Arnavutluk giysileri

Arnavutluk giysileri (Arnavutça: Veshjet Tradicionale Shqiptare; Veshjet Kombëtare; Veshjet Popullore or Kostumet Kombëtare), tüm Arnavutluk'ta ve Arnavutça konuşulan bölgelerde ve topluluklarda (İtalya'daki Arbıreşler, Yunanistan'daki Arvanitler ve Hırvatistan'daki Arbanasiler dahil) 200'den fazla farklı kıyafet çeşidini içerir. Arnavutluk'un kayıtlı giyim tarihi klasik zamanlara dayanıyor.^[1] Bu durum milleti İlirya dönemine kadar uzanan diğer Avrupa topluluklarından ayıran faktörlerden biridir.

Arnavutluk'taki hemen hemen her kültürel ve coğrafi bölge; ayrıntı, malzeme, renk, şekil ve biçimleri değişen kendine özgü kostüm çeşitliliğine sahiptir. Arnavut halk giysileri, genellikle güneşler, kartallar, aylar, yıldızlar ve yılanlar gibi İlirya antik pagan kökenli sembolik unsurlarla süslenmiştir.^[2] Bugünlerde, çoğunlukla Kuzey'den muhafazakâr yaşlı erkekler ve kadınlar günlük yaşamlarında geleneksel giysileri giyiyorlar. Bunun yanı sıra, Güneyli yaşlı kadınlar genellikle tamamen siyah kıyafetler giyerler.

Parts[değiştir | kaynağı değiştir]

Qeleshe or plis

Fustanellë

Xhamadan

Çorape

Kosova'dan bir Arnavutluk giysisi

Arnavut giysileri aşağıdakilerden oluşur

Başlık[değiştir | kaynağı değiştir]

Erkek[değiştir | kaynağı değiştir]

Aşağıdaki başlıklar erkekler için kullanılmaktadır:

Plisi Arnavutça telaffuz: [cɛˈlɛʃɛ]: Arnavutluk, Kosova ve Yunanistan ile Kuzey Makedonya'nın Arnavutça konuşan bölgelerinde erkekler tarafından giyilen bir şapka türü. Bu şapka türü, sadece şekil olarak değil, aynı zamanda etimolojide de pileus olarak adlandırılan eski Yunan 'liberty' başlığından kopyalanmıştır (Arnavutça - 'plis' Eski Yunanca 'pilos'). Orta Arnavutluk'ta (Tiran, Dıraç, Kavalye) koni şeklindedir, Kuzey Arnavutluk ve Kosova'da ise yuvarlaktır.
Arnavut şapkası (Fransızca: Chapeau albanois)^[3] tipik olarak 15. ila 18. yüzyıllarda giyilmiştir^[4] ve Onufri'nin resimlerinde ölümsüzleştirilmiştir.
Qylafë Arnavutça telaffuz: [ˈcylaf]: Arnavutluk'un güneyinde giyilen yünlü bir şapka.^[5]

Kadın[değiştir | kaynağı değiştir]

Aşağıdaki başlıklar kadınlar için kullanılmaktadır:

Kapica Arnavutça telaffuz: [kaˈpitsa]: kadınlar için bir başörtüsü.
Langi, diğer isimleri: peshqira, riza, marhamë, pashnik.
Lëvere Arnavutça telaffuz: [ləˈvɛɾɛ]: dik şekilli başörtüsü.
Kryqe Arnavutça telaffuz: [ˈkɾycɛ]: kare şekilli başörtüsü.^[6]

Don ve üst vücut giysileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Fustanella Arnavutça telaffuz: [fustaˈnɛɫa]: erkekler tarafından giyilen geleneksel etek benzeri giysi.
Tirq^[7] Arnavutça telaffuz: [tiɾc]: erkekler tarafından giyilen uzun pantolon.
Brekusha7 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.^[8]Arnavutça telaffuz: [bɾɛˈkuʃa]: erkekler ve kadınlar için.
Xhubleta Arnavutça telaffuz: [dʒuˈblɛta]: Sadece kadınlar tarafından giyilir.
Mbështjellëse^[9]- Sadece kadınlar tarafından giyilir.

Xhamadan[değiştir | kaynağı değiştir]

Xhamadan; Arnavutluk, Kosova, Kuzey Makedonya, Sırbistan, Karadağ ve İtalya'daki Arbëresh köylerinde Arnavut erkekler tarafından giyilen geleneksel bir yelektir

Brez[değiştir | kaynağı değiştir]

Brez; Arnavut erkekler tarafından Arnavutluk'ta, Kosova, Kuzey Makedonya, Sırbistan, Karadağ ve İtalya'daki Arbëresh köylerinde giyilen geleneksel kemerlerdir.

Çorape[değiştir | kaynağı değiştir]

Çorape; Arnavut erkekler tarafından Arnavutluk'ta, Kosova, Kuzey Makedonya, Sırbistan, Karadağ ve İtalya'daki Arbëresh köylerinde giyilen geleneksel çoraplardır.

Opinga[değiştir | kaynağı değiştir]

Opinga Arnavutça telaffuz: [ɔˈpiŋɡa]: (Sanat sandaletleri); Arnavut erkekler tarafından Arnavutluk'ta, Kosova, Kuzey Makedonya, Sırbistan, Karadağ ve İtalya'daki Arbëresh köylerinde giyilen geleneksel ayakkabılardır.

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Arnavut halk sanatçıları
Orta Arnavutluk kadınlarının giysileri
Kolsuz kadın ceketi
Arbıreş kadınlarının giysileri
Arbıreş kadınlarının giysileri
Debre'den kıyafetler
Fustanella
Yunanistan'da Arnavutlar
Mısır'da Arnavutlar
Geleneksel giysiler
Kosova'dan Arnavut giysileri
Kosova'dan
Kosova'dan

Kukës

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Albania", Encyclopedia of National Dress: Traditional Clothing Around the World, ABC-CLIO, 2013, s. 16, ISBN 978-0-313-37636-8, 13 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 25 Mart 2020
^ Leyla Belkaid (2013), "Albania", Jill Condra (Ed.), Encyclopedia of National Dress: Traditional Clothing Around the World, I, ABC-CLIO, s. 16, ISBN 978-0-313-37636-8, 13 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 25 Mart 2020
^ de La Curne de Sainte-Palaye, Jean-Baptiste (1875). Dictionnaire historique de l'ancien langage françois (Fransızca). Champion (T. 01-09). ss. 316-.
^ Anamali, Skënder (2002). Historia e popullit shqiptar në katër vëllime (Arnavutça). I. Botimet Toena. s. 300. OCLC 52411919.
^ Gjergji 2004: S. 191
^ Gjergji 2004: S. 194
^ "tirk – Wiktionary". en.wiktionary.org (İngilizce). 1 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2017.
^ "Traditional Albanian clothing – Nationalclothing.org". forum.nationalclothing.org (İngilizce). 7 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2017.
^ "dict.cc dictionary :: mbështjellëse :: English-Albanian translation". browse.dict.cc. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2017.