Batum Antlaşması
| Dosya:Ofensiva turca de 1918 en el Caucaso.png Kafkasya'da 1918 yılı, Osmanlı ordusunun ileri harekâtı | |
| Tür | Barış Antlaşması |
|---|---|
| İmzalanma | 4 Haziran, 1918 |
| Yer | Batum, Gürcistan |
Batum Konferansı ve Antlaşması, 11 Mayıs – 4 Haziran 1918 tarihleri arasında Batum'da yapılan konferans ve sonucunda 4 Haziran 1918'de Osmanlı İmparatorluğu ile Kasım 1917'deki Bolşevik ihtilalinden sonra Kafkasya'da kurulan devletlerle, yani Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti, Gürcistan Cumhuriyeti ve Azerbaycan Milli Şurası arasında imzalanmış anlaşma. 14 maddeden oluşan bu anlaşma, Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin imzaladığı ilk uluslararası sözleşmedir.
Arka Plan
Polonya'nın Brest-Litovsk kasabasında barış heyeti toplanmıştır. Osmanlı Devleti'ni Sadrazam Talat Paşa temsil etmiştir. Konferansın sonunda imzalanana Brest Litovsk Barış Antlaşması'na göre; Rusya Kars, Ardahan ve Batum’u Osmanlı devletine geri vermiş ve bütün Doğu Anadolu'dan da çekilmiştir.
Bu sırada bu bölgede yaşayan Azeri-Türk, Gürcü ve Ermeni unsurlardan oluşan bir Mavera-i Kafkas (Kafkas Ötesi) Cumhuriyeti kurulmuştur. Doğuda Ermeni mezalimi başlayınca Osmanlı devleti, bu Cumhuriyetlerle plebisitten (Halkoylaması) önce Trabzon’da bir konferans düzenlemiştir. Bir aydan fazla süren Konferanstan hiçbir netice alınmayınca da Osmanlı ordusu doğuda ilerlemeye devam ederek Batum, Kars ve Ardahan geri almıştır. 15 Eylül 1918 tarihinde Bakû’ye kadar bütün bölge ele geçirilmiştir.
Konferans
11 Mayıs–4 Haziran 1918 tarihleri arasında Batum'da yapılan konferanstaki görüşmeler sonucunda; Osmanlı Devleti ile Kasım 1917’deki Bolşevik ihtilalinden sonra Kafkasya'da kurulan devletlerle, yani Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti, Gürcistan Cumhuriyeti ve Azerbaycan Milli Şurası (Cumhuriyeti) arasında 4 Haziranda Batum Antlaşması imzalanmıştır. Üç Kafkas devleti, Osmanlı Devleti ile görüşmelere Maverâ-yı Kafkasya adı altında birlikte katılmış ancak konferans sırasındaki gelişmeler sonucunda ayrı ayrı antlaşmalar imzalanmıştır.[1] Bu antlaşma ile Ayastefanos Antlaşması ve Berlin Antlaşmaları ile kaybedilen Batum dâhil diğer topraklar geri alınmıştır. 15 Ağustos 1918 tarihinde de Padişah VI. Mehmet Vahidettin de bir beyanname yayınlayarak Elviye-i Selâse'nin (Kars, Ardahan ve Batum'un) resmen Anavatan’a bağlılığını ilan etmiştir.
Batum Antlaşmasıyla, Kars, Ardahan ve Batum sancakları geri alındıktan sonra, Trabzon'da ki barış heyeti de bu durum üzerine Plebisiteye razı olmuştur. Plebisit sonunda çoğunlukla halk, Osmanlı Devletini istediğinden, Batum, Kars ve Ardahan Osmanlı devletine katılmıştır.
Sonrası
Mondros Ateşkes Antlaşması ile Osmanlı Devleti 1914 sınırlarına çekilmek zorunda kalmıştır. Daha sonra 13 Ekim 1921 tarihli Kars Antlaşması ile Kars, Ardahan Türkiye'da kalmış, Batum Gürcistan'a verilmiştir.
Kaynakça
- ^ Türkiye ve Maverâ-yı Kafkasya İlişkileri İçerisinde Trabzon ve Batum Konferansları ve Antlaşmaları (1917-1918), Enis Şahin, 2002, Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları, ISBN 975-16-1543-7.
Dış bağlantılar
- Yaqub Mahmudov (2014-10-14). "İRƏVAN VƏ ƏTRAFINDAKI TORPAQLAR ERMƏNİLƏRƏ HANSI ŞƏRTLƏRLƏ VERİLMİŞDİ" ((Azerice)). azerbaijan-news.az. 2015-07-29 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2015-07-29.