Neodimyum: Revizyonlar arasındaki fark

Bağlantıları değiştir
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
"Neodymium" sayfasının çevrilmesiyle oluşturuldu.
Etiketler: İçerik Çevirmeni [Çevirmeni 2]
"Neodymium" sayfasının çevrilmesiyle oluşturuldu.
Etiketler: İçerik Çevirmeni [Çevirmeni 2]
39. satır: 39. satır:
En önemli neodim bileşiklerinden bazıları şunlardır:
En önemli neodim bileşiklerinden bazıları şunlardır:


* halojenürler:[[:en:Neodymium_fluoride|NdF<sub>3</sub>]]; [[:en:Neodymium(II)_chloride|NdCl<sub>2</sub>]]; [[:en:Neodymium(III)_chloride|NdCl<sub>3</sub>]]; [[:en:Neodymium(III)_bromide|NdBr<sub>3</sub>]]; [[:en:Neodymium(II)_iodide|NdI<sub>2</sub>]]; [[:en:Neodymium(III)_iodide|NdI<sub>3</sub>]]
* Halojenürler:[[:en:Neodymium_fluoride|NdF<sub>3</sub>]]; [[:en:Neodymium(II)_chloride|NdCl<sub>2</sub>]]; [[:en:Neodymium(III)_chloride|NdCl<sub>3</sub>]]; [[:en:Neodymium(III)_bromide|NdBr<sub>3</sub>]]; [[:en:Neodymium(II)_iodide|NdI<sub>2</sub>]]; [[:en:Neodymium(III)_iodide|NdI<sub>3</sub>]]
* oksitler:<nowiki><span data-cx="[{&amp;quot;adapted&amp;quot;:true,&amp;quot;partial&amp;quot;:false,&amp;quot;targetExists&amp;quot;:true,&amp;quot;mandatoryTargetParams&amp;quot;:[],&amp;quot;optionalTargetParams&amp;quot;:[]}]" data-mw="{&amp;quot;parts&amp;quot;:[{&amp;quot;template&amp;quot;:{&amp;quot;target&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Chem2&amp;quot;,&amp;quot;href&amp;quot;:&amp;quot;./Şablon:Chem2&amp;quot;},&amp;quot;params&amp;quot;:{&amp;quot;1&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Nd2O3&amp;quot;}},&amp;quot;i&amp;quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwvg" typeof="mw:Transclusion">&</nowiki>nbsp;<nowiki></span></nowiki>
* oksitler:<nowiki><span data-cx="[{&amp;quot;adapted&amp;quot;:true,&amp;quot;partial&amp;quot;:false,&amp;quot;targetExists&amp;quot;:true,&amp;quot;mandatoryTargetParams&amp;quot;:[],&amp;quot;optionalTargetParams&amp;quot;:[]}]" data-mw="{&amp;quot;parts&amp;quot;:[{&amp;quot;template&amp;quot;:{&amp;quot;target&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Chem2&amp;quot;,&amp;quot;href&amp;quot;:&amp;quot;./Şablon:Chem2&amp;quot;},&amp;quot;params&amp;quot;:{&amp;quot;1&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Nd2O3&amp;quot;}},&amp;quot;i&amp;quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwvg" typeof="mw:Transclusion">&</nowiki>nbsp;<nowiki></span></nowiki>
* hidroksit:<nowiki><span data-cx="[{&amp;quot;adapted&amp;quot;:true,&amp;quot;partial&amp;quot;:false,&amp;quot;targetExists&amp;quot;:true,&amp;quot;mandatoryTargetParams&amp;quot;:[],&amp;quot;optionalTargetParams&amp;quot;:[]}]" data-mw="{&amp;quot;parts&amp;quot;:[{&amp;quot;template&amp;quot;:{&amp;quot;target&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Chem2&amp;quot;,&amp;quot;href&amp;quot;:&amp;quot;./Şablon:Chem2&amp;quot;},&amp;quot;params&amp;quot;:{&amp;quot;1&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Nd(OH)3&amp;quot;}},&amp;quot;i&amp;quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwwg" typeof="mw:Transclusion">&</nowiki>nbsp;<nowiki></span></nowiki>
