Azas (sum)

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Azas beldesi
Азас сумузу (Tıva Türkçesi)
Азасский сумон (Rusça)
Üst idare Toju kojuunu
Üst idare Toju kojuunu
Ülke Tuva
KojuunToju kojuunu
sumAzas sumu
İdare
 • yöneticiAldın-Kıs Baraan
Yüzölçümü
 • Toplam27,21 km²
Nüfus
 • Toplam1.412
Zaman dilimiUTC+07.00 (DAZD)

Azas sumu (Tuva Türkçesi:Азас сумузу) — Tuva Cumhuriyeti'nde Toju kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir.[1][2][3]

Beldenin tek nüfuslu yerleşim yeri ve yönetim merkezi — Adır Kejig köyüdür.

Sözkökü ve Söz tanımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Belde anlamında sumu sözü kullanılmaktadır. Tıva'da köy ve kasaba türü yerleşimler için ködee suur denilmektedir. İlçe, belediye, belde türüne karşılık olarak ise sum, rayon adlandırmaları kullanılır. Tıva'da eski dönemlerden kalma idari birim adları halen kullanılmaktadır. Eskiden bu adlandırmalar şöyle idi.

  • 10 ailelik yer — arban,
  • 150 kişi üzeri — sumon(sum,sumu),
  • 2 ve daha fazla sum — hoşun (kojuun).

Şimdi Tıva Cumhuriyeti'nde idari bölge birimleri ve belediyeleri (kırsal yerleşim statüsünde) sumu, sumon olarak adlandırılıyor.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Yöre Toju Tıvalarının tarihi mekanıdır. Toju halkı kendisine Tuga, Tuĥa (туга, туха) demektedir.

1949'da, ren geyiği hayvancılığı konusunda uzmanlaşmış "Sovyet Tuva" (daha sonraki adı "Toora-Hem" Kolhoz) kolektif çiftliği kuruldu.

Adır-Kejig Ortaokulu 1951 yılında açıldı. Şimdi yaklaşık 200 Adırkejigli var. Toju Tıvalarının eşsiz kültürünün korunması için 2500 kişilik küçük bir halkın gönüllü temsilcileri var. Vatanseverlik ruhuyla yetiştiriliyorlar.

Adır-Kejig'te Ak, Kol, Baraan sülaleleri yaşamaktadır. Moskova'da 2014 yılında 9'uncu Kuzey, Sibirya ve Uzak Doğu "Göçebe Kuzey" Yerli Halkları Festivali'nde Tojuların heyetinde Adır-Kejig okulunun dans grubu da yer almıştır.

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Yerleşim yeri, Toju havzasında Toora-Hem akarsuyu yakınında yer almaktadır. Kuzeybatısında Çedi-Höl adında bir göl vardır.

Sokakları

Azas, Ançı, Arat, Torluk, Malçın, Serekey, Çadamba.

Mesafe

Kojuun merkezi Toora-Hem ile: 8 km.

Tıva Cumhuriyetinin başkenti Kızıl ile: 147 km.

En yakın yerleşim yerleri

Toora-Hem 8 km, Saldam 9 km, İy 19 km.

İklim

Toju kojuunun tüm bölgesi gibi Kuzey Bölgesi iklimi görülür.

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Toplam Nüfusu 2002[4] yılında 1119 iken 2020 yılı — 1412kişi.[5]

Yıllara göre kişi sayısı:

2002 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020
1202 1203 1213 1238 1277 1306 1349 1359 1390 1396 1412

Altyapı[değiştir | kaynağı değiştir]

eğitim

«Ödügen» Yatılı Okulu

«Raduga» Anaokulu

Adır-Kejig Orta Öğretim Okulu

kültür

Okul müzesi; Toju Türklerinin tarihi geçmişini yansıtan renkli öğeler bulunmaktadır.

idari faaliyetler

Köy yönetimi.

Belde yönetimi.

tarım

ren geyiği hayvancılığı

Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

Yerel otoyol vardır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ ""Tuva Cumhuriyeti'nin idari-toprak yapısı hakkında" kanun". 24 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "OKATO ( общероссийский классификатор административно-территориальных образований)-Rusya'da idari bölümler". 31 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2021. 
  3. ^ "24 Aralık 2010 268 sayılı Tuva Cumhuriyeti Kanunu - "Tuva Cumhuriyeti belediyelerinin statüsü hakkında"". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "Nüfus verileri". 13 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ "2020 yılı Nüfus sayımı". 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Azas_(sum)&oldid=31654342" sayfasından alınmıştır