Ambopteryx
| Ambopteryx | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bilimsel yaşam restorasyonu | |||||||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||||
| †Ambopteryx longibrachium Zhang vd. 2019 | |||||||||||||||||||
Ambopteryx ("her iki kanat" anlamına gelir), Çin'in Geç Jura döneminin Oxfordiyen aşamasına ait bir scansoriopterygid dinozor cinsidir. Hem tüyleri hem de yarasa benzeri zarımsı kanatları olan ikinci dinozordur. Bu türde keşfedilen ilk dinozor olan Yi qi, 2015 yılında tanımlanmıştır ve Ambopteryx'in kardeş taksonudur. Holotip örneğinin bir alt yetişkin veya yetişkin olduğu düşünülmektedir. Numunenin vücut uzunluğu 32 santimetre (13 inç) ve ağırlığı 306 gram (0,675 lb) olduğu tahmin edilmektedir. Cins yalnızca bir tür içerir: Ambopteryx longibrachium.[3]
Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
Ambopteryx cins adı, "her ikisi" anlamına gelen Latince ambo ve "kanat" anlamına gelen Antik Yunanca πτέρυξ (pteryx) kelimesinden türetilmiştir; bu, hayvanın zarımsı kanatlarına ve kuşa benzer vücut planına atıfta bulunur. Longibrachium adı, "uzun" anlamına gelen Latince longus ve "üst kol" anlamına gelen brachium kelimelerinden türetilmiştir.[3]
Holotip[değiştir | kaynağı değiştir]
Holotip örneği, IVPP V24192, bir levha ve bir karşı levha üzerinde korunan ilişkili yumuşak dokuya sahip, eklemli ve neredeyse tam bir iskelettir. 2017 yılında, Liaoning Eyaletindeki Wubaiding Köyü yakınlarındaki Haifanggou Formasyonunun stratigrafik eşdeğerinde bulundi ve canlı Yanliao Biota'ya aitti.[3]
Kanat zarı, sol eli, sağ ön uzuvları ve karnı çevreleyen matris üzerinde sürekli kahverengimsi bir tabaka olarak korunur. Baş, boyun ve omuz bölgeleri yoğun tüy katmanlarıyla kaplıdır.[3]
Açıklama[değiştir | kaynağı değiştir]
Diğer scansoriopterygidler gibi, Ambopteryx'in de kısa, kör bir kafası ve aşırı uzun bir üçüncü parmağı vardı. Daha önce, scansoriopterygidlerin, mevcut aye-aye gibi, tahtadan kurtçukları çıkarmak için üçüncü parmaklarını kullandıklarına inanılıyordu. Ancak, Wang ve ark. üçüncü parmağın birincil işlevinin kanat zarının veya patagium'un bağlanması olduğunu söyledi, çünkü parmakları muhtemelen membranöz doku ile çevriliydi ve sınırlı hareket kabiliyetine sahipti.[3]
Scansoriopterygidler arasında, Ambopteryx, ulnanın distal (uzak) ucundan uzanan uzun bir kemik olan "stiliform element"i paylaştığı Yi ile en yakından ilişkiliydi. Stiliform eleman hafifçe kavisliydi ve distal uca doğru sivriliyordu. Üçüncü parmaktan karına kadar uzanan kanat zarını destekledi.[3]
Ambopteryx'in ön ayakları arka ayaklardan yaklaşık 1,3 kat daha uzundu, ulna humerustan daha kısaydı ve yarıçapın genişliğinin neredeyse iki katıydı. Diğer kuş olmayan theropodların aksine, bir geçiş noktası olmayan ve bir dizi kaynaşmış kuyruk omurları olan bir pygostyle ile biten kısa bir kuyruğa sahipti. Bir pygostiline sahip olduğu bilinen diğer tek kuş olmayan theropod, belirli oviraptorosaurlar ve therizinosaurlardır.[3]
Diyet[değiştir | kaynağı değiştir]
Ambopteryx'in karın bölgesi az sayıda mide taşı ve kemik gibi görünen büyük parçalar içerir. Kemik muhtemelen mide içeriğini temsil ediyor. Daha önce, scansoriopterygidlerin diyeti bilinmiyordu, ancak alışılmadık diş morfolojileri ve Ambopteryx'te gastrolitlerin ve olası kemik parçalarının varlığı, onların omnivor olduklarını gösteriyor.[3]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Ambopteryx". paleobiodb.org. 18 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2021.
- ^ "PBDB". paleobiodb.org. Erişim tarihi: 2021-07-18.
- ^ a b c d e f g h Wang (2019). "A new Jurassic scansoriopterygid and the loss of membranous wings in theropod dinosaurs". Nature. 569 (7755): 256-259. doi:10.1038/s41586-019-1137-z. PMID 31068719.