Mem û Zîn

Cizredeki Mem û Zîn mezarı, 2008'de restore edildi

Mem û Zîn, Ahmed-i Hani'nin 1692 yılında Kürtçenin Kurmanci lehçesi ile yazdığı manzum eseri. Türkçeye Mem ile Zin adıyla 2020 yılında çevrilmiştir.

Birbirine âşık olan ancak kavuşamayan iki gencin trajik öyküsünü anlatır. Bu hikâye milattan çok önceden bu yana halk arasında söylenen ve mitolojik nitelik kazanan bir destandır. Yazılı edebiyata kazandıran Ahmed-i Hani bu destandan ilham alarak o hikâyeyi kendi çağının yaşantısına göre somut bir kalıba dökmüş, çağdaş bir üslupla yazmıstır. Bu suretle hem destanı kaybolmaktan kurtarmış, hem de insanlığa ölmez bir eser armağan etmiştir.

Bu eserde Mem ve Zîn'in aşkı etrafında çağının yaşantısını, o zamanın sosyal, kültürel ve idari durumunu da güçlü bir maharetle tasvir etmiştir.

İyiliği, doğruluğu, suçsuzluğu, zayıflığı ve çaresizliği Mem ve Zîn'in şahsında toplayarak; kötülüğü, dalkavukluğu, fitneciliği ve ikiyüzlülüğü de Bekir karakterinde somutlaştırarak gözler önüne sermiştir.

Zîn muma sesleniyor
Bazen mumu ederdi kendine muhatap
Ey sır ve dinginlik arkadaşım, baş yoldaşım
Gerçi yanmak yönünden de benim gibisin sen
Fakat sohbet yönünden benim gibi değilsin
Eğer sen de benim gibi konuşsaydın
Benim gönlüm de fazla yanmazdı.

— Eserden, Zîn bi findê re di peyive
Dem, şem'e di kir ji bo xwe demsaz
Ey hemser û hemnişîn û hemraz
Herçendî bi sohtine wekî min
Emma ne bi gotinê wekî min
Ger şibhete min te ji bi gota
De min bi xwe dil qewî ne sohta

Uyarlamalar

Sinema

• Mem û Zîn (1991) − Yönetmen: Ümit Elçi.

Dizi

• Memî Alan (2002) − Yönetmen: Nasir Hesen (Kurdistan TV)
• Siya Mem û Zîn (2012 - ...) − Yönetmen: Yusuf Güven (TRT 6)