Bobby Fischer
 | Bu maddedeki üslubun, ansiklopedik bir yazıdan beklenen resmî ve ciddi üsluba uygun olmadığı düşünülmektedir. |
 | Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Mayıs 2018) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
| Bobby Fischer | |
|---|---|
 Bobby Fischer Leipzig'de, 1960 | |
| Doğum | Robert James Fischer 9 Mart 1943 Chicago, Illinois, Amerika Birleşik Devletleri |
| Ölüm | 17 Ocak 2008 (64 yaşında) Reykjavík, İzlanda |
| ELO puanı | 2785 (Temmuz 1972) |
Robert James "Bobby" Fischer (9 Mart 1943 – 17 Ocak 2008), satranç çevrelerince dünyanın en iyi satranç büyük ustalarından sayılmaktadır. 1972-1975 yılları arasında 11. Dünya Satranç Şampiyonu ünvanını taşımıştır. ABD'de doğan Fischer, vatandaşlıktan çıkarıldıktan sonra İzlanda'ya yerleşmiş ve parlamento kararıyla kendisine vatandaşlık takdim edilmiştir.[1] Burada şehirden uzak bir hayat sürdüren Fischer, 2008 yılında hayata gözlerini yummuştur. ABD'nin yetiştirdiği tek dünya satranç şampiyonu olan Fischer'ın oyunlarında kullandığı taktikler, uyguladığı kombinezonlar, yaptığı çarpıcı hamleler ve inanılmaz galibiyetleri topluca "Fischer Humması" olarak adlandırılmıştır.
Çocukluğu ve gençliği[değiştir | kaynağı değiştir]
Fischer, 9 Mart 1943'te Chicago’da, Polonya ve Rus İmparatorluğu'ndan göçmüş Yahudi[2][3] bir ailenin oğlu olarak dünyaya gelmiştir.[4][5] 1945 yılında annesi ile babasının boşanmasından sonra annesi ile birlikte taşındıkları Brooklyn’da büyümüştür. Satrancı 6 yaşındayken öğrenen Fischer, kısa zaman içinde bir satranç fanatiği haline gelmiş ve "Yapmak istediğim tek şey satranç oynamak." sözlerini sarf etmiştir.
Henüz 13 yaşındayken ABD Gençler Şampiyonu olan Fischer, bu başarıyı yakalayan en genç satranç oyuncusu olmasıyla satranç tarihine geçmiştir. 14 yaşındayken ise 'En Genç ABD Şampiyonu' olan Fischer, 1958 yılında 15 yaşındayken satranç tarihinin en genç büyük ustası olma başarısını göstermiştir.
Dünya şampiyonu oluşu ve unvanını kaybetmesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Fischer, 1972 yılında İzlanda’nın başkenti Reykjavik’te Sovyet Dünya Şampiyonu Boris Spassky’i 2-0 gerideyken 12.5-8.5 yenerek Dünya Şampiyonu olmuş ve Sovyetlerin bu alandaki hakimiyetine son vermiştir. Soğuk Savaş nedeniyle bu maç dünyada büyük yankı uyandırmıştır.
1975 yılında Anatoly Karpov ile ünvan maçı yapması beklenen Fischer, Uluslararası Satranç Federasyonu FIDE’ye maçın oynanabilmesi için bazı koşulların yerine getirilmesini istemiş, aksi halde maça çıkmayacağını söylemiştir.
Fischer'i reddeden FIDE, ünvan maçı yapılmadığı halde Karpov’u yeni Dünya Şampiyonu ilan etmiştir. Bu olaydan sonra Fischer kayıplara karışmış, yaklaşık 20 yıl ortalarda görünmemiştir. Bu durum ona esrarengiz bir imaj katmış, satranç tarihinin "en gizemli şampiyonu" olarak görülmüştür.
Fischer satrancı[değiştir | kaynağı değiştir]
1996 yılında Fischer, "Fischer satrancı" olarak adlandırdığı yeni bir satranç çeşidi ortaya atmıştır. Buna göre piyonların arkasında bulunan taşlar, kuraya göre rastgele bir şekilde yerleştiriliyordu. Fischer, bu durumda bir oyuncunun yeteneğinin daha iyi anlaşılabileceğini ve de açılış teorisi hazırlıklarının rafa kalkacağını öne sürmüştür.
Kanun kaçağı oluşu[değiştir | kaynağı değiştir]
BM'nin, Yugoslavya'ya uyguladığı ambargoyu delerek 1992 yılında gizlice girip bir satranç şampiyonasına katılan Fischer, o tarihten bu yana "kanun kaçağı" olarak yaşamıştır.
