Despot

Despot (Yunanca: δεσπότης, despotes, dişi adı δέσποινα, despoina, Bulgarca ve Sırpça деспот, despot, dişi adı деспотица, despotitsa), Bizans sarayına ait olmakla birlikte Latin İmparatorluğu, Bulgaristan, Sırbistan ve Trabzon İmparatorluğu'nda kullanılmış olan bir soyluluk unvanı.

Köken ve tanım

Kelimenin orijinali olan Yunanca despotēs, kabaca "Efendi" anlamına gelir ve kyrios kelimesi ile eş anlamlıdır. Yunaca terimin Latince karşılığı dominus'tur ve despotēs zaman zaman sikke basımında olduğu gibi bazı resmi durumlarda Roma İmparatoruna atıf yapmak için kullanılmıştır.

Despot unvanı, 1163 yılında Bizans İmparatoru I. Manuil tarafından damadı ve geleceğin Macar kralı III. Béla'dan başlamak üzere Bizans sarayına mensup kişiler arasındaki en yüksek makam olarak kabul edildi. Despot unvanı taşıyanların çoğunluğunu, Bizans İmparatorluğunun küçük oğulları ya da damatları oluşturur ve tahtın varisi olan büyük oğulları symbasileus olarak adlandırılırdı. Despotēs unvanı taşıyan kişinin herhangi bir askeri ya da yönetimsel yetkisi ya da gücü olmamakla beraber sarayda, İmparatordan sonra gelen en önemli kişi olma onurunun keyfini sürerdi.

Despot unvanı Dördüncü Haçlı seferindan sonra Bizansın ardılı devletlerde de kullanım alanı buldu ve imparatorluk unvanını elinde tutan herhangi bir hükümdarı tanımlamak için özellikle Latin İmparatorluğu, Bulgaristan, Sırbistan ve Trabzon İmparatorluğu'nda kullanıldı.

Despot kavramının olumsuz bir çağrışım yapmaya başlaması son iki yüzyılda ortaya çıkmış bir durumdur.