Brüksel Anlaşması (2013)

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Başlığın diğer anlamları için Brüksel Antlaşması sayfasına bakınız.
Brüksel Anlaşması (2013)
Türçok taraflı anlaşma
BağlamKosova-Sırbistan ilişkilerinin normalleşmesi
İmzalanma19 Nisan 2013 (2013-04-19)
YerBrüksel, Belçika
Ara bulucular
Özgün
imzacılar
İmzacılar
Onaylayanlar Kosova

Brüksel Anlaşması (Sırpça: Briselski sporazum, Arnavutça: Marrëveshja e Brukselit), resmi adıyla İlişkilerin Normalleştirilmesini Yöneten İlk İlkeler Anlaşması, Sırbistan ve Kosova hükûmetleri arasında ilişkilerinin normalleşmesi üzerine yapılmıştır.[1] Avrupa Birliği himayesinde Brüksel'de her iki tarafça da müzakere edildi ve prensipte imzalanarak sonuçlandırıldı. Müzakerelere Sırbistan Başbakanı Ivica Dačić ve Kosova Başbakanı Hashim Thaçi başkanlık etti ve AB Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton arabuluculuk yaptı. Anlaşma 19 Nisan 2013 tarihinde imzalanmıştır.[2] Sırbistan hükümeti Kosova'yı bağımsız bir devlet olarak tanımıyor, ancak yine de Brüksel Anlaşması uyarınca Kosova hükümeti ile ilişkileri normalleştirmeye başladı. İlişkilerin normalleşmesi terimi belirsiz ve dolayısıyla büyük ölçüde sorunludur.[3] Sırbistan cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic 2018'de anlaşmanın Sırbistan için zor bir uzlaşma olduğunu ve kendisine göre tüm yükümlülüklerin yerine getirildiğini söyledi.[4]

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

1999'da Kosova Savaşı ve NATO'nun Yugoslavya'yı bombalamasının ardından, Kosova, Sırbistan ve FR Yugoslavya'nın bir parçası olarak, BM Güvenlik Konseyi'nin 1244 Kararı uyarınca Birleşmiş Milletler idaresi altına alındı. 2008'de Kosova bağımsızlığını ilan etti ve o zamandan beri 98 ülke tarafından tanındı, ancak Sırbistan, Kosova'nın kendi bölgesi olmaya devam ettiği anlayışını koruyor.[5] Kosova çok sayıda uluslararası örgüte üye olurken, Sırbistan'a ve BM üye devletlerinin yaklaşık yarısına göre 1244 sayılı Karar tüm taraflar için yasal olarak bağlayıcı olmaya devam ediyor. Kosova ile Sırbistan arasındaki AB aracılı diyalog, Kosova'nın bağımsızlık ilanından üç yıl sonra Mart 2011'de başladı.[6] Belgrad ve Priştine'ye müzakereleri Brüksel'de sürdürmeleri yönünde çağrıda bulunulmasına karşın, Sırbistan, sürecin hiçbir noktasında Kosova'yı tanımak zorunda değil.[7]

Söyleşiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Şimdiye kadar Brüksel'deki Avrupa Dış Eylem Servisi ofisinde on tur görüşme yapıldı. AB Yüksek Temsilcisi Barones Ashton, iki yıldır müzakerelere başkanlık ediyordu ve onu Federica Mogherini izliyordu. Komşu devletlerle ilişkilerin normalleşmesi, AB'ye katılmak isteyen devletler için temel bir önkoşuldur; Brüksel Anlaşması Sırbistan'ı AB üyelik müzakerelerine yaklaştırdı ve Kosova da İstikrar ve Ortaklık Anlaşması'nı (SAA) başlattı. SAA, Ekim 2015'te İK Mogherini ve Başbakan Mustafa tarafından imzalandı. En zor sorunlardan biri, Kosova'nın kuzey kesimindeki paralel Sırp yapılarının tam egemenliğe kadar kaldırılmasıdır.

Ivica Dačić, Sırbistan Başbakanı (solda), Catherine Ashton (ortada) ve Kosova Başbakanı Hashim Thaçi (sağda), Münih, 2014.

ABD'li diplomatlar AB liderliğindeki diyaloğu başından beri desteklediler. Dışişleri Bakanı Hillary Clinton, Barones Ashton'u Balkanlar'da ortak seyahat etmeye davet etti ve ikisi Ekim 2012'de Belgrad ve Priştine'ye (ve Saraybosna) ortak ziyaretler yaptı. Clinton, Dışişleri Bakan Yardımcısı Büyükelçisi Philip Reeker'ı Ashton'ın çabalarını desteklemek üzere görevlendirdi. Reeker ve ekibi, AB meslektaşlarıyla yakın koordinasyon kurdu ve Sırp ve Kosovalı temsilcilerle Brüksel'deki her diyalog oturumunun kenarlarında ve bölgeye yapılan ziyaretlerde bir araya geldi.

