Kürt devletleri ve hanedanlıkları listesi
Bu listede tarihte Kürtler tarafından kurulmuş devlet, hanedanlık ve otonomiler bulunmaktadır.
Orta Çağ'da kurulan emirlikler[değiştir | kaynağı değiştir]
- Sadakiler (770-828)[1]
- Şeddadiler (951-1174, Ermenistan ve Arran)[2][3][4][5]
- Revvadiler (955-1116, Azerbaycan)[6][7]
- Hasanveyhiler (959-1095, İran)[8][9]
- Annaziler (991-1117, İran ve Mezopotamya)
- Mervaniler (990-1100, Diyarbakır)[10][11]
- Hezo Emirliği (1058-1598)[12]
- Şabankara (1155–1425)[13][14][15]
- Hezâresbîler (1155–1424)[16][17]
- Eyyubiler (1171-1250, Mısır, Suriye, Irak ve Filistin)[18][19][20][21][22][23]
- Ardelan Prensliği (1169 - 1867 )[24][25]
- Zekeri Hanedanlığı (1161-1360)[26][27][28]
- Hakkâri Emirliği (1133-1849)[29][30][31]
- Küçük Luristan Atabeyliği(1155-1597)[32][33][34][35]
- Bitlis Prensliği (1182 - 1847)[36][37]
- Hoy Hanlığı (1210-1799)[12][38][39]
- Suveydi Emirliği (1231-1864)[40][41][42]
- Hasankeyf Emirliği (1249-1524)[43][44]
- Şirvan Emirliği (1264–1840)[45][46]
- Kilis Prensliği (1264-1611)[47][48][49]
- Botan Emirliği (1330 - 1855,)[50][51][52][53]
- Zirkan Prensliği (1335-1835)[54][55]
- Palu Beyliği (13.Yy-1845)[56]
- Badinan Beyliği (1376-1843)[57]
- Soran Emirliği (1399-1835)[58]
- Mukri Emirliği (1400-1802)[59][60]
- Mahmudi Beyliği (1409-1839)[61]
Yeni Çağ emirlikleri[değiştir | kaynağı değiştir]
- Pazuki Emirliği (1499-1587)[12][62][63]
- Süleyman Prensliği (1515–1838)[64][65]
- Hizan Beyliği (1520-1845)[66][67]
- Siyah Mansur Beyliği (1543-1596)[68]
- Pinyaşi Prensliği (1548-1823)[69][70]
- Atak Beyliği (16.yy-19.yy)[71][72]
- Bradost Beyliği (1609-19.yy)[73][74]
- Müks Beyliği (1600-1847)[75]
- Baban Prensliği (1649-1851)[12][76]
- Tebriz Hanlığı (1747-1802)[77][78]
- Serab Hanlığı (1747-1797)[79][80]
Tanınmamış yapıları[değiştir | kaynağı değiştir]
.png)
- Kürdistan Krallığı (1921-1924)[81]
- Kürdistan Uyezdi (1923-1929)
- Ağrı Cumhuriyeti (1927-1930)[82][83]
- Mahabad Cumhuriyeti (22 Ocak 1946-15 Aralık 1946)[84][85]
Günümüzdeki özerk yapılar[değiştir | kaynağı değiştir]
Günümüzde Kürtler tarafından kurulan 2 özerk bölge vardır. Bunlardan ilki Irak Kürtleri'nin girişimleri sonucunda kurulan ve günümüzdeki resmi tanınırlığa sahip tek Kürt yönetimi olan Kürdistan Bölgesel Yönetimi'dir. İkinci bölge ise Suriye Kürtleri'nin Suriye İç Savaşı sırasında ele geçirdikleri bölgelerde tek taraflı olarak önce özerk kantonlar sonra da federasyon ilan ettikleri Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'dir. Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi, Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin aksine resmi bir tanınırlığa sahip değildir.[86][87][88][89]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ M. Th. Houtsma, 1993, E. J. Brill's first encyclopaedia of Islam 1913-1936 - Page 1033, Brill
- ^ Shaddadids, C.E. Bosworth, The Encyclopedia of Islam, Cilt 9, sayfa 170
- ^ Lokman I. Meho,Kelly L. Maglaughli (1968). Kurdish culture and society: an annotated bibliography 28 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-313-31543-5.
