Ak 5
 | Bu madde veya sayfa başka bir dilden kötü bir biçimde tercüme edilmiştir. Sayfa makine çevirisi veya dilde yetkinliği bulunmayan bir çevirmen tarafından oluşturulmuş olabilir. (Şubat 2023) |
| Ak 5 | |
|---|---|
| Automatkarbin 5 mod noBG.png Ak 5 eski çelik boru stoğu ile | |
| Çeşidi | Piyade tüfeği Karabina (tüfek) (AK5D) |
| Uyruğu | İsveç |
| Hizmet geçmişi | |
| Hizmet | 1986–günümüz |
| Kullanıcılar | Bakınız Kullanıcılar |
| Kullanıldığı savaşlar | Kosova Savaşı Afganistan Savaşı Çad İç Savaşı (2005-2010) Artemis Operasyonu Kuzey Mali çatışması |
| Üretim tarihi | |
| Tasarlandığı tarih | 1982 |
| Üretici | Carl Gustafs Stads Gevärsfaktori |
| Üretildiği tarih | 1986–günümüz |
| Üretim adedi | 200,000[1] |
| Çeşitleri | See Çeşitleri |
| Özellikler | |
| Ağırlık | Ak 5 boş 3,9 kg (8,60 lb) Ak 5B boş 4,8 kg (10,58 lb) Ak 5C boş 4,0 kg (8,82 lb) Ak 5 dolu 4,5 kg (9,92 lb) Ak 5B dolu 5,4 kg (11,90 lb) Ak 5C dolu 4,5 kg (9,92 lb) 30-çelik şarjör boş: 0,17 kg (0,37 lb) 30-plastik şarjör boş: 0,10 kg (0,22 lb) |
| Uzunluk | Ak 5(B) 1.010 mm (39,8 in) (uzun dipçik) Ak 5(B) 750 mm (29,5 in) (kesik dipçik) Ak 5C 852 mm (33,5 in) – 914 mm (36,0 in) (uzun dipçik) Ak 5C 667 mm (26,3 in) (kesik dipçik) |
| Namlu uzunluğu | Ak 5 / Ak 5B 450 mm (17,7 in) Ak 5C 350 mm (13,8 in) |
| Mühimmat | 5.56×45mm NATO |
| Kalibre | 5.56 mm |
| Etki | Gaz işlemeli yükleme, dönen kurma kolu |
| Atış sayısı | 650–700 RPM |
| Atış hızı | Ak 5(B) 930 m/s (3.051 ft/s) Ak 5C 870 m/s (2.854 ft/s) |
| Etkili menzil | 250 ve 400 m görüş ayarı |
| Azami menzil | 3.000 m (3.281 yd) |
| Besleme sistemi | 30-yuvalı yedekli STANAG şarjör |
| Nişangah | Arka çevirme açıklığı, Gez ve arpacık ön yüzü 513 mm (20,2 in) görüş yarıçapı (standart tüfek) optik görüş açısı |
Ak 5 veya Automatkarbin 5 ("otomatik karabina 5" ),[2][3] Belçika menşeili FN FNC model piyade tüfeğinin arktik iklimime uyarlanması amacıyla İsveç tarafından yeniden tasarlanan bir piyade tüfeğidir. Ak 5, aynı zamanda İsveç Silahlı Kuvvetlerinin envanterinde en çok sayıda kullanılan tüfektir. Daha öncesinde İsveç Silahlı Kuvvetleri tarafından kullanılan Ak-4'ün yerini almıştır. Üretilen daha sonraki sürümlerinde silaha Colt M203 bombaatar eklentisi de eklenebilmektedir.[4] 2023 yılı itibarıyla standart üretim sürümü Ak 5C modelidir.
