İpek Film

İpek Film, Türk sinemasına birçok teknik yenilik kazandırmış eski özel stüdyo ve film yapımevi.

1928'de Fahir İpekçi (1889-1967) ve İsmail Cem'in babası İhsan İpekçi (1894-1981) kardeşler tarafından kuruldu. İpekçiler daha önce İstanbul ve İzmir'de film ithalatçılığı ve sinema işletmeciliği yapmışlardı. Kemal Film'le çalışmalar yapan Muhsin Ertuğrul'la anlaşarak Ankara Postası'nı yaptılar. Filmin büyük ticari başarı kazanması üzerine yerli film yapımına hız verdiler. İpek Film 1928-41 arasında yönetmen olarak daha çok Muhsin Ertuğrul'la çalıştı. 1931'de ilk sesli Türk filmi İstanbul Sokaklarında ve Kaçakçılar 'ı çektiler. Yine Kurtuluş Savaşı'nı konu alan ve Muhsin Ertuğrul tarafından çekilen Bir Millet Uyanıyor ile büyük başarı kazandılar.

İpek Film, tümünü Muhsin Ertuğrul'un çektiği Karım Beni Aldatırsa, Söz Bir Allah Bir, Cici Berber, Cahide Sonku'nun oynadığı Aysel Bataklı Damın Kızı filmleriyle yerli yapım şirketlerinin en güçlüsü ve en fazla üreteni oldu. Ancak, 1934'te çekilen Leblebici Horhor Ağa ticari açıdan düş kırıklığı yaratınca İpek Film bir süre film yapım işinden uzak kaldı. Şirket, 1938'de Aynoroz Kadısı ile tekrar film yapımına başladıysa da Kahveci Güzeli ile ticari açıdan ikinci bir düş kırıklığına uğrayarak yapım işine uzun süreliğine ara verdi.

1932'de Nişantaşı'ndaki eski bir fırını düzenleyerek sesli film çekim stüdyosuna dönüştürdüler. Stüdyoda filmlere Türkçe dublaj yapılmaya başlandı. Dublaj yapan sanatçılar arasında Nazım Hikmet ve Ferdi Tayfur gibi ünlüler yer aldı. İpek Film 1934'te film kiralama ve işletme olmak üzere iki bölüme ayrıldı. Bu bölümler Film İşleri Türk Anonim Şirketi (FİTAŞ) ve Sinema İşleri Türk Anonim Şirketi (SİNTAŞ) idi.

SİNTAŞ, uzun bir süre Atlas, 1954'ten itibaren ise Yeni Melek, Şehzadebaşı, Çemberlitaş Şafak, İpek, İzmir'de Elhamra sinemalarını işletti. Daha sonra Beyoğlu Dünya ve Fitaş sinemalarını yaptı. FİTAŞ, MGM, Fox, Columbia gibi uluslararası ABD şirketlerinin Türkiye temsilciliğini alarak film ithalatı alanında önde gelen şirketlerden biri oldu.

İpek Film, İpekçi Ailesi içinde çıkan anlaşmazlıklar sonucu gerilemeye başladı; 1960'larda yapım etkinliğine son verdi, ellerindeki sinemalardan bir kısmını sattılar, 1976'da SİNTAŞ kapanmak zorunda kaldı.

Filmografi

• Ankara Postası (1929)
• Kaçakçılar (1929)
• İstanbul Sokaklarında (1931)
• Bir Millet Uyanıyor (1932)
• Karım Beni Aldatırsa (1933)
• Söz Bir Allah Bir (1933)
• Cici Berber (1933)
• Leblebici Horhor Ağa (1934)
• Aysel Bataklı Damın Kızı (1935)
• Aynaroz Kadısı (1938)
• Bir Kavuk Devrildi (1939)
• Şehvet Kurbanı (1940)
• Kahveci Güzeli (1941)
• İstiklal Madalyası (1948)
• Üçüncü Selim'in Gözdesi (1950)
• Lale Devri (1951)
• Barbaros Hayrettin Paşa (1951)
• Kaldırım Çiçeği (1953)
• Günahkarlar Cenneti (1958)
• Yalnızlar Rıhtımı (1959)
• Zümrüt (1959)
• Taş Bebek (1960)

Kaynaklar

• Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Tarih Vakfı-T.C. Kültür Bakanalğı, Cilt 4, s. 184 (1994)
• Encyclopædia Britannica