- ^ "A Chronology of World Political History (801 - 1000 C.E.)". 27 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2009.
- ^ Nevzat Keleş. Şeddadiler. Bilge Kültür Sanat. s. 15. ISBN 978-605-9241-90-8.
- ^ Seref Han Bitlisi, Serefname, Revvadi Kürtleri
- ^ TDV, İslam Ansiklopedisi, cilt: 35, sayfa: 36
- ^ M. Gunter, Michael (2011). Historical dictionary of the Kurds 30 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. JSTOR 25818164
- ^ "Seyfettin Çetin". Hasanveyhî Kürt Emirliği. Yök. Doktora Tezi. 2008. 29 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Abdurrahim Tufanboz, Mervaniler 22 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., İslam Ansiklopedisi, 29.Cilt s.230-232
- ^ "Stefan Heidemann: A New Ruler of the Marwanid Emirate in 401/1010 and Further Considerations on the Legitimizing Power of Regicide. In: Aram 9-10 (1997-8), ss. 599-615
- ^ a b c d Bidlīsī, Sharaf Khān, 1543-. Şerefname : Kürt tarihi. Sunkur, İbrahim,. Van. ISBN 978-605-66520-1-1. OCLC 984148348.
- ^ Büchner, V. F.; Bosworth, C. E. (24 Nisan 2012). "S̲h̲abānkāra". Encyclopaedia of Islam, Second Edition (İngilizce). 15 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2021.
- ^ "Shabankara". Academic Dictionaries and Encyclopedias (İngilizce). 28 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2021.
- ^ Yılmaz Öztuna, "Kürt Atabeyleri", Devletler Ve Hanedanlar - 1 İslam Devletleri, Ankara 2005, s. 510
- ^ Bosworth, C. E. (1996). The New Islamic Dynasties: A Chronological and Genealogical Manual (İngilizce). New York: Columbia University Press. s. 205. ISBN 0-231-10714-5.
- ^ "Hezarhespiler". iranicaonline.org. 29 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2021.
- ^ Muhammed bin İbrahim bin Muhammed bin Ebil-Fevâris Abdülazîz El-Ensârî El-Hazrecî, Târihu Devletil-Ekrâd, Miilet Genel (Hekimoğlu Ali Paşa) Kütüphanesi, No:695)
- ^ Hakan Özoglu, Kurdish Notables and the Ottoman State: Evolving Identities, Competing Loyalties, and Shifting Boundaries, SUNY Press, 2004, ISBN 0791485560, s. 46.
- ^ Jackson, Sherman A. (1996-01-01). Islamic Law and the State: The Constitutional Jurisprudence of Shihāb Al-Dīn Al-Qarāfī 28 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. BRILL. s. 36. ISBN 9789004104587
- ^ Humphreys, Stephen (15 Aralık 1987), Ayyubids 3 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Encyclopedia Iranica
- ^ Özoglu, Hakan (2004), Kurdish Notables and the Ottoman State: Evolving Identities, Competing Loyalties, and Shifting Boundaries, New York:SUNY Press, 2004, ISBN 0791485560 s.46
- ^ Bosworth, C.E. (1996), The New Islamic Dynasties 8 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., New York: Columbia University Press, ISBN 978-0-231-10714-3 s.73
- ^ Sheerin Ardalan (2004). Erdelan Kürtleri. Avesta Yayınları. s. 28. ISBN 978-605-5585-05-1.
