Boris Pash
| Boris Pash | |
|---|---|
 | |
| Casusluk faaliyeti | |
| Bağlılık |  Amerika Birleşik Devletleri |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 20 Haziran 1900 San Francisco, ABD |
| Ölüm | 11 Mayıs 1995 (95 yaşında) Grenbrae, ABD |
Boris Theodore Pash (doğum adı Boris Fedorovich Pashkovsky, Rusça: Борис Фёдорович Пашковский; 20 Haziran 1900 - 11 Mayıs 1995), Amerika Birleşik Devletleri Ordusu'nda askeri istihbarat subayıydı. İkinci Dünya Savaşı sırasında Karşı İstihbarat'ta çalışarak Nazi Almanyası'nın nükleer girişimini önlemek amacıyla oluşturulan operasyonlara komuta etti.
İlk yılları[değiştir | kaynağı değiştir]
Boris Fedorovich Pashkovsky, 20 Haziran 1900'de San Francisco, Kaliforniya'da doğdu. Babası Theodore Pashkovsky, bir Rus Ortodoks rahibi ve daha sonra başpiskopos olup, 1894'te Kilise tarafından Kaliforniya'ya gönderilmişti. Babası 1906'da Rusya'ya geri çağrıldı ve tüm aile 1912'de Rusya'ya dönmek zorunda kaldı. Annesi, Sırp Amerikalı Ella Dabovich'ti.[1]
Birinci Dünya Savaşı ve dönüş[değiştir | kaynağı değiştir]
1916 ve 1917'de Boris, babasıyla birlikte Birinci Dünya Savaşı'nda Almanya ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'na karşı savaşan Rus ordusunun saflarına katıldılar. Babası askeri papaz olarak kendisi ise topçu olarak Rus Devrimi sırasında 1918'den 1920'ye kadar Karadeniz'de Bolşeviklere karşı Beyaz donanmada görev yaptılar. Boris bu görevi sırasında ayrıca İngilizce konuşabildiği için İngilizlerle yapılan toplantılarda tercüman olarak görev yaptıve bu hizmetlerinden dolayı kendisine St. George Haçı verildi.[2] 1 Temmuz 1920'de Lydia Vladimirovna Ivanova ile evlendi ve Bolşeviklerin savaşı kazanacağının belirginleşmesi ile birlikte Amerika Birleşik Devletleri'ne dönmeyi seçti. 1923'te eğitimine devam etmek amacıyla Springfield, Massachusetts'teki Springfield College'a gitti ve burada Beden Eğitimi Lisansı ile mezun oldu. Bu süre zarfında soyadını Pashkovsky'den Pash'a değiştirdi.[1] Pash, 1924'ten 1940'a kadar Los Angeles'taki Hollywood Lisesi'nde öğretmenlik yaptı. Ayrıca bu süre zarfında eğitimine de devam etti ve 1939'da Güney Kaliforniya Üniversitesi'nden Eğitim alanında Yüksek Lisans derecesi aldı. Ayrıca Amerika Birleşik Devletleri Ordusu Rezervine katıldı ve Piyade İstihbarat Şubesine atandı. Eğitiminin bir parçası olarak Federal Soruşturma Bürosu (FBI) tarafından sertifika almaya hak kazandı.
İkinci Dünya Savaşı[değiştir | kaynağı değiştir]
Boris Pash, daha önce rezervine yazılmış olduğu ABD ordusunda 1940 yılında aktif göreve çağrıldı ve San Francisco Presidio'daki IX Kolordu Bölgesi karargahında karşı istihbarat şefi oldu. Bu görevi sırasında, Japon İmparatorluğu'nun II. Dünya Savaşı sırasında Meksika'da bir üs kurma olasılığını araştıran misyon ekibine dahil oldu.[3][3] Pash ayrıca Kaliforniya Üniversitesi Radyasyon Laboratuvarı'nda şüpheli Sovyet casusluğunu araştırmak üzere çağrıldı. Aralarında Robert Oppenheimer'ın da bulunduğu sayıca fazla olan öğretim üyelerini sorguya çekti ve Oppenheimer'in ABD Komünist Partisi ile bağlantısı olduğunu düşünüyordu ancak Pash, Oppenheimer'ın casus olduğuna inanmıyordu. Oppenheimer'ın kişisel onurunun ve itibarına duyduğu ilginin kendisini bu tür bir eylemden caydıracağını hissetti ve bu yönde raport verdi. Bu nedenle Pash, Oppenheimer'ın Manhattan Projesi'nden çıkarılmasını tavsiye etmedi, sadece Oppenheimer'ın eylemlerinin istihbarat tarafından takip edilmesi ve denetlenmesini önerdi.[3][4][4] Aynı zamanda, Alman nükleer enerji projesiyle ilgili tesisleri, malzemeleri ve bilim adamlarını ele geçirerek Mihver'in nükleer silah geliştirme yolunda ne kadar ilerlediğini belirlemek için 1943'ün sonlarında kurulan bir Müttefik operasyonu olan Alsos Misyonu'nun askeri lideriydi.[1]
