İçeriğe atla

AUKUS

Vikipedi, özgür ansiklopedi
AUKUS
Kuruluş15 Eylül 2021
TürAskeri ittifak
Hizmet bölgesiHint-Pasifik
ÜyelerABD, Birleşik Krallık, Avustralya

AUKUS (üç üye ülkenin isimlerinin kısaltması), 15 Eylül 2021 tarihinde Avustralya, Birleşik Krallık ve Amerika Birleşik Devletleri tarafından ilan edilen üçlü bir güvenlik paktıdır.[1]

Paktla birlikte, ABD ve Birleşik Krallık, Avustralya'yı destekleyerek nükleer enerjili denizaltılar geliştirmesine ve konuşlandırmasına yardım etmeyi ve Pasifik bölgesinde Batı'nın askeri varlığına katkıda bulunmayı hedefliyor.[2] Avustralya başbakanı Scott Morrison, İngiltere başbakanı Boris Johnson ve ABD başkanı Joe Biden'ın ortak açıklamasında başka bir ülkeden isim geçmemesine rağmen, kimliği belirsiz Beyaz Saray kaynakları, bunun Çin'in Hint-Pasifik bölgesindeki etkisine karşı koymak için oluşturulduğunu iddia etti.[3] Ancak İngiltere başbakanı Boris Johnson parlamentoya, paktın Çin'e karşı bir tepki amacıyla oluşturulmadığını söyledi.[4]

17 Eylül 2021'de, Avustralya'nın Fransa ile olan denizaltı anlaşmasını iptal etmesi nedeniyle Fransa, Avustralya ve ABD'deki büyükelçilerini geri çağırarak paktın kurulmasını "arkadan bıçaklama" olarak nitelendirdi.[5][6]

Anlaşma, yapay zeka, siber savaş, sualtı yetenekleri ve uzun menzilli saldırı yetenekleri gibi kilit alanları kapsıyor. Ayrıca, nükleer savunma altyapısında (muhtemelen Birleşik Devletler ve Birleşik Krallık ile sınırlı olan) bir nükleer bileşen de içermektedir.[1] Anlaşma, askeri yeteneklere odaklanacak ve onu Yeni Zelanda ve Kanada'yı da içeren Five Eyes istihbarat paylaşım ittifakından ayıracak.[7]

Avustralya (sarı), Birleşik Krallık (mavi) ve Amerika Birleşik Devletleri'nin (yeşil) toprakları ve karasuları, Avustralya ve Birleşik Krallık'ın ilgili Antarktika iddiaları dahil.

Uluslararası tepkiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Fransa

[değiştir | kaynağı değiştir]
Antarktika bölgeleri hariç, Fransa toprakları ve MEB. Fransa'nın denizaşırı topraklarının büyük bir kısmı Hint-Pasifik'de bulunuyor.