- ^ Han, Şeref (Çev. İbrahim Sunkur) (2016). Şerefname. Van: Sîtav. s. 141. ISBN 978-605-66520-1-1
- ^ Vardan Arewelts'i's, Compilation of History In these time there lived the glorious princes Zak'are' and Iwane', sons of Sargis, son of Vahram, son of Zak'are', son of Sargis of Kurdish nationality (i K'urd azge') p. 82.
- ^ Kirakos Gandzaketsi, The History of Armenian, İng Robert Bedrosyan, 1986, s.
- ^ Alexei Lidov, 1991, The mural paintings of Akhtala, p. 14, Nauka Publishers, Central Dept. of Oriental Literature, University of Michigan, ISBN 5-02-017569-2,ISBN 978-5-02-017569-3, It is clear from the account of these Armenian historians that Ivane's great grandfather broke away from the Kurdish tribe of Babir.
- ^ Han, Şeref (Çev. İbrahim Sunkur) (2016). Şerefname. Van: Sîtav. s. 148. ISBN 978-605-66520-1-1.
- ^ Osmanlı Arşivi (BOA), Bâb-ı Âsafî- Âmedî Kalemi/Divan-ı Hümayun Sicilleri/Mühimme Defterleri [A.DVNSMHM] No. 2 - 423
- ^ "Hakkâri Beyleri'nin Tarihi 30 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", Hasan Tan, Yüksek Lisans Tezi, Mardin Artuklu Üniversitesi,2017
- ^ atabakan-e-lorestan. 18 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2021.
- ^ Yıldız, Erdal. "Şerefhan Şerefnâme Kürt Tarihi cilt 1" (İngilizce). 25 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2021.s 110
- ^ Minorsky “Lur-i Buzurg,” EI1 III, pp. 52-55. B. Spuler “Hazāraspids,” EI2, pp. 336-37.
- ^ Ismail Kamandar Fattah (2000). Les dialectes kurdes méridionaux.
- ^ Osmanlı Arşivi (BOA), İBNÜLEMİN TASNİFİ BELGELERİ [İ.E] No. 22 - 2046 (Hicri-11-09-1127).
- ^ Han, Şeref (Çev. İbrahim Sunkur) (2016). Şerefname. Van: Sîtav. ss. 381-470. ISBN 978-605-66520-1-1
- ^ Dāwud, ʿAli Āl-e; Oberling, Pierre (30 Ağustos 2020). "DONBOLĪ". Encyclopaedia Iranica Online (İngilizce). 15 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2021.
- ^ Başçı, Veysel (2019). Dunbuli Beyliğinin Tarihi Kronikleri. Kadim Akademi SBD. ss. 63 - 114. 14 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Ozoglu, Hakan; Özo?lu, Hakan (12 Şubat 2004). Kurdish Notables and the Ottoman State: Evolving Identities, Competing Loyalties, and Shifting Boundaries (İngilizce). SUNY Press. s. 58. ISBN 978-0-7914-5993-5. 2 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Maisel, Sebastian (21 Haziran 2018). The Kurds: An Encyclopedia of Life, Culture, and Society (İngilizce). ABC-CLIO. s. 131. ISBN 978-1-4408-4257-3. 16 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Bidlīsī, Sharaf Khān, 1543-. Şerefname : Kürt tarihi. Sunkur, İbrahim,. Van. s. 282. ISBN 978-605-66520-1-1. OCLC 984148348.
- ^ Miynat, Ali. "Eyyubi Hanedanlığı'nın Son Kalesi: Hasankeyf'in Düşüşü (The Fall of Hasankeyf, the Last Castle of the Ayyubid Dynasty)". TARİH İNCELEMELERİ DERGİSİ (İngilizce). 12 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2020.
- ^ Bidlīsī, Sharaf Khān, 1543-. Şerefname : Kürt tarihi. Sunkur, İbrahim,. Van. s. 201. ISBN 978-605-66520-1-1. OCLC 984148348.