2021'de İsveç, Finlandiya ile işbirliği içinde olmak üzere Ak 5'in yerini alacak yeni bir piyade tüfeği geliştirmek üzere çalışmalara başlandığını duyurmuştur.[5]
Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]
1970'lerin ortalarında, Nytt infanterivapen (Yeni Piyade Silahı) programının başarısızlığına uğramasıyla,İsveç Silahlı Kuvvetleri o dönem envanterinde yer alan Ak 4'ün yerine, NATO Standardizasyon Anlaşması'nın 4172 sayılı kararı uyarınca NATO güçleri ve diğer birçok ülke tarafından kullanılan 5.56×45mm NATO mühimmatına uygun olarak yeni bir piyade tüfeği üretilmesini teminen İsveç Savunma Malzemesi İdaresi'ni (FMV) görevlendirmiştir.[6][7] Yeni silahın İsveç'in en kuzeyindeki subarktik ikliminde kullanılabilir olması, yeterli hedef isabet seviyesini karşılaması ve kullanımı ile bakımının kolay olması planlanmıştı.
1975'ten itibaren FMV tarafından, 5.56× 45 mm mühimmat kullanabilen NATO piyade tüfekleri Colt M16A1, Stoner 63 A1, ArmaLite AR-18, Steyr AUG, Beretta M70, IMI Galil, FN FNC, FN CAL, SIG 540, HK33 ve FFV 890C değerlendirmeye alındı. FN FNC ve FFV 890C, 1979-1980 yılları arasında Växjö'de bulunan piyade alayı I11 tarafından test edildi.[8]
FMV, Ak 5 için 1981-1985 yılları arasında gerçekleştirilen daha ileri testlerin ardından, Belçika yapımı FN FNC'yi baz model olarak tespit ederek, planlanan amaçlara uygun olarak geliştirmeler yaptı. Bu modifikasyonlar arasında;
- daha büyük bir tetik koruyucusu
- -30 °C'ye kadar düşen sıcaklıklar nedeniyle askerlerin kullanacağı kışlık eldivenle kullanıma uygun yeni bir kurma kolu,
- daha büyük bir el kundağı,
- katlanabilir omuz dipçiği,
- yeniden tasarlanan demir nişangahları ve gaz bloğu ile mermi yatağı,
- 3'lü ateşleme özelliğinin kaldırılması
- siyah yerine korozyona daha dayanıklı olan yeşil kaplama tercihi
yer alıyordu. Ayrıca, şarjörleri, M16 tüfeğinde de kullanılan STANAG şarjörleriyle uyumlu olacak şekilde yeniden tasarlandı. Bu yeni tüfek 1986 yılında İsveç ordusu tarafından kullanıma alındı.
İsveç kurusıkı mühimmatı, mermi ucunda metal yerine ahşap bir tapa kullanmaktadır. Bu nedenle silahta kullanılan alev gizleyiciler, kurusıkı aparatını içine alabilecek şekilde yivlerle donatılmıştır. Böylelikle mermi başlığının ateşlenmesi neticesinde ortaya çıkabilecek tehlikeli talaşların silahtan çıkması önlenmektedir. Resmi olarak hiç kullanıma alınmasa bile alev gizleyiciye aynı zamanda tüfek bombası da monte edilebilecek şekilde tasarlanmıştır. Askeri denemeler sırasında boş kovan atar aparatının ağza çarpması sonucu dişlerin zarar gördüğüne dair endişe verici sayıda şikayet alınmıştır. Bu duruma, silahın sırt yerine göğse asılması uygulamasının neden olduğu ortaya çıkmıştır. Askerin tüfeği hızla kullanma kabiliyetini azaltacağı gerekçesiyle asma yönünü değiştirmek yerine, aparatı örtmek için özel bir plastik başlık üretilmiştir.[9][9]
Çeşitler[değiştir | kaynağı değiştir]
Ak 5, Belçika üretimi FN FNC baz alınarak, İsveç tarafından lisanslı olarak üretilmiştir. Diğer varyantları ile birlikte (Ak 5B, AK 5C ve Ak 5D), hepsi sırasıyla dakikada yaklaşık 650-700 mermi döngüsel atış hızına sahiptir.[10][11]
CGA5C2[değiştir | kaynağı değiştir]
CGA5C2 (Carl Gustav Automatic Carbine 5 C2), 1970'lerin sonunda ve 1980'lerin başında Ak 5'in değerlendirilmesi ve geliştirilmesi sırasında prototip olarak kullanılan bir modeldir.