Fransa'nın Hint-Pasifik bölgesinde sahip olduğu denizaşırı bölgelerinin önemli bir bölümü bulunmaktadır. Fransız Polinezyası, Yeni Kaledonya, Wallis ve Futuna, Fransız Güney ve Antarktika Toprakları ve Clipperton Adası'nın yanı sıra Mayotte ve Réunion bölgeleri burada bulunur. Bu bölgedeki vatandaşlarının güvenliğine odaklı olarak Fransa'nın kalıcı bir askeri varlığını sürmektedir.[8] Çin'in bölgedeki yükselişiyle bağlantılı olarak, Fransa-Avustralya denizaltı anlaşması da dahil olmak üzere, Avustralya (ve diğer komşu ülkeler) ile kurulan işbirliği Fransa için bir toprak güvenliği sorunudur.[9][10][11] [12] Fransız hükûmeti, kamuya duyurulmasından yalnızca birkaç saat önce Avustralya'dan, 12 Fransız denizaltısını[6] satın almak için 90 milyar Avustralya doları tutarındaki sözleşmesiyi içeren, Attack sınıfı denizaltı projesinin iptal edileceğine dair resmi bir bildirim aldı.[13][14] Toplamda 35 milyar Euro'luk sözleşme bedelinin sadece sekizi Fransız şirketlerine gidecekti. Denizaltılar bunun yerine ABD ve İngiliz şirketlerinden satın alınacak.[15] Fransız hükûmeti, hem Attack sınıfı denizaltı projesinin iptaline hem de AUKUS anlaşmasına yol açan müzakerelerden haberdar edilmemesine kızdı.[16] Fransız dışişleri bakanı Jean-Yves Le Drian ve silahlı kuvvetler bakanı Florence Parly ortak bir açıklamada, Avustralya'nın Fransa ile ortak denizaltı programından vazgeçme kararından duydukları hayal kırıklığını dile getirdiler.[5][17] Le Drian bir radyo röportajında ise sözleşme feshi için "sırtımızdan vurulduk" ifadesini kullandı.[5] 17 Eylül'de Fransa Avustralya ve ABD büyükelçilerini geri çekti.[6] Geçmişteki gerilimler ne kadar ciddi olursa olsun bugüne dek Fransa, ABD'deki büyükelçilerini geri çekmemişti.[18] Bir diğer açıklamasında Le Drian, anlaşmanın "müttefikler ve ortaklar arasında, sonuçları ittifaklarımız, ortaklıklarımız ve Hint-Pasifik'in Avrupa için önemi hakkındaki vizyonumuzu doğrudan etkileyen kabul edilemez davranışlar oluşturduğunu" söyledi.[6][19] Fransa cumhurbaşkanı Emmanuel Macron daha yorum yapmış değil, ancak olayların geldiği nolta konusunda "öfkeli" olduğu bildiriliyor. Avrupa Birliği İşlerinden Sorumlu Devlet Bakanı Clément Beaune, şu anda müzakere edilen Avustralya-AB ticaret anlaşmasıyla ilgili sorulara yanıt olarak, Fransa'nın Avustralya'ya güvenebileceğini öngörmediğini belirtti.[20] Fransız parlamenter Arnaud Danjean, "Avustralyalılar AB ile Serbest Ticaret Anlaşmasının imzalanmasında bir gecikmeden daha fazlasını bekleyebilirler" dedi.[20] Fransız Lowy Enstitüsü politika analisti Hervé Lemahieu, "iptalden kaynaklanan diplomatik hasarın onarılmasının yıllar alacağını ve kalıcı bir güvensizlik mirası bırakacağını" söyledi.[6]

Clément Beaune, bir röportajda İngiltere için "İngiliz komşularımız, AB'den ayrılarak kabullenilmiş bir kölelikle ABD'nin kürkçü dükkanına geri döndü." açıklamasını yaptı.[21][22] Le Drian, "[Canberra ve Washington] büyükelçilerimizi durumu yeniden değerlendirmeleri için geri çağırdık. İngiltere ile, gerek yok. Sürekli oportünizmlerini biliyoruz. Bu yüzden büyükelçimizi bunu açıklaması için geri getirmeye gerek yok." dedi.[23]

Bir Fransız-İngiliz savunma zirvesi iptal edildi.[24]

Muhalefet politikacıları Fransız hükûmetini eleştirmeye ve Fransa'nın NATO'dan ayrılmasını talep etmeye başladılar.[25]

Çin Halk Cumhuriyeti

[değiştir | kaynağı değiştir]