Fischer, o yıl Amerikalı hükûmetinin karşılaşma yapmama taleplerine meydan okumuş, hatta hükûmetin kendisine gönderdiği resmi yazıya tükürerek cevap vermiş ve sonuçta eski rakibi Spassky ile Karadağ'ın açığında bulunan bir adada satranç karşılaşması yapmıştır. Spassky'yi 20 yıl sonra, 10-5 yenerek tam 3.35 milyon Dolar para ödülü kazanmıştır.
Japonya'da yakalanışı[değiştir | kaynağı değiştir]
Bobby Fischer'ın 12 yıllık kaçak hayatı Japonya'nın Narita Uluslararası Havalimanı'nda son bulmuştur. Japonya'dan Filipinler'e, kendisine ait olan ancak suçlamalar yüzünden ABD tarafından iptal edilmiş "geçersiz bir pasaportla" geçmeye çalışırken yakalanmıştır. Başkent Tokyo'da yakalanan Fischer, 9 ay gözaltında tutulmuştur ve Mart 2005 tarihinde İzlanda vatandaşlığına geçmiştir.
1992 yılından bu yana çok çileli bir hayat geçiren, o ülke bu ülke dolaşıp duran, sığınacak ülke arayan Fischer, İzlanda'dan önce Japonya'da adeta bir kaçak gibi gözaltında tutulup suçlu muamelesi görmüştür. Japonya'da işlediği suç geçerli bir pasaporta sahip olmadan ülkeyi terk etme teşebbüsü olarak belirtilmiştir; çünkü Fischer'ın yıllardır kullandığı pasaportu, kendisinin haberi olmadan Amerikan Büyükelçiliği tarafından iptal edilmiş, bu da Japon yetkililere bildirilmiştir. Japon yetkililer bundan dolayı Fischer'i tutuklamıştır ancak bu arada devreye İzlanda girmiş ve Fischer'a vatandaşlık vererek bu durumdan kurtarmıştır.
Fischer, o tarihten bu yana kendisini yakalamak, tutuklayıp cezalandırmak isteyen Amerika'dan kaçmış, Japonya, Macaristan ve Filipinler gibi ülkelerde satrançsever dostlarının himayesi altında bir firari hayat yaşamış, yakalanmamaya gayret etmiştir.
Anti-Amerikancılık ve Anti-Semitizm iddiaları[değiştir | kaynağı değiştir]
Kanun kaçağı yılları içerisinde Fischer, ikinci bir suç daha işlemiştir. İkinci suç, resmî kanuna aykırı bir suç değildir; bu suç 11 Eylül saldırıları ve Yahudiler hakkında ileri-geri sarf ettiği birtakım sözler, değerlendirmelerdir.
11 Eylül 2001 günü Filipinler'de yayın yapan bir radyoya saldırıları yorumlarken şöyle dedi: "Ne kadar güzel haber bu. Ben bu saldırıyı alkışlıyorum. Amerika ve İsrail yıllardır Filistinlileri öldürüyorlar, soyuyorlar; ama bunlar kimsenin umurunda değil. Şimdi iş tersine tepiyor... Amerika yeryüzünden silinmeli."
Fischer, kendisi de anne tarafından Yahudi olmasına rağmen Yahudi karşıtı ifadeleri ile şimşekleri üzerine çekmiştir.
Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]
Fischer'in, 17 Ocak 2008'de Reykjavík'de bir hastanede öldüğü, aile dostu Gardar Sverrisson tarafından bildirilmiştir. Ölümünün nedeni bilinmemektedir. Erken yaşlanan[kaynak belirtilmeli] Bobby Fischer, vefat ettiğinde Amerika değil, İzlanda vatandaşıydı.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "BBC Turkish". www.bbc.co.uk. 20 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2022.
- ^ William Addams Reitwiesner. "Ancestry of Bobby Fischer (Extracts from the U.S. Federal Decennial Census)". ancestry.com. 21 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2014.
- ^ Ben Quinn; Alan Hamilton (28 Ocak 2008). "Bobby Fischer, chess genius, heartless son". The Sunday Times. 30 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2008.(abonelik gereklidir)
- ^ Edmonds & Eidinow 2004, p. 313.
- ^ Edmonds & Eidinow 2004, p. 27. "… she appears to have been religiously unobservant."
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Asrın Satranç Maçı: Fischer-Spassky29 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- BBC'de Fischer 23 Aralık 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi
- (New York Times'ın Fischer'in ölümü üzerine yazdığı haber) 9 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Fischer'un oyunlarından 65 önemli pozisyon14 Mayıs 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
