Balaban (çalgı)

Balaban
Diğer adları	Mey, Duduk, Nerme ney
Türü	Nefesli çalgı
Çalma aralığı
İlişkili çalgılar	Guan, Hiçiriki, Piri
Önemli müzisyenler	Alihan Samedov, Civan Gasparyan

Balaban, Mey veya Duduk, Güney Kafkasya ve Orta Asya ülkelerinin birçoğunda kullanılan nefesli çalgılar grubuna ait bir çalgıdır. 9-10 adet ses perdeli olanları Azerbaycan ve Türkistan’da kullanılmaktadır. Gürgen, ceviz, erik ve benzeri sert ağaçlardan yapılanları varsa da en makbulü kayısı ağacından yapılanıdır.

Bir gövde (govda) ve ağız tarafına takılan ses çıkarıcı yassı kamış ağızlıktan ibaret olan Balaban, 280-300 milimetre uzunluğunda ve 20-22 milimetre çapındadır. Sesi mat ve hafiftir, sesi zayıf olduğu için daha çok kapalı mekanlarda ve oda toplantılarında çalınmaktadır. Kamış üzerindeki kıskaç sayesinde ses inceltilip kalınlaştırılabilmektedir. Özel bir yöntemle yassılaştırılan kamış, kıskaç ve gövdeden meydana gelir. Kıskacın kamış üzerinde aşağı veya yukarı doğru itilmesiyle yaklaşık bir perdelik ses değişimi yapılabilmekte ve bu özelliği ile çalgı gruplarına hemen uyum sağlayabilmektedir.

Balaban gövdesindeki deliklerin sıraları:

Ses perdesi – Səs pərdəsi İşlevsel - Funksional #1 – baş perde – baş pərdə #4 – şah perdesi – şah pərdəsi #6 – açık perde – açıq pərdə #8 – ayak perde – ayaq pərdə arka taraf – arka perde – arxa tərəf - arxa pərdə Ses tonuna ait - Səs tonuna aid #2 – segah perdesi – segah pərdəsi (1) #5 – segah perdesi – segah pərdəsi (2) #7 – mahur perdesi – mahur pərdəsi Akustik - Akustik alttaki – denge perdesi – altdakı - tarazlıq pərdəsi

Azeri sanatçı Hüseynkulu Sarabski'ye göre avcılar balaban çalarak bıldırcınları çekerler. Balaban'ın başka bir türü aşık musikinde kullanılır.

Balaban ve defin müşayəti ilə musiki meclisi, minyatür

Ayrıca bakınız

• Alihan Samedov
• Civan Gasparyan