Çin'in dışişleri bakanlığı sözcüsü Zhao Lijian, "ABD, İngiltere ve Avustralya, bölgesel barışı ve istikrarı ciddi şekilde baltalayan, silahlanma yarışını şiddetlendiren ve uluslararası nükleer silahların yayılmasını önleme çabalarına zarar veren nükleer enerjili denizaltılarda işbirliği yapıyor" dedi.[26] Washington DC'deki Çin Büyükelçiliği ise üç ülkeyi "Soğuk Savaş zihniyetine ve ideolojik önyargıya" sahip olmakla suçladı.[5] Resmi hükûmet açıklamalarından daha agresif olduğu bilinen şahin devlet kanadına ait gazete Global Times, Avustralya'yı kınadı ve "kendini Çin'in bir hasımı haline getirdiğini"[27] söyledi ve Eğer ABD ile ittifak halinde "küstahlıkla" veya "askeri olarak iddialı" davranışlarda bulunursa, diğer ülkelere uyarı olarak Avustralya'nın Çin tarafından hedef alınabileceği konusunda uyardı.[27] Ayrıca Avustralya'ya "provokasyondan" kaçınmasını, aksi takdirde Çin'in "kesinlikle onu merhametsizce cezalandıracağını" söyledi[28] ve "Bu nedenle, Avustralya birlikleri de büyük olasılıkla Güney Çin Denizi'nde hayatlarını boşa harcayan ilk batılı asker grubu olacak" sonucuna vardı.[27]

Avrupa Birliği

[değiştir | kaynağı değiştir]

AB, Fransa'ya yönelik muameleyi "kabul edilemez" olarak nitelendirdi ve bir açıklama istedi.[29] CNN'e konuşan Avrupa Komisyonu başkanı Ursula von der Leyen, "Üye devletlerimizden birine kabul edilemez bir şekilde muamele edildi... Ne olduğunu ve nedenini bilmek istiyoruz."[30][31] AB ayrıca Avustralya'dan bir özür talep etti.[32]

AB, krizin tüm birliği etkilediğini söyledi.[33] Yeni bir AB-ABD ticaret ve teknoloji konseyi için hazırlıklar ertelendi.[34]

Almanya

[değiştir | kaynağı değiştir]

Almanya da anlaşmayı eleştirenler arasında. Almanya kabinesi Avrupa Devlet Bakanı Michael Roth, tartışmayı "uyandırma zili" olarak nitelendirdi ve AB'nin tek sesle konuşması gerektiğini ve kaybedilen güveni yeniden inşa etmenin kolay olmayacağını belirtti.[34][35]

Portekiz

[değiştir | kaynağı değiştir]

Portekiz, Fransa ile dayanışmasını ifade etti.[36]

Diğer Ülkeler

[değiştir | kaynağı değiştir]

16 Eylül 2021'de Yeni Zelanda başbakanı Jacinda Ardern, Yeni Zelanda'nın sularında nükleer denizaltılara izin verilmediği konusundaki tutumunu yineleyen bir bildiri yayınlarken, aynı zamanda anlaşma konusunda kendileri ile görüşülmediğini ve görüşmelerini de beklemediğini belirtti.[37][38] Ardern, üç üye ülkenin liderlerinin Yeni Zelanda'nın nükleer silahsız politikası konusunda "çok bilgili" olduklarını ve "nükleer güçle çalışan denizaltıların yapılması konusundaki muhtemel pozisyonumuzu anlayacaklarını" söyledi.[39]

Tayvan'ın başkan yardımcısı Lai Ching-te, anlaşmayı "bölgede demokrasi, barış ve refah için olumlu bir gelişme" olarak nitelendirerek hemen memnuniyetle karşıladı.[40] Dışişleri sözcüsü, "Tayvan, Tayvan İlişkileri Yasası ve Altı Garanti'nin zemininde, ABD ile yakın ortaklığını derinleştirmeye, kurallara dayalı uluslararası düzeni ve Tayvan Boğazı ile Hint-Pasifik bölgesinde barış, istikrar ve refahı korumaya devam edecek" dedi.[41]

Endonezya anlaşmadan duyduğu endişeyi dile getirerek, bunun bir silahlanma yarışına yol açabileceği uyarısında bulundu.[42]

Endonezya dışişleri bakanlığı, "bölgede devam eden silahlanma yarışı ve güç yansıtılmasından derin endişe duyduğunu" söyledi[43] ve Canberra'yı bölgesel barış ve istikrara olan bağlılığını sürdürmeye çağırdı.

