Üstdamaksıl ünsüz

Üstdamaksıl ünsüzler, eklemlemenin [en] diş yuvası sırtı [en] ile sert damak [en] arasında yer aldığı [en] ünsüzlerdir. Bunlar bir tür taçsı ünsüz [en] olup dilin ön tarafının kullanıldığı seslerdir. Eklemleme sürecinde dil, düz, içbükey veya kıvrak bir şekil alıp eklemleme yerine değdirilir.

Transkripsiyon

IPA transkripsiyonu

Uluslararası Fonetik Alfabe'ye (IPA) çevrilmiş üstdamaksıl ünsüzlerin sembolleri tipik olarak dişyuvasıl ünsüzlerin sembolleriyle aynıdır; ancak üstdamaksıl ünsüz sembollerin altlarına sağ yönüne bakan bir kanca da eklenir.

IPA transkripsyonları mevcut olan üstdamaksıl ünsüzler şunlardır:

IPA	Tanım	Örnek
IPA	Tanım	Dil	Ortografi	IPA	Anlam
[ɳ]	Ötümlü üstdamaksıl genizsil ünsüz	Pencapça	ਗਾਣਾ / گاݨا	[ˈgaːɳaˑ]	'şarkı'
[ʈ]	Ötümsüz üstdamaksıl patlamalı ünsüz	İsveççe	parti	[pɑːʈɪ]	'(siyasî) parti'
[ʈ]	Ötümsüz üstdamaksıl patlamalı ünsüz	Hintçe / Urduca	टापू / ٹاپُو	[ʈaːpuˑ]	'ada'
[ɖ]	Ötümlü üstdamaksıl patlamalı ünsüz	İsveççe	nord	[nuːɖ]	'kuzey'
[ɖ]	Ötümlü üstdamaksıl patlamalı ünsüz	Hintçe / Urduca	डब्बा / ڈبہ	[ɖəbba]	'kutu'
[ʂ]	Ötümsüz üstdamaksıl sürtünmeli ünsüz	Mandarin	上海 (Shànghǎi)	[ʂɑ̂ŋ.xàɪ]	'Şanghay'
[ʂ]	Ötümsüz üstdamaksıl sürtünmeli ünsüz	Hintçe	भाषा	[bʱɑʂɑ]	'lisân'
[ʐ]	Ötümlü üstdamaksıl sürtünmeli ünsüz	Rusça	жаба	[ˈʐabə]	'kara kurbağası'
[ʐ]	Ötümlü üstdamaksıl sürtünmeli ünsüz	Lehçe	żaba	[ˈʐaba]	'kurbağa'
[ɻ]	Ötümlü üstdamaksıl sürtünmesiz ünsüz	Tamilce	தமிழ்	[t̪ɐmɨɻ]	'Tamilce'
[ɭ]	Ötümlü üstdamaksıl yansürtünmesiz ünsüz	Marathice	बाळ	[ˈbɑːɭ]	'bebek'
[ɭ]	Ötümlü üstdamaksıl yansürtünmesiz ünsüz	İsveççe	Karlstad	[ˈkʰɑːɭ.sta]	'Karlstad'
[ɽ]	Ötümlü üstdamaksıl çarpmalı ünsüz	Hausaca	shaara	[ʃáːɽa]	'süpürme'
[ɽ]	Ötümlü üstdamaksıl çarpmalı ünsüz	Hintçe / Urduca	कीचड़ / کیچڑ	[kiːt͡ʃəɽ]	'çamur'
[𝼈] ([ɭ̆])	Ötümlü üstdamaksıl yan çarpmalı ünsüz	Peştuca	ړوند	[ɭ̆und]	'kör'
[𝼈] ([ɭ̆])	Ötümlü üstdamaksıl yan çarpmalı ünsüz	Marathice	बाळ	[ˈbɑːɭ̆]	'bebek'
[ꞎ] ([ɭ̊˔])	Ötümsüz üstdamaksıl yansürtünmeli ünsüz	Todaca [en]	—	[pʏːɭ̊˔]	'yaz (mevsim)'
[𝼅] ([ɭ˔])	Ötümlü üstdamaksıl yansürtünmeli ünsüz	Ao [en]^[1]	—	^{[Örnek gerek]}
[ʈʼ]	Üstdamaksıl gırtlak duraklı ünsüz	Guçince	etrʼuu	[ɛʈʼu:]	'kuzey sumrusu'
[ᶑ]	Ötümlü üstdamaksıl içpatlamalı ünsüz	Ngadha [en]	modhe	[ˈmoᶑe]	'iyi'
[𝼉] ([ᶑ̥])	Ötümsüz üstdamaksıl içpatlamalı ünsüz	Oromca	^{[Örnek gerek]}
[ᵏ𝼊, 𐞥𝼊, ᶢ𝼊, 𐞒𝼊, ᵑ𝼊, ᶰ𝼊]	Üstdamaksıl şaklamalı ünsüz	Merkez !Kung [en]	ɡ‼ú	[ᶢ𝼊ú]	'su'

Kaynakça

^ Gurubasave Gowda, K.S. (1972). Ao-Naga Phonetic Reader (Tez). Mysore: Central Institute of Indian Languages.

[1] Gurubasave Gowda, K.S. (1972). Ao-Naga Phonetic Reader (Tez). Mysore: Central Institute of Indian Languages.

[1]