Azerbaycan-Özbekistan ilişkileri

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Azerbaycan'ı yeşille ve Özbekistan'ı turuncuyla vurgulayan harita.

Azerbaycan-Özbekistan ilişkileri, Azerbaycan Cumhuriyeti ile Özbekistan Cumhuriyeti arasındaki mevcut ikili ilişkileri tarif eder.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

İki ülke arasındaki ilişkilerin tarihi yüzyıllar öncesine dayanmaktadır. Özbek ve Azerbaycan halkları, yakın ulusal gelenek ve görenekler, ortak bir dil grubu, kültür ve din ile birleşmişlerdir. Uzun yıllar boyunca, her iki ülke de SSCB'nin müttefik cumhuriyetleriydi. 1930'lardaki kitlesel baskılar sırasında on binlerce Azerbaycanlı Özbekistan'a sığındı. Bugün, 40.000'den fazla Azerbaycanlı, Özbek toplumunun sosyal, kamusal, ekonomik ve diğer alanlarında aktif olarak yer almaktadır. Azeriler, Nisan 1966'daki yıkıcı depremden sonra Taşkent'in yeniden inşasında aktif rol aldı.

Diplomatik ilişkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

İki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler 2 Ekim 1995 tarihinde kurulmuştur.[1] 1996 yılının ortalarında Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Özbekistan Cumhuriyeti'ndeki büyükelçilikleri, Mayıs 1998'de ise Özbekistan Cumhuriyeti'nin Azerbaycan Cumhuriyeti'ndeki büyükelçilikleri kurulmuştur.

Özellikle ikili ilişkilerin gelişmesinde devlet başkanlarının ziyaretleri önem arz etmektedir. Bu bağlamda, Özbekistan Cumhuriyeti Devlet Başkanı İslam Kerimov'un 26-27 Mayıs 1996 tarihlerinde Azerbaycan'a yaptığı ilk resmi ziyaret önemlidir. Karşılıklı anlayış ve dostluk ortamında gerçekleşen ziyarette iki ülke arasında "Azerbaycan Cumhuriyeti ile Özbekistan Cumhuriyeti Arasında Dostluk ve İşbirliği Anlaşması" da dahil olmak üzere 19 anlaşmadan oluşan özel bir belge paketi imzalandı. Ziyaret sırasında Özbekistan Devlet Başkanı İslam Kerimov'a Bakü Devlet Üniversitesi tarafından fahri doktora verildi.[2]

21-22 Ekim 1996 tarihlerinde Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, Türk Dili Konuşan Ülkeler Devlet Başkanları IV. Forumu ve önde gelen devlet adamı Amir Teymur'un 660. yıldönümüne katılmak üzere Taşkent'i ziyaret etti. Ziyaret sırasında Haydar Aliyev Devlet Başkanları Forumu'na hitap etti. Türkçe konuşan devlet başkanlarının düzenli toplantılarının bu ülkeler arasındaki işbirliğinin gelişmesine, kültürel ve manevi bağların genişlemesine ve bağımsızlıklarının güçlendirilmesine katkıda bulunduğunu söyledi. Azerbaycan lideri ayrıca devlet başkanlarının ortak basın toplantısına katıldı, onurlarına bir resepsiyon verdi ve Özbek Televizyonu muhabirinin sorularını yanıtladı.

Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev'in 18-19 Haziran 1997 tarihlerinde Özbekistan'a yaptığı resmi ziyaret,[3] ilişkilerin gelişmesinde yeni bir aşama olarak nitelendirilebilir. Bakü'de olduğu gibi Taşkent'te de 19 belge imzalandı. Bu belgeler arasında Azerbaycan ve Özbekistan arasında işbirliğinin daha da geliştirilmesi, dostluk ve ortaklığın güçlendirilmesine ilişkin anlaşma büyük önem taşımaktadır. Bu belgeler, iki ülke arasında başarılı bir işbirliği için güçlü bir temel yasal temel oluşturmuştur. İmza töreninde konuşan Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev, "Azerbaycan'da Özbekistan ile güvenilir bir ortaklığa sahip olmak istiyoruz ve bu ilişkilerin olması, geliştirilmesi ve güçlendirilmesi için her şeyi yapacağız" dedi. Özbekistan Cumhurbaşkanı, iki ülke arasındaki ilişkilerin stratejik işbirliği içinde olacağını söyledi. İki cumhurbaşkanı ayrıca karşılıklı çıkar konularını tartıştı ve ortak işbirliğinin çeşitli yönleri hakkında görüş alışverişinde bulundu. 19 Haziran 1997'de Azerbaycan Cumhurbaşkanına Taşkent Üniversitesi Fahri Doktor unvanı verildi.

Ekonomik ilişkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Özbekistan Cumhuriyeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti arasındaki ikili işbirliğine ilişkin ortak hükûmetler arası komisyonun faaliyeti, ülkeler arasındaki ticari ve ekonomik işbirliğinin gelişmesine büyük katkı sağlamaktadır. Komisyon şimdiye kadar sekiz toplantı yaptı. Son toplantı geçen yıl 8-9 Eylül'de yapıldı.

Özbekistan ile Azerbaycan arasındaki ticaret hacmi 25 milyon dolar düzeyindedir.

Parlamentolar arası ilişkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisinde Azerbaycan-Özbekistan parlamentolar arası ilişkiler konusunda bir çalışma grubu bulunmaktadır.[4] Bu çalışma grubu 7 Mart 1997'de kurulmuş ve başkanlığını Yusif Bağırzade yapmıştır. 4 Mart 2016'dan beri Eldar Ibrahimov çalışma grubunun başkanıdır.

Özbek parlamentosunun şu anda Azerbaycan ile ilişkiler konusunda bir çalışma grubu bulunmamaktadır.

Üst düzey karşılıklı ziyaretler[değiştir | kaynağı değiştir]

  • 26-27 Mayıs 1996 - Devlet Başkanı İslam Kerimov'un resmi ziyareti
  • 20-21 Ekim 1996 - Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev'in Taşkent'te düzenlediği Türkçe Konuşan Ülkeler Devlet Başkanları IV. Zirvesine katıldı
  • 18-19 Haziran 1997 - Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev'in resmi ziyareti
  • 7-8 Eylül 1998 - Devlet Başkanı İslam Kerimov'un TRACECA programı çerçevesinde Bakü'de düzenlenen "Tarihi Büyük İpek Yolu"nun restorasyonuna adanmış uluslararası konferansa katıldı
  • 23-24 Mart 2004 - Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in resmi ziyareti
  • 11-12 Eylül 2008 - Devlet Başkanı İslam Kerimov'un resmi ziyareti
  • 27-28 Eylül 2010 - Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in resmi ziyareti
  • 11-12 Ekim 2012 - Devlet Başkanı İslam Kerimov'un resmi ziyareti[5]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Azərbaycan Respublikası ilə diplomatik əlaqələr qurmuş dövlətlərin siyahısı 20 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. mfa.gov.az (Azerice)
  2. ^ "Heydər Əliyev və BDU | Bakı Dövlət Universiteti". 23 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "dergipark.org.tr". 23 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.  s.44
  4. ^ "Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qruplarının rəhbərlərinin seçilməsi haqqında" 27 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 4 mart 2016-cı il tarixli, 161-VQR nömrəli Qərarı. e-qanun.az (Azerice)
  5. ^ "Azərbaycan Prezidentinin Rəsmi internet səhifəsi - XƏBƏRLƏR » Tədbirlər". 23 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Azerbaycan-Özbekistan_ilişkileri&oldid=32214285" sayfasından alınmıştır