Sivaş

Sivaş
Sivaş
Havza
Konum	Azak Denizi; Ukrayna, Rusya (tartışmalı)
Wikimedia Commons

Syvash veya Sivaş^[3] (Rusça ve Ukraynaca : Rusça: Сива́ш; Kırım Tatarcası: Sıvaş, Kiril : Сываш, "kir"), aynı zamanda Kokuşmuş Deniz veya Çürük Deniz olarak da bilinir (Rusça: Гнило́е Мо́ре, Gniloye More; Ukraynaca: Гниле́ Мо́ре, Hnyle More; Kırım Tatarcası: Çürük Deñiz, Kiril : Чюрюк Денъиз), Azak Denizi'nin batı kıyısında yer alan büyük bir sığ lagün sisteminden oluşur. Dar Arabat Dili ile denizden ayrılan Sivaş'ın suyu yaklaşık 2.560 kilometrekare (990 sq mi) alan kaplamaktadır ve tüm alan yaklaşık 10.000 kilometrekare (3.900 sq mi) üzerine yayılmaktadır. Azak Denizi ile doğu bağlantısına Henichesk Boğazı denir. Sivaş, ana Kırım Yarımadası'nın kuzeydoğu kıyısını sınırlar; Ramsar Konvansiyonu kapsamında Ukrayna'nın sulak alanları olarak kaydedilen Orta ve Doğu Sivaş, 2014 yılında Kırım'ın Rus ilhakından sonra bölgesel tartışma konusu haline gelmiştir.

Genel bakış[değiştir | kaynağı değiştir]

Sivaş neredeyse Kırım Yarımadası'nı anakaradan keserek Kırım Özerk Cumhuriyeti için doğal bir sınır görevi görmektedir. Uzun (110 kilometre (68 mi)) ve dar (027-8 kilometre (16,8-5,0 mi)) Arabat Dili, Azak Denizi'nden ayrılarak doğuya doğru ilerler. İki doğal oluşum kuzeyde Henichesk limanının yanındaki Henichesk Boğazı'nda birbirine bağlanır. Batıdaki Perekop Kıstağı onu Karadeniz'den ayırır ve Kırım'ı Ukrayna'ya bağlar.

Sivaş son derece sığdır. En derin yer yaklaşık 3 metre (9,8 ft), çoğu alan ½ ve 1 metre (18 inç ila 3 ft) derinliğindedir. Taban 5 metre (16 ft) kalınlığına ulaşan silt ile kaplıdır. Çok sığ olan Sivaş'taki sular yaz aylarında ısınır ve çürük bir koku üretir. Buharlaşan geniş alanın suyu aşırı derecede tuzlu bir hale gelir. Çeşitli tuzların miktarının 200 milyon metrik ton olduğu tahmin edilmektedir. Birkaç bitki Sivaş tuzlasında yetişir. Sivaş bölgesi uluslararası öneme sahip bir sulak alandır. Kıyılar alçak, hafif eğimli, bataklık ve tuzludur. Yaz aylarında, Sivaş'ın su seviyesi önemli ölçüde azalır ve yerliler tarafından "syvashes" olarak adlandırılan çorak solonet toprakları ortaya çıkar.

Sivaş bazen Batı Sivaş ve Doğu Sivaş olarak ikiye ayrılır. Bunlar birbirlerine Çongar Boğazı ile bağlanır.

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Rus İç Savaşı sırasında Sivaş, Perekop-Çongar Operasyonu sırasında Kızıl Ordu'nun sürpriz bir geçişiyle ünlendi.

Bitki örtüsü[değiştir | kaynağı değiştir]

Sivaş, tuza toleranslı mikro-alg Dunaliella salinası nedeniyle kırmızı renkte görünebilmektedir.^[4]

Sivaş'ın doğu kısımları daha az tuz içerir ve sazlıklara ve diğer sulak bitki örtüsüne ev sahipliği yapar.^[5]

Orta Sivaş'taki büyük adalarda ağırlıklı olarak tüy otu, lale, yavşan (Artemisia taurica), ada çayı, buğday otu, yumak vb. bitkilerden oluşan bozkırlarla kaplıdır.^[5]

Sivaş kıyıları, glasswort, Tripolium, plantains, deniz lavantası (Limonium caspium), saltbush (Atriplex aucheri) dahil olmak üzere çok sayıda tuza toleranslı bitki içerir.^[5]

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kırım.
Tuzlalar (yaklaşık 1820)
II . Dünya Savaşı sırasında Sivaş 'ı geçen Sovyet askerleri.
Sivaş'ın çok sığ suları
Dunaliella salina türünün mikro algleri nedeniyle kırmızımsı renklerde Sivaş

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Central Syvash". Ramsar Sites Information Service. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2018.
^ "Eastern Syvash". Ramsar Sites Information Service. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2018.
^ Baynes, T.S., (Ed.) (1878). "Sea of Azoff". Encyclopædia Britannica. 3 (9. bas.). New York: Charles Scribner's Sons. s. 169.
^ Siwaschsee. 25 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2020.
^ ^a ^b ^c Sivash: the lagoon between two seas (PDF). 2000. ISBN 9058829960. 12 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2020. Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "lagoon" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Syvash ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

CC4 uydu fotoğrafı 8 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] "Central Syvash". Ramsar Sites Information Service. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2018.

[2] "Eastern Syvash". Ramsar Sites Information Service. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2018.

[3] Baynes, T.S., (Ed.) (1878). "Sea of Azoff". Encyclopædia Britannica. 3 (9. bas.). New York: Charles Scribner's Sons. s. 169.

[Siwaschsee-4] Siwaschsee. 25 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2020.

[lagoon-5] Sivash: the lagoon between two seas (PDF). 2000. ISBN 9058829960. 12 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Haziran 2020. Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "lagoon" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)

[3]

[4]

[5]