Ferenc Fejtő
François Fejtő | |
|---|---|
 Fejtő (2007'de) | |
| Doğum | Ferenc Fejtő 31 Ağustos 1909 Nagykanizsa, Avusturya-Macaristan |
| Ölüm | 2 Haziran 2008 Paris, Fransa (98 yaşında) |
| Meslek | gazeteci, siyaset bilimci |
Ferenc Fejtő (31 Ağustos 1909 - 2 Haziran 2008),[1] François Fejtő olarak da bilinen, Macaristan doğumlu bir Fransız gazeteci ve Doğu Avrupa konularında uzmanlaşmış bir siyaset bilimci idi.
Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]
Nagykanizsa'da, hali vakti yerinde bir Macaristan Yahudisi kitapçı ve yayıncı ailesinin çocuğu olarak dünyaya geldi. Katolik olarak yetiştirildi. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun çöküşü ardından ailesinin birkaç üyesi Yugoslavya, İtalya, Çekoslovakya ve Romanya vatandaşı oldular.
Pécs ve Budapeşte üniversitelerinde Slav, Alman ve İtalyan öğrencilerle birlikte edebiyat okudu. 1932'de Marksist bir çalışma grubu örgütlemek suçundan bir yıl hapis cezasına çarptırıldı. 1934'te Sosyal Demokrat Partiye kaydoldu ve burada günlük Népszava gazetesine ve Szocializmus dergisine katkıda bulundu. 1935'te şair Attila József ve yayıncı Pál Ignotus ile birlikte anti-faşist ve anti-Stalinist edebiyat dergisi Szép Szó'yu kurdu. Bu dergide Sartre, Mounier ve Maritain'in çalışmalarına yer verdi. 1938'de, hükûmetin Almanya yanlısı tutumunu eleştiren bir makale nedeniyle altı ay hapis cezasına çarptırılması üzerine, Fransa'ya gitmek üzere Macaristan'ı terk etti. İkinci Dünya Savaşı sırasında Fransız Direnişinde yer aldı.
1945'te Paris'teki Macaristan Büyükelçiliğinin basın bölümünün başına geçti. Uzun süredir arkadaşı olan László Rajk'ın kınanmasını protesto ederek bu görevinden istifa etti ve Macaristan'la tüm bağlarını kesti. Ülkesine yalnızca bir kez, 1989'da Imre Nagy'nin resmi cenaze törenine katılmak için döndü.
Fejtő, savaştan sonra Raymond Aron, François Bondy ve David Rousset ile birlikte Hürriyetperver aydınlar Kongresi'ne katıldı. 1952'de yayımlanan (on yedi dile çevrilen ve birkaç kez yeniden düzenlenen) Halk Demokrasilerinin Tarihi adlı kitabı Fransız Komünist Partisine yakın bazı aydınların ondan kuşku duymalarına neden oldu.
1955'te Fransa vatandaşı oldu. 1944'ten 1979'a dek Agence France-Presse bünyesinde Doğu Avrupa'daki gelişmeleri yorumlayan gazeteci olarak çalıştı. 1972-1984 arasında Paris Siyasi Bilimler Akademisinde öğretim üyeliği yaptı. 1973'te Raymond Aron başkanlığındaki bir jüri tarafından edebiyat alanındaki katkılarından dolayı Edebiyat Doktorası unvanı verildi.
Fejtő, gazetecilik ve edebiyat alanlarındaki kariyerinin çoğunu Doğu Avrupa rejimlerini incelemeye adadı. Yaşamı boyunca onların doğuşu, gelişmesi, gerilemesi ve çöküşünü gözlemledi.
Ayrıca, Esprit, Arguments, Contre-Point, Commentaire, Le Monde, Le Figaro, La Croix, Il Giornale, La Vanguardia, Magyar Hírlap ve The European Journal of International Affairs dahil, Fransızca ve diğer dillerdeki çok sayıda dergi ve gazeteye katkıda bulundu.
Fejtő, 20. yüzyılın en büyük Avrupalı aydınlarından biridir. Nizan, Mounier ve Camus ile yakın arkadaşlar, Malraux ve Sartre ile eleştiri muhatabı olmuş, Komintern ve Komünist hareketin liderleriyle görüşmüş, Kremlin liderleri, Tito, Castro ve Willy Brandt ile konuşmuş, Charles de Gaulle ve François Mitterrand'ı hem takdir etmiş, hem de eleştirmiştir. Ölümü üzerine Macaristan'da ulusal yas ilan edilmiştir.
Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Türkçe[değiştir | kaynağı değiştir]
- Herşeye Rağmen Sosyal Demokrasi (Çeviren: Nermin ve Turan Güneş), 1989
İngilizce[değiştir | kaynağı değiştir]
- A History of the People's Democracies: Eastern Europe Since Stalin (Halk Demokrasilerinin Tarihi: Stalin'den Bu Yana Doğu Avrupa), 1971
- The French Communist Party and the Crisis of International Communism (Fransız Komünist Partisi ve Uluslararası Komünizmin Bunalımı), 1970
- Behind the Rape of Hungary (Macaristan'ın Tecavüze Uğramasının Gerisi), 1957
Fransızca[değiştir | kaynağı değiştir]
- Histoire des démocraties populaires (Halk Demokrasilerinin Tarihi), 1952
- Histoire des démocraties populaires après Staline (Stalin Sonrası Halk Demokrasilerinin Tarihi),1969
- La Tragédie hongroise (Macaristan Trajedisi), 1958
- Chine/URSS (Çin/SSCB), 1964
- Le Coup de Prague (Prag Darbesi), 1948
- La social-démocratie quand même; un demi-siècle d'expériences réformistes (Her Şeye Rağmen Sosyal Demokrasi: Reform Tecrübelerinin Yarım Yüzyılı), 1980
- Mémoires (Anılar), 1986
- 1956, Budapest, l'insurrection (1956, Budapeşte, Ayaklanma), 1984
- La fin des démocraties populaires (Halk Demokrasilerinin Sonu), 1992-1997
- Le printemps tchécoslovaque 1968 (1968 Çekoslovakya Baharı), 1999
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Le passer du siècle, François Fejtő, 1999 (Fransızca)
- ^ "Hungarian-born historian, writer Fejto dies in Paris" 12 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Budapest Times, 2 Haziran 2008. Erişim: 5 Haziran 2008.
