Finansal sistem
Finansal sistem, borç verenler, yatırımcılar ve borç alanlar gibi finansal piyasa katılımcıları arasında fon alışverişine izin veren sistemdir. Mali sistemler ulusal ve küresel düzeylerde çalışır.[1] Mali kurumlar, karmaşık, yakından ilişkili hizmetlerden, piyasalardan ve yatırımcılar ile borç alanlar arasında verimli ve düzenli bağlantı sağlamayı amaçlayan kurumlardan oluşur.[2] Diğer deyişle, paranın potansiyelini kullanmak ve faydalanmak için fonların gerek duyulduğu yerlere (finansal piyasalar, ticari firmalar, bankalar) yeniden tahsisinin olduğu finansal ortam (para) mübadelesinin olduğu her yerde finansal sistemler vardır. Bütün bu mekanizmaya finansal sistem denilir.
Para, kredi ve finans finansal sistemlerde değişim aracı olarak kullanılır. Mallar ve hizmetler'in takas yapmaya alternatif olarak değiş tokuş edilebileceği değeri bilinen bir araç olarak hizmet ederler.[3] Modern bir finans sistem bankalar (kamu sektörü veya özel sektör), finansal piyasalar, finansal araçlar ve finansal hizmetler içerebilir. Finansal sistemler, fonların ekonomik sektörler arasında tahsis edilmesine, yatırılmasına veya taşınmasına izin verir ve bireylerin ve şirketlerin ilgili riskleri paylaşmasına olanak tanır.[4][5]
Bir finansal sistemin bileşenleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Finansal sistemin temel olarak dört bileşeni vardır:
- Finansal piyasalar - alıcıların ve satıcıların birbirleriyle etkileşime girdiği ve tahvil, hisse senedi ve diğer varlıkların alım satımına katıldığı pazar yerine finansal piyasalar denilir.
- Finansal varlıklar - finansal piyasalarda alınıp satılan ürünlere finansal varlıklar denir. Farklı gereksinimlere ve kredi arayanlara bağlı olarak, piyasadaki menkul kıymetler de birbirinden farklıdır.
- Finansal kurumlar - finansal kurumlar, yatırımcılar ve borç alanlar arasında aracı görevi görür. Üyeler ve müşteriler için finansal hizmetler sunarlar. Aynı zamanda finansal aracılar olarak da adlandırılırlar çünkü tasarruf sahipleri ile borç alanlar arasında aracı görevi görürler. Yatırımcının birikimleri finansal piyasalar aracılığıyla doğrudan veya dolaylı olarak harekete geçirilir.
Piyasalardan fon toplamak isteyen kuruluşlara hizmet sunar ve finansal varlıklarla (mevduat, menkul kıymetler, kredi vb.) ilgilenirler.
- Finansal hizmetler - varlık yönetimi ve yükümlülük yönetimi şirketleri tarafından sağlanan hizmetlerdir. Gerekli fonların elde edilmesine yardımcı olurlar ve ayrıca verimli şekilde yatırıldıklarından emin olurlar. (ör. bankacılık hizmetleri, sigorta hizmetleri ve yatırım hizmetleri)
Bankalar[değiştir | kaynağı değiştir]
Bankalar, gelir elde etmek ve mevduat kabul etmek için borçlulara borç para veren finansal aracı'lardır. Piyasa istikrarı ve tüketiciye koruma sağladıkları için genellikle sıkı şekilde düzenlenirler. Bankalar şunları kapsar:
- Kamu bankaları
- Ticari bankalar
- Merkez bankaları
- Kooperatif bankaları
- Devlet tarafından yönetilen kooperatif bankaları
- Devlet tarafından yönetilen arazi geliştirme bankaları
Banka dışı finansal kuruluşlar[değiştir | kaynağı değiştir]
Banka harici finansal kuruluşlar, yatırım, risk havuzu ve piyasa komisyonculuğu gibi mali hizmetleri kolaylaştırır. Genellikle tam bankacılık lisanslarına sahip değildirler.[6] Non-bank financial institutions include:[7] Banka dışı finansal kuruluşlar şunlardır:[7]
- Finans ve kredi şirketleri
- Sigorta şirketleri
- Yatırım fonları
Finansal piyasalar[değiştir | kaynağı değiştir]
Finansal piyasalar, menkul kıymetler, emtialar ve değiştirilebilir (ing: fungible) kalemlerinin arz ve talebi temsil eden fiyatlarla alınıp satıldığı piyasalardır. "Piyasa" terimi, genelde, bu tür kalemlerin olası alıcıları ve satıcılarının toplam mübadelesinin kurumu anlamına gelir.
Birincil piyasalar[değiştir | kaynağı değiştir]
Birincil piyasa (veya ilk piyasa) genellikle yeni hisse senedi ihraçları, tahvil'ler veya diğer finansal araçlar anlamına gelir. Birincil piyasa para piyasası ve sermaye piyasası olmak üzere ikiye ayrılır.
İkincil piyasalar[değiştir | kaynağı değiştir]
ikincil piyasa, daha önce ihraç edilmiş finansal araçlardaki işlemleri ifade eder.
Finansal araçlar[değiştir | kaynağı değiştir]
Finansal araçlar, her türden ticarete elverişli finansal varlıklardır. Bu varlıklar para, kuruluştaki sahiplik pay kanıtı ve sözleşmelerdir.[8]
Türev araçlar[değiştir | kaynağı değiştir]
Bir Türev araç, değerini bir veya daha fazla dayanak varlıktan (bir varlık, endeks veya faiz oranı dahil) alan sözleşmedir.[9]
Finansal hizmetler[değiştir | kaynağı değiştir]
Finansal hizmetler, finans sektörünü kapsayan çok sayıda işletme tarafından sunulur. Bu işletmeler, kredi birliklerini, bankaları, kredi kartı şirketlerini, sigorta şirketlerini, borsa komisyonculuğunu ve yatırım fonlarını kapsar.
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ O'Sullivan, Arthur; Sheffrin, Steven M. (2003). Economics: Principles in Action. Upper Saddle River, New Jersey 07458: Pearson Prentice Hall. ss. 551. ISBN 0-13-063085-3. Geçersiz
|url-erişimi=limited(yardım) - ^ Gurusamy, S. (2008). Financial Services and Systems 27 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 2nd edition, p. 3. Tata McGraw-Hill Education. 0-07-015335-3
- ^ "Back to Basics: What Is Money? - Finance & Development, September 2012". www.imf.org. 21 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2016.
- ^ Allen, Franklin; Gale, Douglas (1 Ocak 2000). Comparing Financial Systems (İngilizce). MIT Press. ISBN 9780262011778.
- ^ "Financial Systems" (PDF). 20 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Aralık 2022.
- ^ Carmichael, Jeffrey; Pomerleano, Michael (5 Mart 2002). Development and Regulation of Non-Bank Financial Institutions. The World Bank. doi:10.1596/0-8213-4839-6. hdl:10986/15236. ISBN 978-0-8213-4839-0.
- ^ a b "Online Manual - BSA InfoBase - FFIEC". www.ffiec.gov. 1 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2016.
- ^ "Accounting for Financial Instruments". www.fasb.org. 6 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2016.
- ^ "Understanding Derivatives: Markets and Infrastructure". Federal Reserve Bank of Chicago. 8 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2016.