Yeniköy, Göle
| Yeniköy | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Yeniköy Yeniköy'ün Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Göle |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 2044 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 649 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75700 |
Yeniköy, Ardahan ilinin Göle ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Yeniköy, bu yerleşimin bilinen en eski adıdır. 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Yeni Köy (یكی كوی) olarak geçer.[3] Daha eski kayıtlarda "Yeni Köy" adı geçmemektedir. Köy 20. yüzyılın başında kurulmuş ve bundan dolayı da "Yeni Köy" olarak adlandırılmış olabilir. Ancak köyün sınırları içinde terk edilmiş iki yerleşimin kalıntılarının bulunması, Yeniköy'ün çevresinin eski bir yerleşim alanı olduğunu göstermektedir.[4]
Yeniköy'ün bulunduğu topraklar, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan tarihsel bölgelerden biri olan Kola'da yer alır. Bu bölgeyi Osmanlılar 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. Türkçe Göle olarak bilinen Kola bölgesi ve köy, 93 Harbi'nin ardından 1878 yılında imzalanan Berlin Antlaşması'yla Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Bugünkü Yeniköy sınırları içinde terk edilmiş köylerden biri, Rus idaresi sırasında Kaznafar (Казнафаръ) adıyla kaydedilmiştir. Rus idaresinde bu yerleşim, Ardahan sancağının Göle kazasına bağlıydı. Kaznafar'da Türkmenler yaşıyordu ve köyün nüfusu 72 kişiden oluşuyordu.[5] Köyün nüfusu 1896 yılında 128 kişi, 1906 yılında 170 kişi olarak tespit edilmiştir.[6] Birinci Dünya Savaşı sırasında Ardahan bölgesini gezen Gürcü araştırmacı Konstantine Martvileli, köyde bir kilise ile büyükçe yıkık bir kalenin bulunduğunu ve Türkmenlerin yaşadığını yazmıştır. Martvileli'nin kale olarak söz ettiği yapı, Kaznafar'ın 1,3 kilometre kuzeyinde, yarı yıkık biçimde bugüne ulaşmış kule (7,2×4,5 m) olabilir.[4][7]
Yeniköy'ün sınırları içindeki terk edilmiş ikinci yerleşim, köyün 4 km kuzeybatısında yer alır. Bu yerleşimde günümüze tek nefli bir kilisenin kalıntıları ulaşmıştır. Köylülerim "Kumluk" olarak adlandırdığı bu yerleşimin tarihsel adı bilinmemektedir. Bununla birlikte söz konusu kilise, ortadan kalkmış olan köyün eski bir Hristiyan yerleşimi olduğunu göstermektedir.[4]
"Kaznafar" ve "Kumluk" adlı köyler 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde geçmemektedir. Muhtemelen yeni bir yerleşim olan Yeni Köy ise, bu tarihte Kars vilayetinin Göle kazasının Okam nahiyesine bağlıydı.[3] 1940 genel nüfus sayımında "Yeniköy" biçiminde yazılmış olan köy, aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 308 kişiden oluşuyordu.[8] 1965 genel nüfus sayımında Yeniköy'ün nüfusu 724 kişiye yükselmişti ve bu nüfus içinde sadece 117 kişi okuma yazma biliyordu.[9]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Yeniköy Ardahan il merkezine 43 km, Göle ilçe merkezine ise 38 km uzaklıktadır.[10]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 649[2] |
| 2021 | 668[2] |
| 2020 | 669[2] |
| 2019 | 666[2] |
| 2018 | 653[2] |
| 2017 | 660[2] |
| 2016 | 673[2] |
| 2015 | 667[2] |
| 2014 | 703[2] |
| 2013 | 726[2] |
| 2012 | 738[2] |
| 2011 | 764[2] |
| 2010 | 763[2] |
| 2009 | 785[2] |
| 2008 | 798[2] |
| 2007 | 772[2] |
| 2000 | 819[10] |
| 1990 | 1.155[11] |
| 1985 | 1.088[12] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Yenikoy, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 16 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Göle Yeniköy Köy Nüfusu". Nufusune.com. 16 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 772.
- ^ a b c 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2015, s. 154 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ ""Göle Kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 18 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 112, ISBN 9786052100271.
- ^ "Konstantine Martvileli, "Ardahan Bölgesinde", Sakartvelo gazetesi (Gürcüce), 9 Ekim 1917, sayı 219" (PDF). 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Şubat 2021.
- ^ 1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 352.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 359.
- ^ a b "Yeniköy Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.