FFV Ak 5[değiştir | kaynağı değiştir]
Ak 5 ailesinin ilk versiyonları, daha sonra Saab Bofors Dynamics adlı şirketin bünyesine katılacak olan İsveç'li FFV Ordnance AB firması tarafından FN lisansı altında üretilmiş ve 1986 yılında orduya teslime başlanmıştır. Ak 5'in bu versiyonu hala İsveç Silahlı Kuvvetlerinin envanterinde bulunmakla birlikte, günümüzde Ak 5C ve Ak 5D modelleri kullanılmaktadır. Bu versiyon, sabit gez ve arpacık kullanmakta olup, İsveç Silahlı Kuvvetleri tarafından daha uzun mesafeli hedefleri vurmak amacıyla kullanılabilmekle birlikte, pratikte silahın maksimum mesafesinin 400 metre olduğu tahmin edilmektedir. Bu durum, silahı İsveç Silahlı Kuvvetlerinin maksimum mesafe tanımını kullanan bir başka modeli M16 ile uyumlu hale getirmektedir.[12]
İlk tasarımından farklı olarak, Ak 5'in üretilen versiyonlarında süngü yivi bulunmamaktadır. Süngü yivi Stockholm Sarayı'ndaki Kraliyet Muhafızları'nın yaptığı gibi törensel görevler için bazı tüfeklere takılabilmektedir.[13]
FFV Ak 5B[değiştir | kaynağı değiştir]
Ak 5B, Ak 5'in belirlenmiş nişancı(keskin nişancı) versiyonudur. Ana modele nazaran yapılan değişiklikler arasında; 4 × 25,5 SUSAT L9A1 trityum nişangahiçin bağlantı parçaları ilave edilmesi, dipçik üzerinde bir yanak yastığı konulması ve demir nişangahların çıkarılması yer almaktadır. Silah boş olarak 4,8 kg, dolu olarak ise 5,4 kg ağırlığındadır. Silahtan yaklaşık 5200 adet üretilmiş ancak günümüzde kullanımından vazgeçilmiştir.
Bofors Ak 5C[değiştir | kaynağı değiştir]
21. yüzyılın başında, İsveç ordusu gelecekteki askeri programlara daha iyi bir entegrasyon sağlayabilmek amacıyla daha modern bir saldırı tüfeğine ihtiyaç duyulmuştur. Bu kapsamda, yeni bir saldırı tüfeği tasarım ve üretimi yerine, halihazırda kullanımda olan Ak 5B tüfek ailesini prototip alarak yeni bir tüfek geliştirilmesine karar verilmiş, böylelikle program riskleri ve maliyetlerinin azaltılması planlanmıştır. Tüfeğin bir Raylı Entegrasyon Sistemine, daha iyi ergonomiye ve gelişmiş güvenilirliğe sahip olması planlanmıştır.
Ak 5C seri üretime geçmeden önce kapsamlı bir değerlendirmeye tabi tutuldu. Bu, bazı askeri birimlerin Ak 5CF ("F" İsveççe försök, deney veya deneme) olarak adlandırılan deneysel bir modeli kullanmasıyla sağlanmıştır. Deneme sırasında bir milyondan fazla mermi atılmış ve tüfekler 3.500 Ortalama Duruş Arası Atış değeri sergilemiştir. Test kullanıcıları test silahını çok ağır ve uzun bulduklarından, toplam ağırlığı azaltmak ve ağırlık merkezini kullanıcıya yaklaştırmak için namlu uzunluğu 350 mm'ye düşürülmüştür. Bu testler Haziran 2005'te tamamlanmış ve dört ay sonra FMV, Saab Bofors Dynamics ile yaklaşık 40.000 Ak 5 saldırı tüfeğinin modernizasyonunu kapsayan ve uygulanması yaklaşık dört yıl süren bir sözleşme imzalamıştır. Seri teslimatların Haziran 2006'da başlaması planlanarak Ak 5C ilk olarak Afganistan (ISAF), Çad (EUFOR Chad/CAR) ve Kosova'da (KFOR) görev yapan öncelikli birliklere tahsis edilmiştir.
