İo (mitoloji)
İo (/ˈaɪ.oʊ/ ), Yunan mitolojisinde Zeus'un ölümlü aşıklarından biriydi. Bir Argos prensesiydi. Perseus, Kadmos, Herakles, Minos, Lynceos, Kepheos ve Danaos gibi birçok kral ve kahramanın atasıydı. Astronom Simon Marius 1614'te Jüpiter'in ayına onun adını vermiştir. Erkek kardeşi Phoroneus olduğu için, İo, ayrıca Phoronis olarak da bilinirdi.[1] İo bazen tanrıça Isis ile karşılaştırılmıştır ve bu durumda Mısırlı kocası Telegonus "Osiris"tir.[2][3]
Aile[değiştir | kaynağı değiştir]
Efsanenin çoğu versiyonunda, Io, İnakhos'un[4][5] kızıydı, ancak diğer çeşitli soy kütükleri de bilinmektedir. Babasının İnakhos olsaydı, o zaman annesi muhtemelen İnakhos'un eşi (ve kardeşi) olan Okenaos'un kızı okenaid Melia olurdu.[6] MS 2. yüzyıl coğrafyacısı Pausanias da onun İnakhos'un kızı olduğunu öne sürüyor ve Zeus'un İo'ya aşık olması, Hera'nın efsanevi gazabı ve Io'nun güzel bir beyaz düveye dönüüşümünü anlatır.[7] Birkaç kuşak sonra Pausanias başka bit İo'dan daha bahseder; Phoroneus'un soyundan gelen İasos'un kızıdır.[8] İasos da Argos ve İsmene'nin oğludur.[9] Io'nun babasına Kadınlar Kataloğu'nda[10] ve Acusilaus[11] muhtemelen Peiras, Peiranthus veya Peirasus olarak da bilinen yaşlı Argos'un oğlu denirdi.[12][13] Bu nedenle İo, İskenderiyeli Hesychius'un önerdiği gibi, Peiranthos'un kızı Callithyia ile aynı kişi olabilir.[14]
Mitoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
Io, Argos'taki Tanrıça Hera'nın[5][15] bir rahibesiydi ve bu inancı babası İnakhos Argos halkına tanıştırmış olmalıydı.[5] Zeus, ölümlü bir kadın olan İo'yu fark etti ve ona şehvetle istedi. Efsanenin Zincire Vurulmuş Prometheus oyununda anlatılan versiyonunda, İo, Zeus'un isteğini başlangıçta reddetti, ta ki babası onu kahinlerin tavsiyesi üzerine evinden kovana kadar.[16] Bazı hikâyelere göre Zeus, İo'yu karısından saklamak için bir düveye (inek) dönüştürür;[5] diğerleri, Hera'nın kendisinin İo'yu dönüştürdüğünü iddia eder.[16][17]
Zeus'un İo'yu düveye dönüştürdüğü versiyonda, Zeus Hera'yı aldatamadı ve Hera, Zeus'a düveyi hediye olarak vermesi için yalvardı, Zeus onu reddetmek için hiçbir neden sunamadı. Böylece düveye dönmüş İo'yu karısına hediye olarak verdi. Hera daha sonra 100 gözü olan bir dev Argos Panoptes'i Io'yu göz kulak olması için başına dikti ve Zeus'un düveyi ziyaret etmesini engellemesini istedi. Böylece Zeus Hermes'i Argos'un dikkatini dağıtması ve öldürmesi için gönderdi. Ovid'e göre, Hermes önce panpipe çalarak ve hikâyeler anlatarak Argos'u uyuttu ve sonra öldürdü.[18] Zeus, hala bir düve formunda olan Io'yu serbest bıraktı. Bazı efsanelerde Hera, yardımlarından dolayı Argos'a teşekkür etmek için onun gözlerini tavus kuşunun tüylerini süslemek için kullandı.
