Uzuntarla, Kartepe
| Uzuntarla | |
|---|---|
 | |
 Kocaeli | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Kocaeli |
| İlçe | Kartepe |
| Coğrafi bölge | Marmara Bölgesi |
| Nüfus (2019) | |
| • Toplam | 1,943 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 262 |
| İl plaka kodu | 41 |
| Posta kodu | 41255 |
Uzuntarla, Kocaeli ilinin Kartepe ilçesine bağlı bir mahalledir.
Büyük Çerkes Sürgünü’nde önce Kafkaslar'dan Balkanlar'a göç eden; 93 Harbi'nin ardından İzmit sancağına gelen 17 aile tarafından kurulmuş bir köy iken 1960 yılından sonra gelişmiş, 1994'te belediye olmuş, 2008'de Kartepe'nin mahallesi olmuştur.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
1878 yılının sonlarına doğru Hacemko Murat ve ailesinin yöreye gelmesi ve bu aileyi takip eden diğer Çerkez ailelerin de yerleşimiyle kurulan köy, 1879 tarihinde "Uzuntarla" adıyla tescil edildi. Ancak, köyün ilk kurucularının aile isimlerine izafeten, köyün adı uzun yıllar "Hacemko Köyü" olarak kullanılmıştır.[1]
Çerkezlerin Vubıh kabilesinden bazı ailelerin de yerleştiği köyde 1960'lara kadar Çerkesçe ve Vubıhça konuşuldu. Köye 1900’lü yıllardan sonra da Çerkezya’dan göç ederek yerleşen aileler oldu. Çerkezya’dan Uzuntarla köyüne Çerkez göçlerinin 1916 yıllında Rusya'nın sınırı kapatmasına kadar devam etti.[2]
Çerkezler köye ilk yerleştiklerinde tek katlı iç içe geçişli, özel kapı ile misafir girişi verdikleri ev mimari tarzı uyguladılar, 1920'den sonra bu tür evler yapılmadı.[1]
Uzuntarla Köyü 1925'te "Uzuntarla Nahiyesi" adını aldı. Nahiye merkezinin 21 Haziran 1930'da, Büyük Derbent’e taşınmasıyla köy tekrar "Uzuntarla Köyü" adını aldı.
1939'da Romanya’ya bağlı Güney Dobruca’nın Bulgaristan’a verilmesiyle Bulgar vatandaşlığını kabul etmeyen Kara Mehmetler köyündeki aileler topluca Türkiye’ye göç ettiğinde 40 Balkan muhaciri aile Uzuntarla Köyü'ne yerleştirilmiş ve Yeşiltepe mahallesini oluşturmuştur.
Uzuntarla sınırları içinde bulunan Sapanca Gölü kıyısına Türkiye Selüloz ve Kağıt Fabrikaları (SEKA)’na ait tatil kampının kurulması, köyün ekonomik ve kültürel gelişimine katkı sağladı. 1962 yılının başında yapılan D-100 (E-5) Devlet Karayolu’nun Uzuntarla köyünden geçmesi ve yol kenarına benzin istasyonlarının açılması ile köy tanınır hale geldi. Köylüler çocuklarını şehirlerdeki akrabalarının yanında okutmaya başladı. 1960'ta 150 hane olan köy, tarafında kurulan sanayi işletmeleri sayesinde iç göç aldı. Karadeniz bölgesinin kırsal alanından gelenler köye yerleşti, nüfus arttı; köyün üçüncü mahallesi olan Sarımeşe mahallesi kuruldu.[1]
Köy, 15 Aralık 1993 tarihinde belediye statüsü alarak beldeye dönüştü.[3] 27 Mart 1994'te Uzuntarla Belediyesi kuruldu. 2 Mart 2008 tarihli kanunla Uzuntarla Belediyesinin de bulunduğu dokuz belediyenin tüzel kişilikleri kaldırılıp adı "Kartepe" olarak değişen Köseköy Belediyesi’ne bağlandılar. Böylece Uzuntarla köyü de Kartepe ilçesinin bir mahallesi oldu.
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre mahalle nüfus verileri | |
|---|---|
| 2019 | 1.943[4] |
| 2013 | 1.998 |
| 2007 | 889 |
Uzuntarla hakkında eserler[değiştir | kaynağı değiştir]
Uzuntarla köyünden Mehdi Nüzhet Çetintaş, Uzuntarla ve Ketenciler köylerinin tarihini “Elveda Çerkesya" (2017) adıyla romanlaştırmış; Uzuntarla'da yaşamış kimseler hakkında bilgileri "Uzuntarla'dan Portreler " (2018) adıyla kitaplaştırmıştır.[5]
Mehdi Nüzhet Çetintaş'ın kızkardeşi olan Mesude Çetinbaş ise Uzuntarla Köyü Monograsifisi (2022) başlıklı bir yüksek lisans tezi yazmış ve 2023'te kitaplaştırmıştır.[2] Mesude Çetinbaş'ın çalışmaları sırasında köyde bir müze kurma fikri doğmuş[6] ve 2022'de Çerkes Müzesi yapımı için çalışmalar başlamıştır.[7][8]
Uzuntarla Köyü'nün ünlüleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Türkiye’nin ilk kadın hükûmet tabiplerinden biri olan 1906 doğumlu Mediha Eldem, Uzuntarla köyünden Raşit Bey ve Hanife Hanım'ın kızıdır.
İstanbul valiliği, TRT Genel Sekreter Yardımcılığı, SEKA Genel Müdür Yardımcılığı gibi görevlerde bulunan bürokrat Rıdvan Yenişen köyün yetiştirdiği ünlü isimlerdendir.[9]
1960 kuşağı toplumcu gerçekçi akım şairlerinden Özkan Mert, Uzuntarla köyünden bir babanın oğludur.[10]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c Çetinbaş, Mesude (2022). "Kocaeli-Kartepe-Uzuntarla mahallesi monografisi". Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi.
- ^ a b "Çetinbaş'ın eseri: 'Türkiye'de Bir Çerkes Köyü Uzuntarla'". Çağdaş Kocaeli Gazetesi. 5 Mayıs 2023. 24 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2024.
- ^ "Belediye Kurulmasına Dair Kararlar" (PDF). Resmî Gazete. 18 Aralık 1993. 9 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Mayıs 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2020.
- ^ Tunçbilek, Hazırlayan: Yusuf (10 Haziran 2019). "Mehdi Nüzhet Çetinbaş ile "Uzuntarla'dan Portreler" üzerine söyleşi". Ajans Kafkas. 24 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2024.
- ^ "Çerkes Köyü Uzuntarla'nın Tarihi ve Kültürü Kitap Oldu!". cherkessia.net. 5 Mayıs 2023. 24 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2024.
- ^ "Kartepe çerkes müzesi çalişmalari başladi". kartepe.bel.tr. 1 Temmuz 2022. 24 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2024.
- ^ "'Çerkes Müzesi'nin inşaatı tamamlandı". Jineps Gazetesi. 1 Nisan 2023. 24 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2024.
- ^ "Bir Çerkez köyü; Uzuntarla". Kocaeligazetesi.com. 25 Nisan 2016. 24 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2024.
- ^ Koçyiğit, Suzan (23 Haziran 2023). "Özkan Mert'in Poetikasında Nehir Şiir Kavramı ve Aşk Teması". YAZIT Kültür Bilimleri Dergisi. 3 (1): 90-100. doi:10.59902/yazit.1220251. ISSN 2757-8437. 24 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2024.