Ak 5C, modüler silah trendini takip eden orijinal Ak 5'in modernize edilmiş bir versiyonudur. En önemli iyileştirmelerden biri, teleskopik nişangahlar ve görüntü yoğunlaştırıcılar gibi çeşitli farklı optiklerin, ışıkların ve nişangahların monte edilebildiği MIL-STD-1913 ray sisteminin silaha işlenmesidir. Bu modelde, orijinal Ak 5 tüfek ailesinin çift gaz pozisyonu, demir nişangahları ve sürgü mandalı ise kullanımdan kaldırılmıştır.
Ak 5C'nin orijinal Ak 5'e kıyasla yeni özellikleri:
- Artan güvenilirlik, Duruşlar Arası Ortalama Atış Sayısı > 2.000
- Namlu 350 mm'ye (13,8 inç) kısaltıldı
- Ağırlık 3,8 kg'a (8,38 lb) düşürüldü
- El korumasının üstünde ve altında MIL-STD-1913 ray sistemi
- Ayarlanabilir dipçik
- Katlanabilir acil durum demir nişangahları (300 m'ye kadar menziller için)
- Otomatik sürgü kilidi
- Geniş açılı seçici kollar
- Yarı saydam 30 mermilik plastik kutu şarjörler
- Farklı açıda yeni daha ince tabanca kabzası (Ksp 90'dakine benzer)
- Sağ ve sol tarafta basınç şalterleri ve kablolar için oyuklara haiz modifiye el koruması
- Saat 6 yönünde öne doğru dikey tutma sapı (çıkarılabilir)
- Yeni prong tipi alev sönümleyici
- Taktik askısı (naylon)
- Tüfeğin her iki tarafından kullanılabilen ateş kolu.
Ak 5C için standart optik nişangah olarak 4 MOA kırmızı nokta retikülüne sahip Aimpoint CS kırmızı nokta nişangahı seçilmiştir. MIL-STD-1913 ray sistemine diğer gündüz veya gece nişan optikleri de monte edilebilir.
M203 bomba atar konusunda bazı karışıklıklar olmuştur. Ak 5C fırlatıcıyı kabul etmeye hazır olsa da, bu model için doğru tanımlama "El bombası eklentili Ak 5" olacaktır. Ak 4'e süngü takılması için kullanılan süngü yatağı aparatı Ak 5C'de kullanılmamaktadır. Bunun yerine birliklere sadece törenlerde kullanılmak üzere yeni bir süngü yatağı tedarik edilmiştir. Bu süngü el korumasının altındaki raya takılabilmektedir.
Ak 5C günümüzde İsveç Silahlı Kuvvetleri'nin standart tüfeğidir. Bu modelin A ve B versiyonlarının üretimi şu anda durdurularak, üretilen mevcut stoklar depoya kaldırılmıştır.
Bofors Ak 5D[değiştir | kaynağı değiştir]
Ak 5D kısaltılmış bir namluya ve el kundağına sahiptir. Ayrıca çeşitli nişangahların kolay montajı için MIL-STD-1913 ray sistemi bulunmaktadır.
Karabinanın benzerlerine nazaran daha küçük boyutları nedeniyle, Ak 5D özellikle görevlerinin doğası ve genellikle çalıştıkları ortamlar göz önüne alındığında daha hafif ve kompakt bir silahtan yararlanan korucu / kentsel savaş birimleri ve araç ekipleri için uygundur. Norveç Polisi ve İsveç Polisi de Ak 5D'nin bir versiyonunu kullanmaktadır.[14]
En yeni Ak 5D Mk2 versiyonu, "C" modeli ile aynı geliştirmelere sahip olmakla birlikte daha kısa bir namluya sahiptir.