Endonezya daha sonra Avustralya Başbakanı Scott Morrison'ın planladığı bir ziyareti, AUKUS anlaşmasının olumsuz etkileri üzerine iptal etti.[44]

Malezya anlaşmayı eleştirdi ve bölgede yeni bir silahlanma yarışını tetikleyebileceği konusunda uyardı.[45] Malezya Başbakanı İsmail Sabri Yakub, proje hakkında Morrison'a endişelerini dile getirdiğini söyledi ve nükleer denizaltı projesinin Asya'daki askeri gerilimi artırabileceği konusunda uyardığını iletti. Tüm tarafları bölgede herhangi bir provokasyondan ve silahlanma yarışından kaçınmaya çağırdı.[46]

İsmail Sabri Yakub, "Bu aynı zamanda, bu bölgede, özellikle Güney Çin Denizi'nde, diğer güçleri daha agresif eylemlerde bulunmaya teşvik edecek" dedi.[46] Sabri Yakub ayrıca, Malezya'nın, Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi ve Güneydoğu Asya Nükleer Silahlardan Arınmış Bölge Anlaşması dahil olmak üzere, Malezya sularında faaliyet gösteren nükleer enerjili denizaltılara yönelik mevcut duruşuna ve yaklaşımına saygı duymanın ve bunlara bağlı kalmanın önemini vurguladı.[46]

Avustralya, anlaşmayı netleştirmek için yetkilileri Kuala Lumpur'a gönderdi. Malezya Dışişleri Bakanı Saifuddin Abdullah, Avustralya Dışişleri Bakanı Marise Payne'in konuyla ilgili derinlemesine brifing vermesi önerisini kabul etti.[47]

Kuzey Kore, anlaşmayı 'son derece istenmeyen ve tehlikeli' bularak kınadı, hareketlerin nükleer silahların yayılmasını önleme sistemini yok edeceğini belirterek,[48] ABD'nin 'dünya barışını ve istikrarını ciddi şekilde tehdit eden iki yüzlülüğünü' eleştirdi. Ayrıca 'İttifak ülkeyi tehdit ederse Kuzey Kore'nin karşı önlem alacağını' belirtti.[49][50]

Filipinler, Dışişleri Bakanlığı tarafından yayınlanan bir açıklama ile üçlü güvenlik anlaşmasının imzalanmasını memnuniyetle karşıladı.[51] Dışişleri Bakanı Teodoro L. Locsin, Jr., "yakın-yabancı bir müttefikin gücünü yansıtma yeteneğinin geliştirilmesinin, istikrarı bozmak yerine dengeyi yeniden kurması ve koruması gerektiğini" vurguladı, Bakan Locsin ayrıca, ülkede nükleer silahların fiilen varlığı olmayacağını ekledi. Bu nedenle Filipinler, AUKUS hareketinin 1995 Güneydoğu Asya Nükleer Silahlardan Serbest Bölge anlaşmasının ihlalini teşkil etmeyeceğini tespit ettiğini iletti.[52][53]

Diğer Ülkeler

Morrison, Japonya Başbakanı Yoshihide Suga, Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Endonezya Devlet Başkanı Joko Widodo ve Singapur Başbakanı Lee Hsien Loong ile temasa geçtiğini söyledi. Lee, düzenlemenin "bölgenin barış ve istikrarına yapıcı bir şekilde katkıda bulunacağı ve bölgesel mimariyi tamamlayacağı" ümidini dile getirerek kamuoyuna açıklama yaptı.[26] Endonezya'nın dışişleri bakanlığı, Avustralya'nın donanmasını nükleer güçle çalışan denizaltıları içerecek şekilde genişletmesiyle ilgili endişelerini resmen dile getirdi.[54][55] Güney Kore de sessiz kaldı.[26]

Avustralya ve Brezilya[56][57][not 1] nükleer güçle çalışan denizaltılara sahip olan, nükleer silahları olmayan ilk ülkeler olacaklar. Diğer ülkelerin de deniz reaktörleri için uranyum zenginleştirmesini gerektireceği ve düzenli denetimler tarafından sağlanan güvenceler olmaksızın nükleer silahlar için ihtiyaç duyulan materyali geliştirmek için potansiyel olarak daha fazla yol yaratacağı için, diğer ülkelerin de aynı yaklaşımı izlemesi durumunda bunun silahların yayılması riskinin artmasına yol açabileceği endişeleri dile getirildi.[58]