* hidroksit:<nowiki><span data-cx="[{&amp;quot;adapted&amp;quot;:true,&amp;quot;partial&amp;quot;:false,&amp;quot;targetExists&amp;quot;:true,&amp;quot;mandatoryTargetParams&amp;quot;:[],&amp;quot;optionalTargetParams&amp;quot;:[]}]" data-mw="{&amp;quot;parts&amp;quot;:[{&amp;quot;template&amp;quot;:{&amp;quot;target&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Chem2&amp;quot;,&amp;quot;href&amp;quot;:&amp;quot;./Şablon:Chem2&amp;quot;},&amp;quot;params&amp;quot;:{&amp;quot;1&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Nd(OH)3&amp;quot;}},&amp;quot;i&amp;quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwwg" typeof="mw:Transclusion">&</nowiki>nbsp;<nowiki></span></nowiki>
* karbonat: Nd<nowiki><sub id="mwxg">2</sub></nowiki> (CO<nowiki><sub id="mwxw">3</sub></nowiki>)<nowiki><sub id="mwyA">3</sub></nowiki>
* karbonat tuzu: Nd<nowiki><sub id="mwxg">2</sub></nowiki> (CO<nowiki><sub id="mwxw">3</sub></nowiki>)<nowiki><sub id="mwyA">3</sub></nowiki>
* sülfat:<nowiki><span data-cx="[{&amp;quot;adapted&amp;quot;:true,&amp;quot;partial&amp;quot;:false,&amp;quot;targetExists&amp;quot;:true,&amp;quot;mandatoryTargetParams&amp;quot;:[],&amp;quot;optionalTargetParams&amp;quot;:[]}]" data-mw="{&amp;quot;parts&amp;quot;:[{&amp;quot;template&amp;quot;:{&amp;quot;target&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Chem2&amp;quot;,&amp;quot;href&amp;quot;:&amp;quot;./Şablon:Chem2&amp;quot;},&amp;quot;params&amp;quot;:{&amp;quot;1&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Nd2(SO4)3&amp;quot;}},&amp;quot;i&amp;quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwyw" typeof="mw:Transclusion">&</nowiki>nbsp;<nowiki></span></nowiki>
* sülfat tuzu:<nowiki><span data-cx="[{&amp;quot;adapted&amp;quot;:true,&amp;quot;partial&amp;quot;:false,&amp;quot;targetExists&amp;quot;:true,&amp;quot;mandatoryTargetParams&amp;quot;:[],&amp;quot;optionalTargetParams&amp;quot;:[]}]" data-mw="{&amp;quot;parts&amp;quot;:[{&amp;quot;template&amp;quot;:{&amp;quot;target&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Chem2&amp;quot;,&amp;quot;href&amp;quot;:&amp;quot;./Şablon:Chem2&amp;quot;},&amp;quot;params&amp;quot;:{&amp;quot;1&amp;quot;:{&amp;quot;wt&amp;quot;:&amp;quot;Nd2(SO4)3&amp;quot;}},&amp;quot;i&amp;quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwyw" typeof="mw:Transclusion">&</nowiki>nbsp;<nowiki></span></nowiki>
* asetat: Nd(<nowiki><sub id="mwzw">CH3COO</sub></nowiki>)<nowiki><sub id="mw0A">3</sub></nowiki>
* asetat : Nd(<nowiki><sub id="mwzw">CH3COO</sub></nowiki>)<nowiki><sub id="mw0A">3</sub></nowiki>
* Neodimyum mıknatıslar (Nd<sub>2</sub>Fe<sub>14</sub>B)
* Neodimyum mıknatıslar (Nd<sub>2</sub>Fe<sub>14</sub>B)


125. satır: 125. satır:
==== Yer kabuğunda ====
==== Yer kabuğunda ====
[[Dosya:Elemental_abundances.svg|alt=A line chart generally declining towards its right|sağ|küçükresim| Neodimyum, nadir toprak metali olarak [[Dünya'nın yerkabuğu|Dünya'nın kabuğunda]] oldukça yaygın bir elementtir. Nadir toprak metallerinin çoğu daha az bulunur.]]
[[Dosya:Elemental_abundances.svg|alt=A line chart generally declining towards its right|sağ|küçükresim| Neodimyum, nadir toprak metali olarak [[Dünya'nın yerkabuğu|Dünya'nın kabuğunda]] oldukça yaygın bir elementtir. Nadir toprak metallerinin çoğu daha az bulunur.]]
