Edirnekapı Şehitliği
 | Bu maddede kaynak listesi bulunmasına karşın metin içi kaynakların yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Ekim 2020) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
 | Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. (Ekim 2020) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
| Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. (Ocak 2016) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
| Edirnekapı Şehitliği | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ülke(ler) | Türkiye |
| Konum | Eyüpsultan |
| Koordinatlar | 41°02′02″K 28°55′59″D / 41.03389°K 28.93306°D{{#coordinates:}}: sayfa başına birden fazla birincil etiket olamaz |
| Tür | Devlet mezarlığı |
| Açılış | 1453 |
Edirnekapı Şehitliği, İstanbul'un Eyüpsultan ilçesinde bulunan tarihi bir mezarlıktır.
1453 yılında İstanbul'u fethetmek amacıyla Bizans surları önünde savaşırken şehit düşen Müslüman askerlerin Edirnekapı, Topkapı, Maltepe ve Topçular arasında kalan geniş bir araziye gömülmeleriyle oluşmuştur, Osmanlı devrinde Sır Tekke adıyla anılan bu ilk şehitliğin yeri bugün için kesin olarak bilinememektedir. Osmanlı devrinde, bayram sabahları camilerden çıkan cemaatler, Sır Tekke' de toplanır ve şehitlerin ruhlarına dualar ederlerdi. E-5 Karayolu'nu Haliç Köprüsü'ne birleştiren tünelin yapımı sırasında tünelin üstüne düşen kısımdaki şehitlerin kabirleri buradan alınarak başka yerlere nakledilmişlerdir. Sır Tekke denilen yer de bu tünelin üst kısmına rastladığından, buranın orijinal görünümü değişikliğe uğramıştır.
Mezarlığın eski kabirlerden oluşan bölümü "Mısır Tarlası" adını taşıyan kısımdır. Bu bölüm tamamen eski mezarlardan oluşmaktadır ve zamanın tahribatına uğramıştır. Bu alanda yeni mezar bulunmamaktadır. Şahideler 19. yüzyıl ve önceki yüzyıllara aittir.
Mezarlığın Necatibey Mezarlığı adı verilen bölümü de eski mezarları barındırmaktadır. Rami Caddesi'ni çevreyoluna bağlayan bağlantı yolu bu bölümün ortalarından geçirilmiş ve mezarlığın bütünlüğü tahribata uğramıştır. Bu bölümde pek çok tarihi şahsiyetin mezarı bulunmaktadır.
Osmanlı devri boyunca Edirnekapı Şehitliği'ne ait bazı parsellere şehitlerin dışında da defin yapıldığını görülür. Böylelikle şehitliğin çevresinde geniş bir mezarlık alanı oluşmuştur. Şehitler için kabir düzenlemesi yapılırken, buradan çıkan eski Osmanlı mezar taşları toplanarak iki ayrı hazirede sergilenmesi düşünülmüştür. Önemli tarihi değer taşıyan mezar taşlarını içeren bu hazireler ayrıca incelemeye değer özelliktedirler.
Edirnekapı Şehitliği, Balkan Savaşı ile I. Dünya Savaşı ve özellikle Çanakkale Savaşları'nda yaralanarak tedavi olmak için İstanbul hastahanelerine getirilen ve burada şehitlik mertebesine erişen Müslüman askerlerin çoğunlukta bulunduğu bir mezarlıktır. Edirnekapı ve Sakızağacı adıyla iki bölümden oluşan şehitlikte; Osmanlı-Rus Harbi, Balkan Harbi şehitleri, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri şehitleri, Polis Teşkilatı'nın şehitleri, T.H.Y. sivil şehitleri, İtfaiye Teşkilatı'nın şehitleri, Eski Tulumbacılar ve Harp Malul ve Gazileri'ne ait ayrı parseller halinde şehitlikler oluşturulmuştur. Harita Genel Müdürlüğü'nün, Ankara'da 1971 yılında bastırdığı Şehitliklerimiz adlı kitapta İstanbul'a getirilen Balkan Harbi ve Çanakkale Savaşı gazilerinden hastahanelerde vefat edip Edirnekapı Şehitliğine defnedilenlerin sayısının 13 bin civarında olduğunu bildirmektedir. Ayrıca İstanbul'un İngilizler tarafından işgali sırasındaki olaylarda şehit olan üç askerin de kabirleri burada idi. 5. Edirnekapı Şehitliği Osmanlı devrinde de Cumhuriyet devrinde de askeriye'ye bağlı bir kuruluş olarak yaşamıştır. Günümüzde ise, şehitlikle 1926 yılında kurulan Türkiye Şehitlikleri İmar Vakfı ilgilenmektedir.
Rami Caddesi'nin açılmasından sonra bu cadde ile bugün Edirnekapı minibüs durağı olan eski yolun arasında kalan ve mermer atölyesinin bulunduğu bölüm:
Definler
Edirnekapı Şehitliği'ne defnedilenler listesi
Kaynakça
- Serhat Başar gezi notları
- Hans-Peter Laqueur, Hüve'l-Baki. İstanbul'da Osmanlı Mezarlıkları ve Mezar Taşları. (=Tarih Vakfı Yurt Yayınları 46). İstanbul 1997, ikinci basım 2007, 23-29.