, Spring 2019, pp.38-42, p.39.
  8. ^ Trude Strand, Tightening the Noose: Gazze'nin Kurumsallaştırılmış Yoksullaştırılması, 2005-2010, 17 Ocak 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Journal of Palestine Studies, Vol. 43, No. 2 (Winter 2014), pp. 6-23 p.10.
  9. ^ Conal Urquhart, 'Gaza on brink of implosion as aid cut-off starts to bite,' 8 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Guardian 16 Nisan 2006.
  10. ^ a b 'Israel Gaza blockade study calculated Palestinians' calories,' 10 Aralık 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Reuters 17 Ekim 2012
  11. ^ Filiu, 2014 s.57.
  12. ^ 'Israel said would keep Gaza near collapse: WikiLeaks,' Reuters 5 Ocak 2011
  13. ^ Fransız Gazze tarihçisi Jean-Pierre Filiu şu yorumu yapmıştır: 'İsrail'in bir Filistinlinin günlük olarak ne kadar yiyebileceğine karar verme yetkisine sahip olduğunu hissetmesi, Gazze Şeridi'nin 2005 sonrası işgalinin ne kadar sapkın ve aşağılayıcı hale geldiğini göstermektedir. .
  14. ^ Associated Press, 'Israel used 'calorie count' to limit Gaza food during blockade, critics claim,' 25 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Guardian 12 Ekim 2012
  15. ^ State Food Crimes. Cambridge University Press. 2016. s. 127. ISBN 978-1-107-13352-5. 24 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2024. 
  16. ^ Alex Renton, 'No gourmets in Gaza,' 18 Ocak 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Guardian 16 Haziran 2009
  17. ^ Renton, 2009
  18. ^ Howard-Hassmann , State Food Crimes, 2016 s.127
  19. ^ Goldstone, Richard (25 Eylül 2009). "Filistin ve İşgal Altındaki Diğer Arap Topraklarında İnsan Hakları: Report of the United Nations Fact-Finding Mission on the Gaza Conflict" (PDF). Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi. ss. 261-262. 15 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Ocak 2024. 
  20. ^ Ron Smith, 'Israel's Permanent Siege of Gaza,' 17 Ocak 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Middle East Report, No. 290, Spring 2019 pp.38-42 s.39-40.
  21. ^ Jean-Pierre Filiu, 'The Twelve Wars on Gaza,' 17 Ocak 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Journal of Palestine Studies Vol. 44, No. 1, SP Autumn 2014 pp.52-60 p.56.
  22. ^ Howard-Hassmann, State Food Crimes, 2016 pp.125-127.
  23. ^ Ron Smith, 2019 p.40
  24. ^ "Gaza:Krankenschwester aus den USA berichtet von "massiven Verbrennungen" bei Kindern". Der Spiegel (Almanca). 8 Kasım 2023. ISSN 2195-1349. 9 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2023. 
  25. ^ Why an American nurse who got out of Gaza says she would go back (İngilizce), 8 Kasım 2023, 10 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 10 Kasım 2023 
  26. ^ "Gaza 'soon without fuel, medicine and food'". BBC News. 9 Ekim 2023. 9 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2023. 
  27. ^ a b Jobain, Najib; Debre, Isabel; Lee, Matthew (18 Ekim 2023). "Gaza's doctors struggle to save hospital blast survivors as Middle East rage grows". Associated Press. 18 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2023. 
  28. ^ "UN update on humanitarian needs after 'limited shipment'". Al Jazeera. 18 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2023. 
  29. ^ Srivastava, Mehul; Khaled, Mai; Saleh, Heba (21 Ekim 2023). "Small aid convoy reaches Gaza after Hamas releases two hostages". Financial Times. 23 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2023. 
  30. ^ "'Running out': People of Gaza going hungry: UN". Al Jazeera. 27 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2023. 
  31. ^ Lederer, Edith (4 Kasım 2023). "UN official says the average Gazan is living on two pieces of bread a day, and people need water". AP News (İngilizce). 4 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2023. 
  32. ^ Reals, Tucker (8 Kasım 2023). "Israel-Hamas war leaves thousands of Palestinians in Gaza facing "death by starvation," aid group warns". CBS News. 11 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2023. 
  33. ^ "'Heart-wrenching': BM gıda ajansı Gazze'de açlık uyarısında bulundu". Al Jazeera. 21 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Kasım 2023. 
  34. ^ @itranslate123 (18 Ekim 2023). "Breaking:Israel has hit one of the last functioning bakeries in the Middle/Southern parts of the Gaza Strip, Nuseirat area. Several reported killed and injured in the massacre. This is where Israel wants people to move to" (Tweet) – Twitter vasıtasıyla. ;
  35. ^ Jobain, Najib; Kullab, Samya; Nessman, Ravi (19 Ekim 2023). "Palestinians trapped in Gaza find nowhere is safe during Israel's relentless bombing". Associated Press. 19 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2023. 