İntikamını almak için Hera, sürekli olarak Io'yu sokan bir at sineği musallat etti ve bu yüzden İo, at sineğinden kaçarken dünyayı hiç dinlenmeden dolaşmaya dolaşmaya başladı. İo, sonunda Propontis ile Karadeniz arasından geçti ve böylece İstanbul Boğazı, öküz geçidi anlamına gelen Bosphorus adını aldı ve burada Zeus'un Kafkas Dağı'nda zincirlediği Prometheus ile tanıştı. Prometheus, insan formuna geri döndürüleceği ve tüm kahramanların en büyüğü Herakles'in (Herkül) atası olacağı bilgisiyle İo'yu teselli etti. İo, İyon Denizi'ni geçerek Mısır'a kaçtı ve burada Zeus tarafından insan formuna geri getirildi. Orada Zeus'tan Epafos isimli bir oğlu ve Keroessa isimli bir kızı oldu. Daha sonra Mısır kralı Telegonus ile evlendi. Aeschylus'un The Suppliants oyununda bahsedildiği gibi, torunu Danaos sonunda elli kızıyla(Danaidler) birlikte Yunanistan'a döndü.
Genellikle "Argos katili" olarak tercüme edilen Hermes Argeiphontes olarak adlandırdığı İo efsanesi, Homeros tarafından iyi bilinmiş olmalıdır, ancak bu yorum Robert Beekes tarafından tartışılmaktadır. Walter Burkert,[19] Io'nun hikâyesinin eski destan geleneğinde en az dört kez anlatıldığını ve izlerinin bulunduğunu belirtiyor : Danais'te, Phoronis'te - Hyginus'un Fabulae 143 ve 274 satırlarına göre Phoroneus Hera inancını kurdu— Hesiodik Aigimios'un bir parçasında ve benzer şekilde tam metin olarak ulaşamamış Hesiodik Kadın Kataloğu'nda. Klasik zamanlarda, Argos'un Heraion'unda İo için bir yas tutma töreni gözlemlenmiştir.
Eskiler, İo'yu Ay ile ilişkilendirmiştir[20] ve İo'nun Prometheus ile karşılaştığı Aiskhylos'un Zincire vurulmuş Prometheus oyununda, İo'dan "boynuzlu bakire" olarak bahseder. Kız kardeşi olarak Phoroneus ile olan ilişkisinden (veya soyundan gelen) olarak İo'ya bazen Phoronis denir.[21]
İsis olarak Io[değiştir | kaynağı değiştir]
Ligdus ve karısı Telethusa , Girit'te yaşayan fakir bir çiftti.[22] Telethusa hamile kaldığında, kocası ona bir kız çocuğu sahibi olmayı göze alamayacaklarını ve eğer kız olacaksa çocuğu öldürmekten başka seçeneklerinin olmadığını söyledi. 8 ay sonra Io, daha sonra Isis olarak bahsedilen hikâyede, Telethusa'ya kızı doğduğunda onu tutması gerektiğini söyleyen bir vizyonla geldi. ve kocasına onun Iphis adında bir çocuk olduğunu söylemesi gerekir.
Hikâyenin ilerleyen bölümlerinde, Isis (Io), nişanlısı Ianthe ile evlenmesi gerektiğinde Iphis'in cinsiyetini değiştirir.
Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]
-
Babası Tarafından Tanınan İo, Victor Honoré Janssens (17. yüzyılın ikinci yarısı) -
Hera ve İo, Nicolaes Pietersz. Genç Berchem (1669 dolaylarında) -
Jüpiter ve İo, John Hoppner (1785) Denver Sanat Müzesi'nde -
Neueröffneter Musen-Tempel'den Bernard Picart, (1733) Heidelberg Üniversitesi'nden -
Juno (Hera) Argus Panoptes'e Io'yu veriyor, İtalya'nın Trento ve Rovereto Modern ve Çağdaş Sanat Müzesi'nde Francesco de Mura (1740–1750) -
Jüpiter, Juno ve Io, Giovanni Ambrogio Figino (1599) Pinacoteca Malaspina Ebeveyn kurumu Musei Civici, Pavia'da -
Jüpiter ve Io, Juno, Andrea Sacchi ve Pier Francesco Mola (1600 - 1699) Kedleston Hall, Derbyshire'da (Akredite Müze) -
Juno, Jüpiter ve Io, Gerbrand van den Eeckhout -
Jüpiter, Juno ve Io, Arnold Houbraken -
Jüpiter ve Io, Jacob Pynas, The Fitzwilliam Müzesi, Birleşik Krallık'ta -
Io et Jüpiter, Antonio da Correggio, Musée Ingres, Montauban'da -
Jüpiter ve Io, Los Angeles County Museum of Art, Los Angeles'ta Hendrik Goltzius (1589)
_by_John_Hoppner,_RA.jpg)
.jpg)
Soyağacı[değiştir | kaynağı değiştir]
Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Lewis & Short. A Latin Dictionary. 16 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2021.
