Bedros Baltazar
Bedros Baltazar | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 10 Mart 1866 Fatih, Konstantiniyye, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 9 Ocak 1953 (86 yaşında) Zeytinburnu, İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Şişli Ermeni Mezarlığı |
| Milliyet | Türkiye Ermenisi |
| Vatandaşlık | Osmanlı İmparatorluğu Türkiye |
| Meslek | Tiyatro, melodram ve operet sanatçısı |
Bedros Baltazar (10 Mart 1866, Kostantiniyye - 9 Ocak 1953, İstanbul), Osmanlı Ermenisi tiyatrocu, melodram ve operet sanatçısı. Osmanlı azınlık Türk tiyatrosunun önemli sanatçılarından birisi olarak kabul edilen Baltazar, Leblebici Horhor Ağa operetindeki Bostancıbaşı rolü ile ün kazandı.
İlk yılları
[değiştir | kaynağı değiştir]Bedros Baltazar 10 Mart 1866 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu'nun başkenti Konstantiniyye'nin Fatih ilçesindeki Salmatomruk semtinde dünyaya geldi.[1] Karagümrük mahallesindeki Ermeni kilisesinin başpapazı olan babası Vartanes Baltazaryan, aynı zamanda öğretmendi.[2] İlkokul eğitimini Hasköy'de babasının sınıf öğretmeni olduğu bir dönemde almaya başladı fakat davranış bozukluğu ve aşırı yaramazlık nedeniyle kısa süre sonra eğitim hayatı sonlandırıldı.[3] Pek çok işe girip çıkan Bedros'un bu durumu, babasını geleceğine dönük endişeye sevk etti. 23 yaşına kadar çeşitli meslek dallarında çalıştıktan sonra en son Kapalıçarşı'da bir kuyumcunun yanında, kardeşi gibi tesviyeci olarak çalışmaya başladı. Esnaflığın kendisine göre olmadığını anlayınca pişman oldu ve kendisine uzun bir sanat yolculuğunun haritasını çizmeye karar verdi.[2]
Kariyeri
[değiştir | kaynağı değiştir]1878'de Kafkasya ve Rusya turnesinden dönen Bedros Atamyan ve Bedros Mağakyan birlikte; Hamlet, Othello ve İngiliz oyuncu Edmund Kean'ın hikâyesini konu alan Aktör Kean piyeslerini özgün repertuarlarında sergilemeye başladı. Temsilleri kaçırmayan ve oyuncuların çalışmalarına katılmak için sürekli fırsat kollayan Baltazar, ikilinin daimî seyircilerinden birisi oldu. Tiyatroya ilgisi bu dönemde başladı ve o tarihlerde günlük olarak yayımlanan Hayrenik (Vatan) gazetesinde, tiyatroya ilgi duyan gençler arandığına dair Bedros Mağakyan imzalı bir ilan gördü ve hemen başvuruda bulundu. Sahne sanatının yanı sıra, geçimini sağlamak için ayakkabıcılık ile de uğraşan Mağakyan, ilan için gelen Bedros'a yüksek sesle okuması ve öğrenmesi için bir şiir ve çekmecesinden çıkarıp bir rol defteri verdi onu işe aldı.[3]
Baltazar ilk kez yirmi üç yaşında iken Kasım 1889'da Tepebaşı Tiyatrosu'nda sahne aldı ve Hop u geğdzavor-Hop ve Yalancı oyunlarındaki Basilius rolünü başarıyla canlandırdı.[2] Bu ilk temsilinde ilgiyi üstüne toplamayı başardı ve onu izleyen Bedros Atamyan sahneye çıkarak kendisini tebrik ederek alnından öptü. Baltazar birçok turneye çıktı ve tüm Anadolu'yu gezme fırsatı yakaladı. Arşak Benliyan ve farklı gruplarla da Selanik, Filibe ve Üsküp gibi şehirlere seyahat etti ve rollerini başarıyla oynadı. Ahmet Fehim, Mardiros Mınakyan, Harutyun Aleksanyan, Felekyan kız kardeşler, Kınar Hanım, Baydzar, Lusi Karakaş ve Toto Karaca gibi dönemin tanınan isimleri ile sahnede birlikte yer aldı.[2] Daha sonra Arşak ve Rozali Benliyanların Türk Opereti Kumpanyasına katıldı ve Arşak Benliyan'ın 1920 yılında ölümüne kadar gruptan ayrılmadı. Bu grupta iken, Arşın Mal Alan dört perdelik operetinde Baltazar Sultan Beg'i, Leblebici Horhor Ağa'da ise Bostancıbaşı rollerine hayat verdi.