  36. ^ "Buying bread a struggle for Gaza residents". Al Jazeera. 27 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2023. 
  37. ^ Ahmed, Kaamil; Morresi, Elena (28 Ekim 2023). "Airstrikes on Gaza bakeries add to 'catastrophic' food shortages". The Guardian. 4 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2023. 
  38. ^ Tareq S. Haijaj, 'They let humanitarian aid in. Then they bombed it so that Gaza would starve,' 26 Ekim 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Mondoweiss 26 October 2023.
  39. ^ ElSayed, Youmna. "Bakery near al-Shifa Hospital hit in Israeli bombardment". Al Jazeera. 18 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2023. 
  40. ^ "Eleven bakeries destroyed, only nine remain: UN relief agency". Al Jazeera. 18 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2023. 
  41. ^ Reals, Tucker (8 Kasım 2023). "Israel-Hamas war leaves thousands of Palestinians in Gaza facing "death by starvation," aid group warns". CBS News. 9 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2023. 
  42. ^ "Gaza's last working flour mill hit by strike". The Washington Post. Erişim tarihi: 16 Ocak 2024. 
  43. ^ "Fishing boats burn after strike hits central Gaza beach". Euronews. 13 Kasım 2023. 19 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2024. 
  44. ^ "Israeli strike on boats in Gaza port". YouTube. AFP News Agency. 16 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2024. 
  45. ^ Maurice, Guillaume (12 Aralık 2023). "In Gaza, 'an estimated 22% of agricultural land' has been destroyed since the start of the conflict". The Observers. France24. 17 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2024. 
  46. ^ "Just how bad is it in Gaza?". The Economist. 11 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2024. 
  47. ^ Vinall, Frances. "'Immediate possibility of starvation' in Gaza, World Food Program says". The Washington Post. 17 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2023. 
  48. ^ Oshin, Olafimihan (26 Kasım 2023). "Cindy McCain says Gaza 'on the brink of famine'". The Hill. 27 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2023. 
  49. ^ Berger, Miriam. "Aid is trickling in, but Gaza still grows hungrier". The Washington Post. 1 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2023. 
  50. ^ Isaac, Lindsay (7 Aralık 2023). "Gaza experiencing "alarming levels" of hunger, UN agency warns". CNN. 7 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2023. 
  51. ^ Balousha, Hazem. "Aid groups warn of starvation in Gaza after U.S. vetoes cease-fire call". The Washington Post. 4 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  52. ^ DeBre, Isabel (8 Aralık 2023). "Bloodshed, fear, hunger, desperation: Palestinians try to survive war's new chapter in southern Gaza". Associated Press. 9 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023. 
  53. ^ Ables, Kelsey. "A hunger Gazans have 'never, ever' experienced grows in the territory". The Washington Post. 15 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2023. 
  54. ^ Einav Halabi (9 Aralık 2023). "IDF releases video of Hamas stealing aid from Gazans". Ynet News. 16 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2024. 
  55. ^ "Gazans to IDF: Hamas steals UNRWA food, kills civilians who ask for aid". The Jerusalem Post. 8 Ocak 2024. 17 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2024. 
  56. ^ "Arab, Western officials agree Hamas is keeping Gaza food, fuel for itself - NY Times". Times of Israel. 28 Ekim 2023. 19 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2024. 
  57. ^ DeYoung, Karen; Hudson, John (15 Ocak 2024). "Despite U.S. pressure on Israel, casualty count in Gaza remains high". Washington Post. Erişim tarihi: 19 Ocak 2024. 
  58. ^ "Netanyahu lamenta la "tragedia" de la muerte de tres rehenes, pero irá "hasta el final" en la guerra". France24 (İspanyolca). 16 Aralık 2023. 17 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2024. 
  59. ^ Jobain, Najib (16 Aralık 2023). "Netanyahu Says Israel 'Committed As Ever' To War After Israel Mistakenly Kills Hostages". HuffPost. Associated Press. 21 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2023. 
  60. ^ Jobain, Najib (21 Aralık 2023). "UN says more than 1 in 4 people in Gaza are starving because of war". Associated Press. 22 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023. 
  61. ^ "FAO expresses deep alarm over acute hunger in the Gaza Strip". ReliefWeb. Food and Agriculture Organization of the United Nations. 21 Aralık 2023. 22 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Aralık 2023. 
  62. ^ a b Israel is starving Gaza 25 Ocak 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. B'tselem 8 January 2024
  63. ^ "Statement by UNICEF on the risk of famine in the Gaza Strip". UNICEF. 23 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2023. 
  64. ^ "International aid group warns of famine, disease spreading among Palestinians in Gaza". The Times of Israel. Associated Press. 29 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2023. 
  65. ^ Stack, Liam; Gupta, Gaya; Abu Bakr, Bashir (January 2024). "Half of Gazans Are at Risk of Starving, U.N. Warns". The New York Times. 3 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2024. 
