Bay Bican Bey

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Bay Bican Bey, Dede Korkut Kitabı 'ndaki destanda kullanılan antroponimlerden biridir. Üçüncü biçimde kullanılan "Baybican", Deli Karçar ve Banu Çiçek'in babasıdır.

"Abbas ve Gülgez" destanında "Becan" " Modern Azerbaycan antroponimleri sisteminde "Becan", Azerbaycan yer isimleri sisteminde "Bico//Bicoy (Aghsu), "Bichenak" (Şahbuz) isimleri "Kitabi-Dede Korkut'taki "Baybican" antroponimi gibi ses getiren bu sisteme Güney Azerbaycan'daki "Baybecan" ve Borçalı'daki "Bejanoguzaran" toponimleri de eklenebilir.

Eski Türk dilinde hükümdar, lider, prens vb. anlamlarda kullanılan, modern edebi dilde ise resmi ve gayri resmi bir hitap şekli olarak kullanılmaya başlanan "Bay Bican Bey" unvanı, hem unvanın hem de karmaşık ismin ilk bileşeni olarak "Bay Bican Bey" antroponimi birimine katılmıştır. S. Alizade, "Baybican"ın Bay Bıçan (Biçen) şeklinde hayal edilmesi gerektiğini söylüyor.[1] Bu, yani "Baybican" ismindeki "Bıçan//Biçen", "Peçenek" etnonimini hatırlatmaktadır. "Peçenek" Herodot'da pavsik (pavçik), Strabon'da pasian (paçian), Batlamyus'da bastarna (baçtarna) biçimindedir.[2]

A. Demirçizade, 9. yüzyılda bir takım Türk boylarının durumunu anlatırken, "Peçenek" boyundan da bahseder: "...Hazarların Hazar Denizi'nin kuzeyindeki Volga bölgesinde yenilgiye uğraması sonucu ve Kuzeybatıda, Orta Asya'nın kuzey kesiminden gelen, Türkçe konuşan birçok kabile, özellikle de "Kuman", "Peçenek", "suvar", "Kıpçak" vb. önceleri Volga Nehri'nden Derbend setine kadar uzanan topraklara yerleşmişler, daha sonra bir kısmı daha aşağılara, yani İran'a, Azerbaycan'a yerleşmişler.[3]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ S.Əlizаdə. "Кitаbi-Dədə Qоrqуd" аntrоpоnimiyаsının еtimоlоji əsаslаrı. Аzərbаycаn оnоmаstiкаsı prоblеmləri, I, Bакı, 1986, s.29
  2. ^ 3Г.Гейбуллаев. "К этногенезу азербайджанцев", Баку, "Элм", 1991, с259
  3. ^ Ə.Dəmirçizаdə. Аzərbаycаn ədəbi dilinin tаriхi. Bакı, 1979, s.51