Sonuç, 19 Nisan 2013'te paraflanan ancak imzalanmayan 15 maddelik "İlişkilerin Normalleştirilmesini Yöneten İlk İlkeler Anlaşması" oldu.[8]

Anlaşma imzalandıktan sonra, Avrupa Komisyonu resmen Kosova ile SAA üzerinde çalışmaların başlaması[9] ve Sırbistan ile katılım müzakerelerinin başlaması tavsiyesinde bulundu. Anlaşma Avrupa Birliği, NATO, AGİT ve Birleşmiş Milletler tarafından desteklendi.[10]

Anlaşma[değiştir | kaynağı değiştir]

Sırp Belediyelerinden Önerilen Topluluk
  Sırp Belediyeler Topluluğu

Sadece 2 sayfadan oluşan anlaşmanın 15 paragrafı var. 1'den 6'ya kadar olan paragraflar, önerilen bir Sırp Belediyeler Topluluğunun kurulması, kapsamı ve işlevleriyle ilgilidir. 7'den 9'a kadar olan paragraflar polis ve güvenlik yapıları ile ilgilidir ve tüm Kosova için "Kosova Polisi" olarak adlandırılan kuzey kısımları da dahil olmak üzere tek bir polis gücü olması gerektiğini içerir. Paragraf 11, Kosova yasalarına göre tüm Kosova'da belediye seçimlerinin yapılmasını öngörür. Paragraf 12, bir uygulama planının oluşturulmasını sağlar ve planın sonuçlandırılacağı bir tarihi (süresi dolduğundan beri) belirtir. Paragraf 13, enerji ve telekomünikasyon konusundaki tartışmaları yoğunlaştırmak için bir taahhüt içermektedir. Paragraf 14, "hiçbir tarafın diğer tarafın kendi AB yollarındaki ilerlemesini engellemeyeceğini veya diğerlerini engellemeye teşvik etmeyeceğini" belirtmektedir. Paragraf 15, AB'nin kolaylaştırılması ile bir uygulama komitesinin kurulmasını öngörmektedir.

Belgede, siyasi açıdan, Kuzey Kosova'daki Sırp çoğunluklu belediyelerin Kosova hukuk sistemine entegrasyonu anlaşılırken belirli garantiler sağlanması amaçlanıyor. Garantiler şu şekildedir: - tüm yargı konuları Kosova hukukuna tabidir, ancak Kosovalı Sırplar belirli yargı heyetlerinin çoğunluğu olmalı ve Kuzey Mitrovica'da bir heyet (Mitrovica Bölge Mahkemesi) oturmalıdır; - tüm polislik işlemleri Kosova Polisi tarafından yapılacak, ancak Sırpların çoğunlukta olduğu bölgelerdeki Polis Bölge Komutanı, Kosovalı Sırp belediyeler tarafından sağlanan listeden seçilen bir Kosovalı Sırp olmalıdır.[11][12]

Daha sonra görüşmeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Brüksel Anlaşması'ndan sonra, hükümlerin farklı alanlarda uygulanmasını sağlamak için düzenli olarak toplantılar yapılır. Şubat 2015'te bir Adalet anlaşması imzalandı ve ardından enerji ve telekom operatörlerine ilişkin anlaşmalar yapıldı. 25 Ağustos 2015'te, Brüksel Anlaşmasının özü olan Sırp Komüniterler Birliği'nin kurulması için bir anlaşmaya varıldı. Tüzüklerin henüz taslağı hazırlanmadı.

Kosova'da 2013 yerel yönetim seçimlerinin nasıl yönetileceği konusunda da endişeler vardı; Sırbistan hükûmeti oy pusulalarında "Kosova devletinden" herhangi bir şekilde bahsedilmesine itiraz etti.[13] Sırbistan hükûmeti, kuzey Kosova'daki Sırpları bu yerel seçimlere katılmaya teşvik etmesi gerektiği konusunda anlaştı.[14]

Ekim 2013'te Sırp yetkililerin Kuzey Kosova'yı ziyaret etmeleri için düzenlemeler yapıldı.[15] Kosova'daki seçim organlarının Kosovalı Sırp temsilcilerini içermesi[16] ve +383 uluslararası telefon kodunun Kosova'ya atfedilmesi kararlaştırıldı.[17] Yeni yasanın 2015'in sonlarında yürürlüğe girmesi bekleniyordu ancak Sırbistan tarafından Mart 2016'ya kadar tekrar ertelendi.[18] Coğrafi telefon kodu Aralık 2016'da uygulandı.[19]

Tepkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Smilja Avramov ve Elena Guskova da dahil olmak üzere bazı bilim adamları, Brüksel Anlaşmasının Sırbistan Anayasasını ve Birleşmiş Milletler Şartını ihlal ettiğini ve Kosova'nın bağımsızlığının dolaylı olarak tanınmasını temsil ettiğini belirtti.[20]