  66. ^ Chotiner, Isaac (3 Ocak 2024). "Gaza Is Starving". The New Yorker. 4 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2024. 
  67. ^ "Action Against Hunger calls for permanent ceasefire in Gaza". ReliefWeb. Action Against Hunger. 2 Aralık 2023. 5 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2024. 
  68. ^ "World News in Brief: Gaza relief 'an impossible mission', COVID spreading fast again, food prices fall". UN News. United Nations. 5 Ocak 2024. 5 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2024. 
  69. ^ Ahmad, Reged; Yang, Maya; Dugan, Emily (7 Ocak 2024). "UNRWA in 'life-saving' mode in Gaza as humanitarian crisis deteriorates". The Guardian. 8 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2024. 
  70. ^ Cameron, David (11 Ocak 2024). "Israel must act now to let aid through and save lives in Gaza. Britain has a plan to help that happen". The Guardian. 13 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2024. 
  71. ^ "Just 6,000 aid trucks enter Gaza over past three months: Israeli group". Al Jazeera. 9 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2024. 
  72. ^ Weiss, Mark. "Israel-Gaza war: Thousands take part in solidarity strike with hostages as fighting continues". The Irish Times. 15 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2024. 
  73. ^ Guterres, António. "Secretary-General's statement to the press on the Middle East". United Nations. 21 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2024. 
  74. ^ a b Burke, Jason (16 Ocak 2024). "Aid officials believe there are 'pockets of famine' in Gaza". The Guardian. 17 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2024. 
  75. ^ Gontarz, Nir. "Half a Million Gazans Are Suffering From Acute Hunger. Let That Sink In". Haaretz. 19 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2024. 
  76. ^ "Hostilities in the Gaza Strip and Israel Flash Update #94". ReliefWeb. UNOCHA. 17 Ocak 2024. 18 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2024. 
  77. ^ Regan, Helen (16 Ocak 2024). "Hundreds of thousands are starving in Gaza as famine arrives at 'incredible speed,' UN aid chief warns". CNN. 16 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2024. 
  78. ^ "Statement by UNICEF Deputy Executive Director Ted Chaiban upon conclusion of his visit to the Gaza Strip". UNICEF. 24 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2024. 
  79. ^ Timotija, Filip. "UN warns of viruses spreading in Gaza". The Hill. 20 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2024. 
  80. ^ "Gaza hunger: Making flour out of animal food". Al Jazeera. 21 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2024. 
  81. ^ Khaled, Mai; Saleh, Heba. "'We've all lost weight': the desperate struggle to find food in Gaza". Financial Times. 24 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2024. 
  82. ^ "WFP official says 20 to 30 percent of needed aid entering Gaza". Al Jazeera. 23 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2024. 
  83. ^ Tétrault-Farber, Gabrielle. "Risk of 'pockets of famine' in Gaza, World Food Programme says". Reuters. Erişim tarihi: 24 Ocak 2024. 
  84. ^ "Israel: Starvation Used as Weapon of War in Gaza". Human Rights Watch. 18 Aralık 2023. 19 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2024. 
  85. ^ "Over one hundred days into the war, Israel destroying Gaza's food system and weaponizing food, say UN human rights experts". OHCHR. United Nations. 26 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2024. 
  86. ^ Andres, Paula (7 Ocak 2024). "Israeli strikes kill 7 civilians in West Bank, 2 journalists in Gaza". Politico. 8 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2024. 
  87. ^ "'Deliberate starvation not famine': UN human rights expert". Al Jazeera. 8 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2024. 
  88. ^ "Mr. Martin Griffiths, Under-Secretary-General for Humanitarian Affairs and Emergency Relief Coordinator - Briefing to the UN Security Council on the humanitarian situation in Israel and the Occupied Palestinian Territory, 12 January 2024". ReliefWeb. UNOCHA. 12 Ocak 2024. Erişim tarihi: 13 Ocak 2024. 
  89. ^ Summer, Charlie. "'No food shortage in Gaza,' says IDF official, dismissing UN claims to the contrary". Times of Israel. 15 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2024. 
  90. ^ "UN food official: 'Never seen anything so brutal', on hunger in Gaza". Al Jazeera. 14 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2024. 
  91. ^ Nazarro, Miranda (7 Ocak 2024). "Van Hollen agrees Israel should face 'consequences' over Gaza aid, civilian deaths". The Hill. 15 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2024. 
  92. ^ "UN agency chiefs say Gaza needs more aid to arrive faster, warning of famine and disease". CNBC. AP. 15 Ocak 2024. 15 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2024. 
  93. ^ Khojji, Zaynab. "More people likely to die of hunger than war in Gaza, says Palestinian investment fund head". Arab News. 18 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2024. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Gazze_Şeridi%27nde_kıtlık&oldid=32560976" sayfasından alınmıştır