- ^ Çiftçi, Erdal (Nisan 2018). Fragile alliances in the Ottoman East: the Heyderan Tribe and the empire, 1820 - 1929 (Thesis tez) (İngilizce). Bilkent University. 9 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2021.
- ^ Zeki Bey, Mehmet Emin (1945). Kürd ve Kürdistan Ünlüleri (in Turkish). Spånga: Apec. p. 126. ISBN 91-89014-45-6.
- ^ Soyudoğan, Muhsin (September 2015). "Tribal Bandistry in Ottoman Ayntab (1690-1730)". Bilkent University: 39–42.
- ^ Yıldız, Erdal. "Şerefhan Şerefnâme Kürt Tarihi cilt 1" (İngilizce). 25 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2021.s 248
- ^ "'Geschichtliche Skizze der in der Chronik von Scheref behandelten dreiunddreissig verschiedenen Kundischen Fürstengeschlechter : (Aus d. Nov. hft. 1856 d. Sitzungsber. der phil.-hist. Cl. d. K. Ak. d. Wiss. XXII Bd. S. 3. ??)' - Digitalisat | MDZ". www.digitale-sammlungen.de. 21 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2021.
- ^ M. Streck, “Bohtan”, MEBİA, C. 2, MEB, İstanbul 1979, s. 773.
- ^ "ULUSLARARASI ŞIRNAK VE ÇEVRESİ SEMPOZYUMU" (PDF). 25 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Şubat 2021.
- ^ Han, Şeref (Çev. İbrahim Sunkur) (2016). Şerefname. Van: Sîtav. ss. 174-195. ISBN 978-605-66520-1-1
- ^ Süreyya Bedirhan, Kürt Davası ve Hoybun, Çev: Dilara Zirek, Med Yay., İstanbul 1994, s. 76 ISBN:9789758245307
- ^ Pekol, Fatih (21 Mart 2017). "ZİRKİ BEYLİKLERİ VE BEYLERİ TARİHİ". 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2021.
- ^ Bidlīsī, Sharaf Khān, 1543-. Şerefname : Kürt tarihi. Sunkur, İbrahim,. Van. s. 290. ISBN 978-605-66520-1-1. OCLC 984148348.
- ^ Bidlīsī, Sharaf Khān, 1543-. Şerefname : Kürt tarihi. Sunkur, İbrahim,. Van. s. 234. ISBN 978-605-66520-1-1. OCLC 984148348.
- ^ Bidlīsī, Sharaf Khān, 1543-. Şerefname : Kürt tarihi. Sunkur, İbrahim,. Van. s. 162. ISBN 978-605-66520-1-1. OCLC 984148348.
- ^ Bidlīsī, Sharaf Khān, 1543-. Şerefname : Kürt tarihi. Sunkur, İbrahim,. Van. s. 317. ISBN 978-605-66520-1-1. OCLC 984148348.
- ^ "About: Mokryan". dbpedia.org. 21 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2021.
- ^ Yıldız, Erdal. "Şerefhan Şerefnâme Kürt Tarihi cilt 1" (İngilizce). 25 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2021.s 321
- ^ Bidlīsī, Sharaf Khān, 1543-. Şerefname : Kürt tarihi. Sunkur, İbrahim,. Van. s. 344. ISBN 978-605-66520-1-1. OCLC 984148348.
- ^ Izady, Mehrdad. The Kurds and Kurdıstan: A Concise Handbook. Washington: Crane Russak. p. 87. ISBN 9780844817293. OCLC 25409394.
- ^ Enciclopèdia de l'Islam, V, 461.
- ^ Acikyildiz, Birgul (2014-08-20). The Yezidis: The History of a Community, Culture and Religion. I.B.Tauris. p. 48. ISBN 9781784532161.
- ^ E. J. Brill's (1913–1936). ss. 1144-1145. 12 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Hizan". www.bitlis.gov.tr. 21 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2021.