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Bakınız Brazilya denizaltısı Álvaro Alberto.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b Ward. "Biden to announce joint deal with U.K. and Australia on advanced defense-tech sharing". Politico. 15 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2021. 
  2. ^ Sanger (15 Eylül 2021). "Biden Announces Defense Deal With Australia in a Bid to Counter China". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 16 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2021. 
  3. ^ "Pact with U.S., Britain, will see Australia scrap French sub deal-media". Reuters (İngilizce). 16 Eylül 2021. 15 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2021. 
  4. ^ "Prime Minister: Aukus is not intended to be adversarial towards China". uk.news.yahoo.com. 20 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ a b c d "Aukus: UK, US and Australia launch pact to counter China". BBC News. 16 Eylül 2021. 16 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2021. 
  6. ^ a b c d e Shields, Bevan (18 Eylül 2021). "France recalls its ambassadors to Australia and United States amid submarine fury". The Sydney Morning Herald (İngilizce). 17 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2021. 
  7. ^ "Aukus: China denounces US-UK-Australia pact as irresponsible". BBC News (İngilizce). 16 Eylül 2021. 16 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2021. 
  8. ^ Euronews (İngilizce) - 'Bilgilendirilmedik': Yeni ABD-Avustralya savunma anlaşması AB'nin Hint-Pasifik eksenini gölgede bıraktı - 17/09/2021 21 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Some European countries, like France, have embraced a more protectionist approach to international trade and globalisation, calling for greater self-reliance and autonomy. "Of course, I do understand the extent to which the French government must be disappointed," Borrell added, in a show of solidarity. The EU's new strategy also envisions a larger naval presence in the region through "joint exercises and port calls with Indo-Pacific partners" and "enhanced naval deployments" of member states. As of today, France is the only EU country with a meaningful presence in the area, home to over 1.5 million French people and 8,000 soldiers.
  9. ^ Axios - Macron ve Biden diplomatik çekişmeler sonrası bu hafta konuşacaklar - Ivana Saric (İngilizce) - 19 Eylül 2021 21 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - "Burada söz konusu olan konu, geleceğimizin bir kısmının ve Çin ile ilişkilerimizin tehlikede olduğu Hint-Pasifik bölgesindeki güç dengesidir. Fransa, Hint-Pasifik bölgesinde bir ülkedir" diyen Fransız hükümet sözcüsü Attal, Fransa toprakları olan Fransız Polinezyası ve Yeni Kaledonya'yı işaret etti.
  10. ^ "RFI - AB, Avustralya ile denizaltı atışmasında Fransa'ya desteğini artırdı - Alison Hird (İngilizce) - 21/09/2021". 21 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  11. ^ Pajon, Céline (13 Nisan 2021). "France's strategic engagement in the Indo-Pacific makes a difference: Here is why". French Institute of International Relations (IFRI) (İngilizce). 17 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2021. 
  12. ^ Grare, Frederic (21 Ekim 2020). "France, the Other Indo-Pacific Power". Carnegie Endowment for International Peace (İngilizce). 23 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  13. ^ Probyn, Andrew (17 Eylül 2021). "French Ambassador says Australia's decision to scrap submarine deal was a breach of trust". ABC News (İngilizce). 17 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2021. 
  14. ^ Greene, Andrew; Probyn, Andrew; Dziedzic, Stephen (15 Eylül 2021). "Australia to get nuclear-powered submarines, scrap $90b plan to build French-designed subs". ABC News (İngilizce). 15 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  15. ^ Bezat, Jean-Michel (16 Eylül 2021). "Sous-marins : la fin du « contrat du siècle » avec l'Australie porte un coup à l'image de Naval Group" [Denizaltılar: Avustralya ile 'yüzyılın sözleşmesinin' sonu, Naval Group'un imajına bir darbe vurdu]. Le Monde.fr (Fransızca). 18 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2021. 