CGA5P[değiştir | kaynağı değiştir]
İsveç Polisinin bazı birimleri Ak 5D'nin CGA5P veya bazen Ak 5DP adı verilen özel bir versiyonunu kullanmaktadır. Bu versiyon esasen siyah (normal askeri yeşil yerine) bir Ak 5D'dir ve otomatik ateşleme özelliği, otomatik ateşleme gerektiğinde çıkarılabilen bir altıgen vida ile devre dışı bırakılmıştır. Ak 5D'den farklı olarak, polis versiyonu sabit nişangahlara sahiptir, ancak teleskopik nişangahların veya kırmızı nokta nişangahlarının kullanılmasına olanak sağlamak için halen MIL-STD-1913 ray sistemi ile donatılmıştır. Askeri muadillerinden farklı olarak (Ak 5C/D versiyonları hariç), polis versiyonunda silahın her iki tarafında emniyet kilitleri bulunmaktadır.
Kullanıcılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Norveç: Norveç Polis Teşkilatı
İsveç: İsveç Silahlı Kuvvetleri servis tüfeği (1987'den itibaren)[15]
Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
- Pindad SS1 - Endonezya saldırı tüfeği de yine FNC'den türetilmiştir.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Laddat Om Vapen Tillverkade i Eskilstuna. Eskilstuna Stadsmuseum. s. 10.
- ^ "AK 5: A Swedish version of FN FNC assault rifle". Spec Ops Magazine. 30 Ekim 2020. 16 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Automatkarbin 5" [Automatic Carbine 5] (İsveççe). İsveç Silahlı Kuvvetleri. 22 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2010.
- ^ "AK-5". Military Today. 17 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Eric, B. (4 Mayıs 2021). "Sweden And Finland To Work Together To Procure New Service Rifle". The Firearm Blog (İngilizce). 4 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2021.
- ^ "CGA5 (Ak5) 5.56 mm assault and infantry combat rifles (Sweden) - Jane's Infantry Weapons". 28 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2012.
- ^ "NATO Infantry Weapons Standardization, Per G. Arvidsson, ChairmanWeapons & Sensors Working GroupLand Capability Group 1 – Dismounted Soldier NATO Army Armaments Group" (PDF). 1 Aralık 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2016.
- ^ "Ak5 history". 10 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2012.
- ^ a b SoldMtrl, Arménytt 5/1985.
- ^ Backlund, Patrik. "Assault rifles: Comparison, analysis and future trends" (PDF). 15 Ekim 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2018.
- ^ "FNC | Weaponsystems.net". weaponsystems.net. 15 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2018.
- ^ "Automatkarbin 5 - Försvarsmakten". 22 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2010.
- ^ "Ak5 bayonet mount". 26 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2012.
- ^ "Saab Bofors AK-5". Military Factory. 15 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "AK 5 Rifle". Modern Firearms. 27 Ekim 2010. 10 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
 |
Wikimedia Commons'ta Ak 5 ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- World Guns - Bofors AK-5 assault rifle (Sweden) 26 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Buddy Hinton FNC/AK5 Picture Collection 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (fotoğraflı kılavuz)
- Automatkarbin 5 - SoldF.com 3 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İsveççe)
- Automatkarbin 5C - SoldF.com 16 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İsveççe)
- Ak 5 - Göta Vapenhistoriska Sällskapet 3 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İsveççe)
- FMV lägger beställning på modifiering av automatvapen (İsveççe basın bülteni)
- The Swedish ak 5 upgrade program Presentation to "NDIA Small Arms Systems Symposium" May 18, 2006 by Per G. Arvidsson, Product Manager Small Arms Systems Försvarets Materielverk (Swedish Defence Materiel Administration)