Stereotipik hareket bozukluğu
Stereotipik hareket bozukluğu (SMD), çocukluk çağında başlayan, kısıtlayıcı ve/vey
| Stereotipik hareket bozukluğu | |
|---|---|
| Uzmanlık | Psikiyatri |
a tekrarlayıcı, işlevsel olmayan motor davranışları (örneğin, el sallama veya baş vurma) ile karakterize edilen bir motor bozukluğudur ve normal aktiviteleri önemli ölçüde etkiler veya vücut yaralanmasına neden olur.[1] SMD olarak sınıflandırılabilmesi için söz konusu davranışın bir maddenin, otizmin veya başka bir tıbbi durumun doğrudan etkilerinden kaynaklanmaması gerekir.[1] Bu bozukluğun nedeni bilinmemektedir.[2]
Belirti ve bulgular[değiştir | kaynağı değiştir]
SMD'nin yaygın tekrarlayıcı hareketleri arasında baş vurma, el sallama, el titremesi, sallanma ve ritmik hareketler, kendi kendini ısırma, kendi kendini vurma ve deri yolma bulunur[1]; diğer stereotipler ise başparmak emme, deri yeme, tırnak yeme, trikotilomani, bruksizm ve anormal koşma veya sekmeyi içerir.[3]
Sebep[değiştir | kaynağı değiştir]
Stereotipik hareket bozukluklarının sebebi bilinmemektedir.[4]
Teşhis[değiştir | kaynağı değiştir]
Bebeklerde ve küçük çocuklarda stereotipik hareketler yaygındır. Eğer çocuk bu hareketlerden rahatsız değilse ve günlük aktiviteleri etkilenmiyorsa, teşhis koymak gerekli değildir.[1] Stereotipik davranışlar işlevsellikte önemli bir bozulmaya yol açtığında, stereotipi hareket bozukluğu değerlendirmesi yapılmalıdır. Bu bozukluğu teşhis etmek için özel testler olmasa da, diğer durumları ekarte etmek için bazı testler istenebilir. SMD, Lesch-Nyhan sendromu, zihinsel yetersizlik, Otizm Spektrum Bozukluğu, fetal alkol maruziyeti veya amfetamin zehirlenmesi sonucu ortaya çıkabilir.[1]
Stereotipi hareket bozukluğu teşhisi konulurken, DSM-5 aşağıdakilerin belirtilmesini gerektirir:
- kendine zarar verici davranışın olup olmaması;
- başka bilinen bir tıbbi durum veya çevresel faktör ile ilişkisi;
- ve şiddeti (hafif, orta veya şiddetli).[1]
Sınıflandırma[değiştir | kaynağı değiştir]
Stereotipi hareket bozukluğu, Mental Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı'nın (DSM-5) beşinci baskısında nörogelişimsel bozukluklar kategorisi altında bir motor bozukluk olarak sınıflandırılır.[1]
Ayırt edici tanı[değiştir | kaynağı değiştir]
Stereotipi hareket bozukluğu tanısında ayırt edici tanı gereken diğer tekrarlayıcı davranış gösteren durumlar şunlardır: otizm spektrum bozuklukları, obsesif kompülsif bozukluk, tik bozuklukları (örneğin, Tourette sendromu) ve diskineziler gibi diğer durumlar.[1]
Stereotipik hareket bozukluğu sıklıkla tik veya Tourette sendromu (TS) olarak yanlış teşhis edilir.[5][6] TS'deki tikler genellikle altı veya yedi yaş civarında ortaya çıkarken, stereotipi hareket bozukluğunda tekrarlayıcı hareketler tipik olarak üç yaşından önce başlar,[1][7] tiklerden daha çift taraflıdır ve tiklerden daha uzun süre boyunca yoğun hareket kalıplarından oluşur. Tiklerin heyecanla tetiklenme olasılığı daha düşüktür. Stereotipi hareket bozukluğu olan çocuklar, tikleri olan bir çocuğun aksine, hareketlerden her zaman rahatsız olduklarını bildirmezler.[5][7]
Tedavi[değiştir | kaynağı değiştir]
SMD için sürekli etkili bir ilaç bulunmamakta ve herhangi bir etkili tedaviye dair de az kanıt vardır.[5] Otizmli olmayan vakalarda alışkanlık değiştirme eğitimi faydalı olabilir [5] ve ayırma tekniği de uygulanabilir.[8] Hareketler günlük yaşamı etkilemiyorsa tedaviye gerek yoktur.[3]
Seyir[değiştir | kaynağı değiştir]
Hastalığın seyri bozukluğun şiddetine bağlıdır. Erken tanı semptomların azaltılmasına yardımcı olabilir. Baş travmasına bağlı stereotipi hareket bozukluğu kalıcı olabilir.[2]
Epidemiyoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
Tanı için gerekli olmasa da, zihinsel yetersizliği olan kişilerde SMD görülme riski daha yüksektir.[1] Erkeklerde daha sık görülür ve herhangi bir yaşta ortaya çıkabilir.[2]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e f g h i j American Psychiatric Association; American Psychiatric Association, (Ed.) (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5. 5th ed. Washington, D.C: American Psychiatric Association. ISBN 978-0-89042-554-1.
- ^ a b c "Stereotypic movement disorder". MedinePlus. 5 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2024.
- ^ a b Ellis CR, Pataki C. "Childhood Habit Behaviors and Stereotypic Movement Disorder". Medscape. 15 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2024.
- ^ Millichap, J Gordon (1 Eylül 2004). "Complex Motor Stereotypies in Non-Autistic, Non-Retarded Children". Pediatric Neurology Briefs. 18 (9): 72. doi:10.15844/pedneurbriefs-18-9-9. ISSN 2166-6482.
- ^ a b c d Singer, Harvey S. (Haziran 2009). "Motor Stereotypies". Seminars in Pediatric Neurology (İngilizce). 16 (2): 77-81. doi:10.1016/j.spen.2009.03.008. 13 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2024.
- ^ "Childhood Habit Behaviors and Stereotypic Movement Disorder". 31 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2024.
- ^ a b Freeman, Roger D. (15 Mayıs 2007). "Tic disorders and ADHD: answers from a world-wide clinical dataset on Tourette syndrome". European Child & Adolescent Psychiatry. 16 (S1): 15-23. doi:10.1007/s00787-007-1003-7. ISSN 1018-8827.
- ^ Lee, Melissa T.; Mpavaenda, Davis N.; Fineberg, Naomi A. (24 Nisan 2019). "Habit Reversal Therapy in Obsessive Compulsive Related Disorders: A Systematic Review of the Evidence and CONSORT Evaluation of Randomized Controlled Trials". Frontiers in Behavioral Neuroscience. 13. doi:10.3389/fnbeh.2019.00079. ISSN 1662-5153. 1 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2024.
Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Freeman, RD; Soltanifar, A; Baer, S (Aug 2010). "Stereotypic movement disorder: easily missed". Dev Med Child Neurol. 52 (8). ss. 733-8. doi:10.1111/j.1469-8749.2010.03627.x. PMID 20187883.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
| Sınıflandırma | |
|---|---|
| Dış kaynaklar |