Bedros Baltazar operetlerde büyük başarılar elde etti. Üstlendiği rollere kendine özgü karakteri yansıttı ve özgün kalmayı başaran ender oyunculardan birisi oldu. Mamzel Nituş-Matmazel Nituş'taki Binbaşı, Arşın Mal Alan'daki Sultan Beg ve Klereti 28 orvan zinvorutyunı-Kleret'in 28 Günlük Askerliği'ndeki Yüzbaşı rolleri ile seyirci tarafından beğenildi.[3] İstanbul Belediye Başkanı Rıdvan İsmail Paşa'nın oğlu Reşat Rıdvan Bey'in en yakın dostlarından birisi oldu. Reşat Rıdvan Bey, Türk tiyatrosunun yeniden düzenlendiği bu dönemde babasının sertliğine ve engellemelerine rağmen birçok yetenekli oyuncuya hem maddi hem manevi desteklerde bulundu. Baltazar, Ermeni tiyatrolarında da sahneye çıktı ve önemli rollerde oynadı. Sanat camiasında; yetenekli, titiz, değerli bir oyuncu olarak kabul gördü bu özellikleri Türk gruplarıyla birlikte çalışan Avrupalı rejisörler tarafından takdir edildi. Daha çok melodramatik rolleriyle öne çıktı Kamelyalı Kadın'daki Saint Gaudin, Simone ve Marie'deki Gavriel, Fru Fru'daki Santorius, Günahsız Günahkârlar'daki Dudukadın rolleri ile bu alanda da başarılı olduğunu ispatladı.
1952 yılında Oksen Şahinyan'ın organize ettiği ve İstanbullu Ermeni sanatçıların desteği ile Türk ve Ermeni sanatçıların katılımıyla Beyoğlu Ses Tiyatrosu'nda Bedros Baltazar'ın 63. sanat yılına ithafen bir jübile gerçekleştirildi.[4] Jübile töreninden birkaç gün önce hastalanan Baltazar, Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi'ne kaldırıldı ve buradaki tedavisinin ardından taburcu oldu ve törene iştirak etti. Aksi yöndeki tavsiyelere rağmen, törenden elde edilen geliri almayı reddetti ve hastaneye bağışlanmasını vasiyet etti.
Son yılları ve ölümü
[değiştir | kaynağı değiştir]Yakınlarına ve akrabalarına yük olmak istemeyen Baltazar, son yıllarını Galata'daki bir Rus manastırında geçirmeyi tercih etti. 9 Ocak 1953 yılında Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi'nde 86 yaşında hayatını kaybetti.[5][6] Beyoğlu Surp Yerrortutyun Ermeni Kilisesi'nde düzenlenen cenaze töreninin ardından Şişli Ermeni Mezarlığı'na defnedildi.[3]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Yeditepe Fatih" (PDF). Fatih Belediyesi. 2022. s. 39. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2022.
- ^ a b c d Süme, Burak (30 Nisan 2021). "Sesi halen yankılanan bir aktör: Bedros Baltaza". Sesi halen yankılanan bir aktör: Bedros Baltaza. Paros Yayıncılık. 19 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2022.
- ^ a b c d Agop Ayvaz (Aralık 2022). Sahne Arkadaşlarım: Tiyatro Tarihimizden Simalar (PDF). İstanbul: Aras Yayıncılık. s. 13-17. ISBN 9786052100899. 16 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Temmuz 2022.
- ^ Pars Tuğlacı (2004). Tarih boyunca Batı Ermenileri. Pars Yayınları. s. 421. ISBN 978-605-60083-2-0. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2022.
- ^ Onur, Hüdavendigar (1999). Ermeni portreleri. Burak Yayınevi. s. 32. 19 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2022.
- ^ Istanbul ansiklopedisi: Baba-Barbunya balığı. İstanbul Ansiklopedisi ve Neşriyat Kollektif Şirketi. 1958. s. 2088. 19 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2022.