  16. ^ Tharoor, Ishaan (17 Eylül 2021). "A landmark submarine deal may be aimed at China, but it has upset France". Washington Post. 21 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2021. 
  17. ^ "Communiqué conjoint de Jean-Yves Le Drian et de Florence Parly". France Diplomatie (Fransızca). Ministère de l'Europe et des Affaires étrangères. 16 Eylül 2021. 16 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2021. 
  18. ^ Wadhams, Nick; Adghirni, Samy; Nussbaum, Ania (17 Eylül 2021). "France Recalls Its Ambassador to U.S. for First Time Over Subs". Bloomberg.com (İngilizce). 21 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  19. ^ "Aukus: Fransa büyükelçilerini geri çağırdı". bianet.org. 18 Eylül 2021. 9 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  20. ^ a b "Geoffrey Miller: New Zealand could be the big winner of Aukus fallout". RNZ (İngilizce). 20 Eylül 2021. 21 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  21. ^ "France calls UK a 'junior partner' in submarine deal as Germany warns it threatens Western unity". www.telegraph.co.uk. 18 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  22. ^ "Fransız Bakan: İngiltere ABD'nin kürkçü dükkanına geri döndü". TRT Haber. Anadolu Ajansı. 18 Eylül 2021. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  23. ^ "PM Morrison rejects France's accusation that Australia lied over cancelled submarine deal". France 24 (İngilizce). 19 Eylül 2021. 21 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  24. ^ "UK-France defence summit cancelled in Aukus row". the Guardian (İngilizce). 19 Eylül 2021. 20 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  25. ^ "Crise des sous-marins: Macron appelé par ses opposants à revoir la position de la France vis-à-vis de l'Otan" [Denizaltı krizi: Macron, muhalifleri tarafından Fransa'nın NATO karşısındaki konumunu gözden geçirmeye çağrıldı]. Le HuffPost (Fransızca). 19 Eylül 2021. 21 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  26. ^ a b c Barrett, Chris (16 Eylül 2021). "Australia's nuclear sub deal 'gravely undermines regional peace' says China". The Age. Nine Newspapers. 16 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  27. ^ a b c Blair, Gavin; Davidson, Helen (16 Eylül 2021). "China warns US-UK-Australia pact could 'hurt their own interests'". The Guardian. 18 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  28. ^ Hurst, Daniel (17 Eylül 2021). "Australia dismisses China 'outbursts' and flags plans for more US military on home soil". The Guardian (İngilizce). 17 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  29. ^ "Sous-marins australiens : Ursula von der Leyen juge « inacceptable » la façon dont la France a été traitée" [Avustralya denizaltıları: Ursula von der Leyen, Fransa'ya yönelik muamelenin "kabul edilemez" olduğunu düşünüyor]. Le Monde (Fransızca). 19 Eylül 2021. 20 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  30. ^ "'Crisis of trust': France bristles at US submarine deal". AP NEWS (İngilizce). 20 Eylül 2021. 20 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  31. ^ "EU chief: Treatment of France 'not acceptable'". CNN. 21 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  32. ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  33. ^ "Consejo de ministros de la UE: la crisis de submarinos afecta a toda la Unión" [AB Bakanlar Konseyi: Denizaltı krizi Birliğin tamamını etkiliyor]. www.efe.com (İspanyolca). EFE. 21 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  34. ^ a b "German minister: Submarine dispute is 'a wake-up call'". DW.COM (İngilizce). Deutsche Welle. 20 Eylül 2021. 21 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  35. ^ Blenkinsop, Phillip; Emmot, Robin (21 Eylül 2021). "Germany warns of lost U.S. trust as France wins EU support". Reuters (İngilizce). 21 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  36. ^ "Portugal expressa solidariedade com França e diz que Austrália "furou compromissos"" [Portekiz Fransa ile dayanışmasını ifade etti ve Avustralya'nın "taahhütlerini bozduğunu" söyledi]. Portugal expressa solidariedade com França e diz que Austrália "furou compromissos" (Portekizce). Rádio e Televisão de Portugal. 21 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2021. 