Kosova Meclisi anlaşmayı onaylayarak bir yasa haline getirdi ve onu "uluslararası bir anlaşma" olarak değerlendirdi.[21]

Sırbistan Ulusal Meclisi anlaşmayı uluslararası kabul etmedi ve Sırbistan'daki uluslararası anlaşmalar için gerekli bir prosedür olan bağlayıcı bir yasa olarak onaylamadı.[22] Ancak parti, "imzalanan anlaşmaların uygulama süreci de dahil olmak üzere, AB'nin arabuluculuğuyla Priştine'deki geçici kurumlarla şimdiye kadar siyasi ve teknik diyalog süreci" hakkındaki hükûmet raporunu sadece kabul etti.[23] Belgrad'daki Anayasa Mahkemesi, anlaşmanın anayasaya uygunluğuyla ilgili soruyu yanıtlamadı ve Aralık 2014'te ortaya çıkan sorunun hukuki değil siyasi bir soru olduğunu belirtti.[24]

Ancak Sırbistan, Brüksel anlaşmasının uygulanmasında kaydedilen ilerlemenin, Aralık 2015'te 35.Fasıl müzakerelerinin açılışı kapsamında AB katılım müzakereleri için bir ön şart olduğunu kabul etti.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ As to the agreement not having been signed, see text of agreement.
  2. ^ "EU brokers historic Kosovo deal, door opens to Serbia accession". Reuters. 19 Nisan 2013. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2013. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2021. 
  4. ^ "President Vucic says he will tell the truth at UN Security Council session". N1 info Serbia (İngilizce). 19 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2018. 
  5. ^ "Dacic: Central African Republic has withdrawn recognition of Kosovo's independence". B92.net (İngilizce). 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2020. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2021. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2021. 
  8. ^ "The Kosovo-Serbia Agreement: Why Less Is More". International Crisis Group. 27 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2013. 
  9. ^ "Serbia and Kosovo reach landmark deal". European Union External Action Service. 30 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2013. 
  10. ^ "Ban welcomes 'landmark' agreement between Serbia and Kosovo negotiators". UN News Centre. 11 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2013. 
  11. ^ "First agreement of principles governing the normalization of relations" (PDF). rts.rs. 2 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2015. 
  12. ^ "The Kosovo-Serbia Agreement: Why Less Is More". Crisis Group. 7 Mayıs 2013. 10 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2015. 
  13. ^ "Serbia and Kosovo hold talks in Brussels". Euronews. 27 Ağustos 2013. 5 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2013. 
  14. ^ "Serbian PM claims Kosovo breaches Brussels agreement: media". Xinhua. 5 Ekim 2013. 26 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2013. 
  15. ^ "Belgrade, Pristina overcome dispute ahead of Kosovo local polls". EUbusiness. 8 Ekim 2013. 17 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2013. 
  16. ^ "Brussels Deal: Serbian Officials Free To Enter Kosovo". inSerbia. 8 Ekim 2013. 11 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2013. 
  17. ^ "Serbia allocated calling code to Kosovo". B92. 9 Eylül 2013. 17 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ekim 2013. 
  18. ^ "Statement by High Representative/Vice-President Federica Mogherini following the meeting of the EU-facilitated dialogue". EEAS - European Union. 26 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2015. 
  19. ^ "Kosovo Hails Receipt of Own Telephone Code". balkaninsight.com. 16 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  20. ^ "Смиља Аврамов: Споразум Београда и Приштине индиректно признање самопроглашеног Косова". Novinar Online. SRNA. 2 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2013. Српски експерт за међународно право Смиља Аврамов оцијенила је да споразум између Београда и Приштине представља индиректно признање самопроглашеног Косова и поручила да је њиме погажена Повеља УН која Србији гарантује територијални интегритет....Јелена Гускова: Споразум Београда и Приштине је уговор о признању независности Косова 
  21. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2021. 
  22. ^ "Zakon o zakljucivanju i izvrsenju medjunarodnih ugovora" (PDF). 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Nisan 2021. 
  23. ^ "O PRIHVATANjU IZVEŠTAJA O DOSADAŠNjEM PROCESU POLITIČKOG I TEHNIČKOG DIJALOGA SA PRIVREMENIM INSTITUCIJAMA SAMOUPRAVE U PRIŠTINI UZ POSREDOVANjE EVROPSKE UNIJE, UKLjUČUJUĆI PROCES IMPLEMENTACIJE POSTIGNUTIH DOGOVORA" (PDF). 16 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Nisan 2021. 
  24. ^ ""Briselski sporazum je politički" - B92.net". B92.net (Sırpça). 11 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2017. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Brüksel_Anlaşması_(2013)&oldid=32213400" sayfasından alınmıştır