Asperger sendromunun tanısı
Asperger sendromunun tanısı, standard tanı ölçütleri sosyal etkileşimde bozukluk, yineleyici ve stereotipik davranış ve ilgiler ve dil becerisi ile bilişsel gelişimde önemli bir gecikme olmamasıdır. Uluslararası standartın[1] dışında ABD’de kullanılan ölçütler arasında gündelik yaşamda da önemli bozukluklar bulunmaktadır.[2] Tanı için diğer ölçütler Peter Szatmari[3] ve Christopher Gillberg[4] tarafından önerilmiştir.
Tanı genellikle dört ile on bir yaş arasında konur.[5] Geniş kapsamlı bir değerlendirme, multidispliner bir ekip tarafından,[6][7][8] çeşitli ortamlarda gözlemleme,[5] nörolojik ve genetik değerlendirme, bilişsel ve psikomotor işlevleri ölçen testler, sözel ve sözel olmayan güçlü ve güçsüz yanları, öğrenme tarzını ve bağımsız yaşama becerilerini ölçen testler yardımıyla yapılır.[7] Geciken ya da yanlış tanılar hem bireyler hem de aileleri için travmatik olabilir; örneğin yanlış tanı sonucu verilen yanlış ilaçlar davranış bozukluklarını daha da kötüleştirebilir.[8] AS’li çocukların çoğuna başlangıçta yanlışlıkla dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) tanısı konmaktadır.[5] Erişkinlere tanı koymak daha da zordur çünkü standart tanı ölçütleri çocuklar için belirlenmiştir ve AS’in seyri yaşla değişkenlik gösterir.[9] Ayırıcı tanı için diğer OSB’ler, şizofreni spektrumu, DEHB, obsesif kompulsif bozukluk, depresyon, semantik pragmatik bozukluk, sözel olmayan öğrenme güçlüğü (SOÖG),[8] Tourette sendromu,[10] stereotipik hareket bozukluğu ve bipolar bozukluk da göz önüne alınmalıdır.[11]
Marjinal vakalarda, tanı konulamaması ya da yanlış tanı konması sorunları ile karşılaşılabilir. Tarama ve tanı koymanın maliyetinin yüksek olması ve bu maliyeti karşılayabilmenin zaman alması nedeniyle tanı konması gecikebilir ya da engellenebilir. Buna karşın ilaç ile tedavi opsiyonlarının popülerliğinin artması ve sağlanan yararların genişlemesi OSB tanısının aşırı bir şekilde konmasını teşvik etmiştir.[12] Son yıllarda giderek artan bir oranda yanlışlıkla AS tanısı konduğuna dair belirtiler vardır, özellikle otistik olmayan ama sosyal zorluklar yaşayan normal zekâ düzeyine sahip çocuklar üzerinde. Ayrıca AS tanısının geçerliliği, yani yüksek işlevli otizm ve YGB-BTA’dan ayırmanın pratik olarak bir yararı olup olmadığına dair şüpheler de bulunmaktadır;[13] aynı çocuk için, değişik tarama araçlarına göre farklı tanılar konabilmektedir.[7]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Dünya Sağlık Örgütü - WHO (2006). "F84. Pervasive developmental disorders". International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems (10th ed. (ICD-10) bas.). Erişim tarihi: 25 Haziran 2007. (İngilizce)
- ^ American Psychiatric Association (2000). "Diagnostic criteria for 299.80 Asperger's Disorder (AD)". Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (4th ed., text revision (DSM-IV-TR) bas.). ISBN 0-89042-025-4. Erişim tarihi: 28 Haziran 2007. (İngilizce)
- ^ Szatmari P, Bremner R, Nagy J (1989). "Asperger's syndrome: a review of clinical features". Can J Psychiatry. 34 (6). ss. 554-60. PMID 2766209. (İngilizce)
- ^ Gillberg IC, Gillberg C (1989). "Asperger syndrome—some epidemiological considerations: a research note". J Child Psychol Psychiatry. 30 (4). ss. 631-8. doi:10.1111/j.1469-7610.1989.tb00275.x. PMID 2670981. (İngilizce)
- ^ a b c McPartland J, Klin A (2006). "Asperger's syndrome". Adolesc Med Clin. 17 (3). ss. 771-88. doi:10.1016/j.admecli.2006.06.010. PMID 17030291. (İngilizce)
- ^ Baskin JH, Sperber M, Price BH (2006). "Asperger syndrome revisited". Rev Neurol Dis. 3 (1). ss. 1-7. PMID 16596080.
- ^ a b c National Institute of Neurological Disorders and Stroke (NINDS) (31 Temmuz 2007). "Asperger syndrome fact sheet". 21 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2007. NIH Publication No. 05-5624. (İngilizce)
- ^ a b c Fitzgerald M, Corvin A (2001). "Diagnosis and differential diagnosis of Asperger syndrome". Adv Psychiatric Treat. 7 (4). ss. 310-8. doi:10.1192/apt.7.4.310. 10 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2013. (İngilizce)
- ^ Tantam D (2003). "The challenge of adolescents and adults with Asperger syndrome". Child Adolesc Psychiatr Clin N Am. 12 (1). ss. 143-63. doi:10.1016/S1056-4993(02)00053-6. PMID 12512403. (İngilizce)
- ^ Rapin I (2001). "Autism spectrum disorders: relevance to Tourette syndrome". Adv Neurol. Cilt 85. ss. 89-101. PMID 11530449. (İngilizce)
- ^ Foster B, King BH (2003). "Asperger syndrome: to be or not to be?". Curr Opin Pediatr. 15 (5). ss. 491-4. doi:10.1097/00008480-200310000-00008. PMID 14508298. (İngilizce)
- ^ Shattuck PT, Grosse SD (2007). "Issues related to the diagnosis and treatment of autism spectrum disorders". Ment Retard Dev Disabil Res Rev. 13 (2). ss. 129-35. doi:10.1002/mrdd.20143. PMID 17563895. (İngilizce)
- ^ Klin A, Volkmar FR (2003). "Asperger syndrome: diagnosis and external validity". Child Adolesc Psychiatr Clin N Am. 12 (1). ss. 1-13. doi:10.1016/S1056-4993(02)00052-4. PMID 12512395. 13 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2013. (İngilizce)