Phŏrō-nis, ĭdis, f. adj., Phoronean, poet. for Argive [...] Subst.: Phorōnis, ĭdis, f., Io
- ^ Lemprière, John (1809). A Classical Dictionary. D. & G. Bruce. s. 355. 16 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2021.
Afterwards she married Telegonus, king of Egypt, or Osiris, according to others, and she treated her subjects with such mildness and humanity, that after death, she received divine honours, and was worshipped under the name of Isis. [...] She is sometimes called Phoronis, from her brother Phoroneus.
- ^ Beauzée, Nicolas (1751). L'Encyclopédie (Fransızca). 16 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2021.
On a étendu encore plus loin la signification de ce terme, & l’on appelle noms patronymiques, ceux qui sont donnés d’après celui d’un frere ou d’une sœur, comme Phoronis, c’est-à-dire Latince: Isis Phoronei soror.
Summary/translation: "The term patronymic was expanded even further to include those named after a sibling, such as Phoronis to mean Isis, the sister of Phoroneus." - ^ Aeschylus, Prometheus Bound, 590; Apollodorus, Bibliotheca, 2.1.3; Herodotus, Histories, 1.1; Ovid, Metamorphoses, 1.583.
- ^ a b c d The Oxford Classical Dictionary. 2d. Oxford [Eng.]: Clarendon Press. 1970. s. 549. ISBN 0198691173. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "OCD" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ For Melai as wife of Inachus see Apollodorus, Bibliotheca, 2.1.1 16 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Pausanias, Description of Greece, 1.25.1 16 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Pausanias, Description of Greece, 2.16.1 16 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Apollodorus, Bibliotheca, 2.1.3.
- ^ Catalogue of Women. fr. 124
- ^ Apollodorus, Bibliotheca, 2.1.3; Acusilaus, fr.12
- ^ M.L. West, The Hesiodic Catalogue of Women: Its Nature, Structure, and Origins (Oxford, 1985) 77
- ^ Pausanias, Description of Greece, 2.1.3; Hyginus, Fabulae, 124.
- ^ Hesychius of Alexandria s. v. Grekçe: Ὶὼ Καλλιθύεσσα
- ^ Apollodorus, Bibliotheca, 2.1.3
- ^ a b The Oxford Concise Companion to Classical Literature. Oxford [Eng.]: Clarendon Press. 1993. ss. 288-9. ISBN 0192827081.
- ^ Aeschylus, Suppliant Women, 291
- ^ Ovid, Metamorphoses, I.650-730
- ^ Burkert, Homo Necans (1974) 1983:164 note 14, giving bibliography.
- ^ Eustathius of Thessalonica commentary on Dionysius Periegetes, 92; the Byzantine encyclopedia Suda s.v. "Io", Hesychius, s.v. "Io".
- ^ Tsagalis, p. 409 16 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Peck, p. 200 16 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.; e.g. Ovid, Metamorphoses 1.668 16 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 2.524 16 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
- ^ Ovid Metamorphoses. book 9, verse 666-797.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Ovid . Metamorfozlar, Cilt I: Kitaplar 1-8 . Frank Justus Miller tarafından çevrilmiştir. GP Goold tarafından revize edilmiştir. Loeb Klasik Kütüphane No. 42. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 1916. Harvard University Press'in çevrimiçi versiyonu 14 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. .
- Peck, William Thane (editör), Ovid'in Metamorfozlarının Birinci ve İkinci Kitapları, Ginn & Company, 1900.
- Tsagalis, Christos, Erken Yunan Epik Parçaları I: Antikacı ve Soybilim Destanı, Walter de Gruyter GmbH & Co KG, 2017. 9783110532876ISBN'si 9783110532876
- Theoi.com: Io: Argolis ve Mısır'ın naiad perisi 30 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yunan ve Latin edebiyatındaki temel referansları çeviride bir araya getirir.
- De Verda koleksiyonundan Goltzius'un Io gravürleri 16 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Warburg Institute İkonografik Veritabanı (Io ve Argus'un yaklaşık 250 resmi) 17 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