Savaştan sonra[değiştir | kaynağı değiştir]
Pash, savaştan sonra çeşitli askeri istihbarat pozisyonlarında görev yaptı. 1946 ve 1947'de Japonya'da General Douglas MacArthur'un emrinde görev yaptı. Onun çabaları sayesinde, Sovyetlerin yerel bir Ortodoks Kilisesi aracılığıyla Japonya'da yer edinme girişimi başarısızlıkla sonuçlandı. Bunun yerine Pash, Piskopos Benjamin'in (Basalyga) Ocak 1947'nin başlarında dizginleri eline alması için örgütlendi ve böylece o zamanki Sovyet kontrolündeki Moskova Patrikhanesi yerine Kuzey Amerika Metropolü bölgede nüfuzu güvence altına aldı. Bu birleşme sonucunda Pash, Sovyet Generali Kuzma Derevyanko ile açık bir çatışma yaşayacak kadar ileri de gitti. 1948'den 1951'e kadar Merkezi İstihbarat Teşkilatı'nın askeri temsilcisi olarak görev yaptı. Bu süre zarfında, çeşitli adam kaçırma ve suikast gibi yasal olmayan işleri ele almak için oluşturulmuş PB-7 adlı tartışmalı bir CIA programından sorumluydu. Daha sonra bu operasyonlarda bulunduğuna dair Kilise Komitesi'nin açtığı soruşturma sonucunda herhangi bir kanıta rastlanmadı.[5] 1953'ten 1956'ya kadar XI İstihbarattan Sorumlu Genelkurmay Başkan Yardımcısı olarak ofiste pasif bir şekilde çalışmalarını sürdürdü. 1956 yılından 1957'de Ordudan emekli olmasına kadar Washington D.C.'de Güdümlü Füzelerden Sorumlu Savunma Bakan Yardımcısı olarak görev yaptı. 1954'te Robert Oppenheimer'ın güvenlik duruşmasında ifade verdi ve Manhattan Projesi sırasında Oppenheimer hakkındaki fikirlerini ve bakış açısını dile getirdi.[2][4][6][7] Ordudan ayrıldıktan sonra Pash, Teknolojik İstihbarat Teşkilatı'nın Doğu Avrupa ve SSCB Bölümünün şefi oldu. 1961'de Amerika Birleşik Devletleri Ordusu Yabancı Bilim ve Teknoloji Merkezi'ne geçti. Haziran 1963'te memuriyetten de emekli oldu. Pash emekliyken 1980'de Avrupa'daki savaş deneyimlerini anlatan The Alsos Mission adlı kitabı yayınladı. 1988'de Askeri İstihbarat Onur Listesi'ne alındı. Nişanları arasında Ordu Üstün Hizmet Madalyası, Liyakat Nişanı, Britanya İmparatorluğu Nişanı ve St. George Nişanı vardı.
Son yılları[değiştir | kaynağı değiştir]
1920'de Rusya'yı terk ettiğinden beri ilk kez Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Rusya'yı ziyaret etti ve Rusya'daki Komünist Parti yönetiminin sonunu görecek kadar yaşayan az sayıdaki Beyaz Rus gazisinden biri oldu. Pash, 11 Mayıs 1995'te Greenbrae, Kalifornia'da 94 yaşında öldü ve Colma, California'daki Sırp Mezarlığı'na gömüldü. Makaleleri Stanford Üniversitesi'ndeki Hoover Enstitüsü'ndedir.[2]
Popüler kültürde[değiştir | kaynağı değiştir]
- Oppenheimer (2023) - Casey Afflecks, Boris Pash'ı canlandırmıştır.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c "Register of the Boris T. Pash Papers". Stanford University. Retrieved 9 December 2021.
- ^ a b c Beyda, Oleg (2019). "Za veru i bombu": udivitel'naia zhizn' polkovnika Borisa Pashkovskogo-Pesha
- ^ a b c Jones, Vincent (1985). Manhattan: The Army and the Atomic Bomb
- ^ a b c Collis, Clark (21 July 2023). "Oppenheimer cast: Who plays who in Christopher Nolan's real-life drama"
- ^ "Masters of the Intelligence Art – Boris Pash"
- ^ Stern, Philip M. (1969). The Oppenheimer Case
- ^ Cynthia C. KellyRichard Rhodes-Manhattan Projesi