  37. ^ McClure, Tess (16 Eylül 2021). "Aukus submarines banned from New Zealand as pact exposes divide with western allies". The Guardian (İngilizce). 16 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  38. ^ Palmer, Russell (16 Eylül 2021). "New Zealand a winner in AUKUS agreement, but risks remain – experts". The New Zealand Herald. 16 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  39. ^ Ensor, Jamie (16 Eylül 2021). "AUKUS's impact on New Zealand: Nuclear policy 'unchanged', Five Eyes 'will endure' in face of new defence pact". Newshub (İngilizce). 17 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2021. 
  40. ^ @ChingteLai (17 Eylül 2021). "Taiwan welcomes #AUKUS as a positive development for democracy, peace, and prosperity in the region" (X gönderisi) (İngilizce). 17 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi – X vasıtasıyla. 
  41. ^ "澳英美「核潛艇」協議AUKUS的更深層涵義" (Çince). BBC News. 17 Eylül 2021. 17 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  42. ^ "Indonesia warns against arms race after Australian nuclear sub pact". The Star (İngilizce). 17 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2021. 
  43. ^ "Indonesia urges China and Australia not to embark on 'arms race'". The Independent (İngilizce). 19 Eylül 2021. 18 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2021. 
  44. ^ "PM's trip to Indonesia cancelled amid fallout over AUKUS alliance". skynews (İngilizce). 18 Eylül 2021. 18 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  45. ^ Shirodkar, Ravil (18 Eylül 2021). "Malaysia Says AUKUS Alliance May Lead to Arms Race, Provocation". Bloomberg (İngilizce). 18 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  46. ^ a b c "Malaysia warns Australia nuclear subproject could 'provoke other powers' in Asia". www.abc.net.au. 18 Eylül 2021. 18 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  47. ^ "Malaysia nyatakan kebimbangan terhadap AUKUS" (Endonezce). Berita Harian. 18 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  48. ^ "N.Korea slams AUKUS submarine deal". NHK World-Japan. 20 Eylül 2021. 21 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  49. ^ "North Korea slams AUKUS deal as 'undesirable and dangerous' | NK News". NK News - North Korea News (İngilizce). 20 Eylül 2021. 20 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2021. 
  50. ^ "Answer of Chief of Foreign News Section of Department of Press and Information of DPRK Foreign Ministry". Kore Merkezî Haber Ajansı (İngilizce). 16 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2021. 
  51. ^ "Statement of Foreign Affairs Teodoro L. Locsin, Jr. on the Australia-United Kingdom-United States (AUKUS) enhanced trilateral security partnership" (İngilizce). Filipinler Dışişleri Bakanlığı. 19 Eylül 2021. 21 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  52. ^ "Philippines supports Australia nuclear sub pact to counter China" (İngilizce). Reuters. 21 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  53. ^ Dziedzic, Stephen. "Australia seeks to allay South-East Asian concerns over AUKUS nuclear submarine deal". Australian Broadcasting Corporation. 21 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  54. ^ Barrett, Chris (17 Eylül 2021). "'Deeply concerned': Indonesia uneasy about Australian nuclear subs". Brisbane Times (İngilizce). 17 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  55. ^ Septiari, Dian (18 Eylül 2021). "Indonesia chides Australia as Indo-Pacific tensions rise". The Jakarta Post. 18 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  56. ^ "Brazil launches first of five navy attack submarines". EFE (İngilizce). 14 Aralık 2019. 3 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  57. ^ "Brazil take first step in program to join nuclear-powered sub club". Reuters (İngilizce). 14 Aralık 2018. 8 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
  58. ^ Megerian; Chris (15 Eylül 2021). "U.S. will share nuclear submarine technology with Australia in new defense partnership". Los Angeles Times (İngilizce). 15 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2021. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=AUKUS&oldid=33321711" sayfasından alınmıştır