Tebriz Hanlığı
Təbriz xanlığı Tebriz Hanlığı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1747-1802 | |||||||||
 Tebriz Hanlığı sınırları | |||||||||
| Başkent | Tebriz | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Farsça (resmî dil), Azerice (çoğunluk dili) | ||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Tebriz Hanlığı (Farsça: خانات تبریز; Azerice: تبریز خانلیغی), İran'ın kuzeybatısındaki Güney Azerbaycan bölgesinde yer almış eski hanlıktır. Hanlık, Dunbuli Aşireti reisi Necef Kulu[1][2][3] tarafından 1757 yılında kuruldu. Hanlık zaman içerisinde bölgedeki Türklerle akrabalık bağları kurmuştur,1802'de hanlık lağvedildi ve toprakları Hoy Hanlığı'na katıldı.
Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]
Safevi hanedanının sonuna kadar Tebriz şehri ve çevresindeki bölgeler İran'a aitti ve Azerbaycan'ın beylik eyaletinin başkentiydi. Nadir Şah'ın ölümünden sonra İmparatorluğu mirasçıları ve soyluları arasında bölündü ve bir Peştun savaş ağası olan Azad Han Afgan Azerbaycan'ı aldı.[4] Kaçar ve Zend prensleri arasındaki İran tahtına ilişkin veraset savaşı ile, Hoy ve Salmas Dunbuli lordları Tebriz'de de hakimiyetlerini kurabilir ve tüm il üzerindeki nüfuzlarını genişletebilirdi. I. Hoy Şahbaz Han'ın oğlu Necef Kulu, Nadir Şah'ın hizmetine girdi ve halefi zamanında genel Vali olarak kaldı. Merkezi Tebriz olarak Hanlığı kuran Necef Kulu Han ve yeğeni II. Şahbaz Han, Erdebil, halhal ve Güney Azerbaycan'ın bazı bölgelerini işgal ederek sınırlarını genişleten Urmiye Hanı Feth Ali Han Afşar'a katıldı. Son olarak, Feth Ali Han kendisini tüm Azerbaycan'ın yüce hükümdarı yaptı ve Tebriz hanlığının başkenti oldu.[5]
Muhammed Hasan Han Kaçar'ın 1757'de Azerbaycan'ı işgali sırasında Dunbuli şefleri Muhammed Hasan'a iltica etti ve sonuç olarak Şahbaz Han Dunbuli'ye Tebriz'in kontrolü verildi.[6] 1779'da ölümünden sonra sadık Han Shaqaqi ve Sarab Hanlığı 1787'de Tebriz'i fethetti ve Hodadad Han'ı öldürdü. Ağa Muhammed Han Kajar'ın 1791'de Azerbaycan'ı işgali, Tebriz'i Dunbuli'ye geri veren Serab Hanlığı'nı yok etti. Ağa Muhammed Han, 1796 yılında şah ve tüm İran'ın İmparatoru olarak ilan edildi. 1797'de ölümünden sonra, Sadık Han Shaqaqi yeni İran hükümdarı Feth Ali'ye karşı isyan etti ve Dunbuli topraklarını ele geçirmeye çalıştı, ancak püskürtüldü. Cafer Kulu Han Dunbuli Tebriz Valisi olarak atandığında 1798'de affedildi, ancak tekrar isyan etti, 1800'de Gülistan Sarayı'nda tekrar yakalandı ve hapsedildi.[6] 1809 yılında Tebriz Hanlığı, geleneksel olarak Tebriz'deki iktidar koltuğuyla Azerbaycan Valiliği görevini üstlenen Kaçar veliaht prensi'nin yeni kurulan naipliğine dahil edildi.[7]
Tebriz Hanları[değiştir | kaynağı değiştir]
- I. Necef Kulu Han (1713-1785)
- Hodadad Han (1785-1787)
- Hüseyin Kulu Han (1756-1798)
- Cafer Kulu Han Dunbuli (1793-1797)
- II. Necef Kulu Han
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ ʿALĪ ĀL-E DĀWŪD ve Pierre Oberling (15 Aralık 1995). "Donboli". Encyclopædia Iranica. 29 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Other leaders of the Donbolī tribe had remained loyal to the Qajars, and several became important figures in the 19th century. Foremost among them was a great-grandson of Najafqolī Khan by the same name, who rebuilt the citadel at Tabrīz in 1224/1809 (Minorsky, “Tabrīz,” p. 590).
- ^ M.-J. Rǖbayānī, “Emārat wa farmān-ravaʾī-e Donbolīān dar Tabrīz wa manāṭeq-e arbaʿa,” in Majmūʿa-ye soḵan-rānīhā-ye šešomīn kongera-ye taḥqīqāt-e īrānī II, Tabrīz, 1357 Š./1978, pp. 352-77.
- ^ Cambridge History of Iran, vol. 7: From Nadir Shah to the Islamic Revolution, Cambridge University Press, Cambridge 1989.
- ^ Mahboub Mahdaviyan and Sakineh Mahdaviyan: Donboli, the ruling Tribe in Khoy, Adv. Environ. Biol., 8(12), 1285-1290, 2014, (the internet, 2015)
- ^ a b Tapper, Richard (28 Ağu 1997). "Frontier Nomads of Iran: A Political and Social History of the Shahsevan". Cambridge University Press – Amazon vasıtasıyla.
- ^ Heribert Busse: Persia's History under Qajar Rule, p. 8ff.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
 | Azerbaycan tarihi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
|  | |||||||