- ^ Yıldız, Erdal. "Şerefhan Şerefnâme Kürt Tarihi cilt 1" (İngilizce). 25 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2021.s 236 244
- ^ Yıldız, Erdal. "Şerefhan Şerefnâme Kürt Tarihi cilt 1" (İngilizce). 25 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2021.s 368-372
- ^ Kaplan, Yasar. "Pınyanış Hükümeti/Government of Pinyanish". Uluslararası Tarihte Hakkâri Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 17-19 Ekim 2015, s 1-44 (İngilizce). 11 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Ünal, Mehmet ali (1999). Articles and researches on the Ottoman period. s. 175. 30 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Pekol, Fatih (21 Mart 2017). "ZİRKİ BEYLİKLERİ VE BEYLERİ TARİHİ". 6 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2021.
- ^ "Zirki Beylikleri ve beyleri tarihi - Tez Arşivi". 21 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2021.
- ^ "BARĀDŪST – Encyclopaedia Iranica". iranicaonline.org. 29 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2021.
- ^ Bidlīsī, Sharaf Khān, 1543-. Şerefname : Kürt tarihi s 340. Sunkur, İbrahim,. Van. s. 340. ISBN 978-605-66520-1-1. OCLC 984148348.
- ^ "Müküs Kürt Mirleri Tarihi ve Han Mahmud Sinan Hakan". www.simurg.com.tr/. 28 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2021.
- ^ Osmanlı Arşivi (BOA), HATT-I HÜMÂYÛN TASNİFİ [HAT] No.2 - 46 (Hicri-29-12-1226).
- ^ "DONBOLĪ – Encyclopaedia Iranica". iranicaonline.org. 29 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2021.
- ^ Other leaders of the Donbolī tribe had remained loyal to the Qajars, and several became important figures in the 19th century. Foremost among them was a great-grandson of Najafqolī Khan by the same name, who rebuilt the citadel at Tabrīz in 1224/1809 (Minorsky, “Tabrīz,” p. 590).
- ^ Tapper, Richard (11 Ağustos 2020). "SHAHSEVAN". Encyclopaedia Iranica Online (İngilizce). doi:10.1163/2330-4804_eiro_com_10680. 1 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2021.
- ^ Serab Hanlığı, Şikaki Aşireti Lider Ali han tarafından kuruldu.
- ^ Reidar Visser, Gareth R. V. Stansfield, An Iraq of its regions: cornerstones of a federal democracy?, Columbia University Press, 2007, ISBN 9780231700054
- ^ Christopher Houston, Kurdistan: crafting of national selves, Indiana University Press, 2008, ISBN 0-253-22050-5. s. 52
- ^ Encyclopedia of the Peoples of Africa and the Middle East, 1. cilt, Infobase Publishing, 2009,s.385, ISBN 978-0-8160-7158-6.
- ^ Romano, David (2006). The Kurdish Nationalist Movement: Opportunity, Mobilization and Identity. Cambridge Middle East studies, 22. Cambridge, UK; New York: Cambridge University Press. s. 227. ISBN 9780521850414, OCLC 61425259
- ^ Chelkowski, Peter J.; Pranger, Robert J. (1988). Ideology and Power in the Middle East: Studies in Honor of George Lenczowski Durham: Duke University Press. s. 399 ISBN 9780822307815. OCLC 16923212.
- ^ "Suriyeli Kürtler federasyon ilan etti, Şam 'tanımıyoruz' dedi". BBC News Türkçe. 17 Mart 2016. 18 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2022.
- ^ "Iraq Timeline: Since the 2003 War | United States Institute of Peace". web.archive.org. 13 Kasım 2020. 13 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2022.
- ^ "Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi". 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2022.
- ^ Danilovich, Alex (2017). Iraqi Kurdistan in Middle Eastern politics (İngilizce). ISBN 978-1-315-46840-2. OCLC 963934441.