Neodimyum, [[Goldschmidt sınıflandırması]] altında bir [[Goldschmidt sınıflandırması|litofil]] olarak sınıflandırılır, yani genellikle oksijenle birlikte bulunur. Nadir toprak metallerine ait olmasına rağmen, neodimyum hiç de nadir değildir. Yerkabuğundaki bolluğu yaklaşık 38'mg/kgdır ve bu onu 27. en yaygın element yapıyor. Bolluk bakımından [[Lantan|lantanuma]] benzer. Seryum en yaygın nadir toprak metalidir, onu neodimiyum ve ardından lantan takip eder.<ref name="Barbalace">{{Web kaynağı|url=http://environmentalchemistry.com/yogi/periodic/|başlık=Periodic Table of Elements|erişimtarihi=2007-04-14|yayıncı=Environmental Chemistry.com|ilk=Kenneth}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBarbalace">Barbalace, Kenneth. </cite></ref>
Neodimyum, [[Goldschmidt sınıflandırması]] altında bir [[Goldschmidt sınıflandırması|litofil]] olarak sınıflandırılır, yani genellikle oksijenle birlikte bulunur. Nadir toprak metallerine ait olmasına rağmen, neodimyum hiç de nadir değildir. Yerkabuğundaki bolluğu yaklaşık 38'mg/kgdır ve bu onu 27. en yaygın element yapıyor. Bolluk bakımından [[Lantan|lantanuma]] benzer. Seryum en yaygın nadir toprak metalidir, onu neodimiyum ve ardından lantan takip eder.<ref name="Barbalace">{{Web kaynağı|url=http://environmentalchemistry.com/yogi/periodic/|başlık=Periodic Table of Elements|erişimtarihi=2007-04-14|yayıncı=Environmental Chemistry.com|ilk=Kenneth}}</ref>


=== Üretim ===
=== Üretim ===
2004 yılında mevcut üretimin büyük bir kısmı Çin'den olmak üzere dünyanın neodimyum üretimi yaklaşık 7.000 ton idi.<ref name="history">{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/naturesbuildingb0000emsl|başlık=Nature's building blocks: an A–Z guide to the elements|tarih=2003|sayfalar=[https://archive.org/details/naturesbuildingb0000emsl/page/268 268]–270|yayıncı=Oxford University Press|isbn=0-19-850340-7|yazar=Emsley, John}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFEmsley,_John2003">Emsley, John (2003). </cite></ref> Çin hükümeti element üzerinde stratejik malzeme kontrolleri uygulayarak fiyatlarda büyük dalgalanmalara neden oldu.<ref>{{Web kaynağı|url=http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/rare_earths/mcs-2016-raree.pdf|başlık=Rare Earths Statistics and Information {{!}} U.S. Geological Survey|erişimtarihi=2023-06-07|arşivtarihi=2016-05-06|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160506184123/http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/rare_earths/mcs-2016-raree.pdf|dil=en|çalışma=minerals.usgs.gov}}</ref> Fiyatlandırma ve bulunabilirlik konusundaki belirsizlik, şirketlerin (özellikle Japon şirketlerinin) '''daha az nadir toprak metali içeren kalıcı mıknatıslar''' ve elektrik motorları yaratmasına neden oldu; ancak şimdiye kadar neodimyum ihtiyacını ortadan kaldıramadılar.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.reuters.com/article/honda-rareearths-idUST9N18R02G|başlık=Honda co-develops first hybrid car motor free of heavy rare earth metals|tarih=12 July 2016|çalışma=Reuters}}</ref><ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2016-07-12/honda-readies-heavy-rare-earth-free-hybrids-to-sidestep-china|başlık=Honda's Heavy Rare Earth-Free Hybrid Motors Sidestep China|tarih=12 July 2016|çalışma=Bloomberg.com}}</ref> [[Amerika Birleşik Devletleri Jeoloji Araştırmaları Kurumu|ABD Jeoloji Araştırmasına]] göre [[Grönland]], özellikle neodimyum olmak üzere nadir toprak yataklarının en büyük rezervlerine sahiptir. Madencilik süreci sırasında radyoaktif maddelerin salınması nedeniyle [[Madencilik|madencilik çıkarları]], bu bölgelerdeki yerli nüfusla çatışıyor.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.reuters.com/article/us-greenland-election-idUSKBN2BN1U6|başlık=Greenland to hold election watched closely by global mining industry|erişimtarihi=2023-06-07|tarih=2021-03-31|dil=en|çalışma=Reuters}}</ref>
2004 yılında mevcut üretimin büyük bir kısmı Çin'den olmak üzere dünyanın neodimyum üretimi yaklaşık 7.000 ton idi.<ref name="history">{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/naturesbuildingb0000emsl|başlık=Nature's building blocks: an A–Z guide to the elements|tarih=2003|sayfalar=[https://archive.org/details/naturesbuildingb0000emsl/page/268 268]–270|yayıncı=Oxford University Press|isbn=0-19-850340-7|yazar=Emsley, John}}</ref> Çin hükümeti element üzerinde stratejik malzeme kontrolleri uygulayarak fiyatlarda büyük dalgalanmalara neden oldu.<ref>{{Web kaynağı|url=http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/rare_earths/mcs-2016-raree.pdf|başlık=Rare Earths Statistics and Information {{!}} U.S. Geological Survey|erişimtarihi=2023-06-07|arşivtarihi=2016-05-06|arşivurl=https://web.archive.org/web/20160506184123/http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/rare_earths/mcs-2016-raree.pdf|dil=en|çalışma=minerals.usgs.gov}}</ref> Fiyatlandırma ve bulunabilirlik konusundaki belirsizlik, şirketlerin (özellikle Japon şirketlerinin) '''daha az nadir toprak metali içeren kalıcı mıknatıslar''' ve elektrik motorları yaratmasına neden oldu; ancak şimdiye kadar neodimyum ihtiyacını ortadan kaldıramadılar.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.reuters.com/article/honda-rareearths-idUST9N18R02G|başlık=Honda co-develops first hybrid car motor free of heavy rare earth metals|tarih=12 July 2016|çalışma=Reuters}}</ref><ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2016-07-12/honda-readies-heavy-rare-earth-free-hybrids-to-sidestep-china|başlık=Honda's Heavy Rare Earth-Free Hybrid Motors Sidestep China|tarih=12 July 2016|çalışma=Bloomberg.com}}</ref> [[Amerika Birleşik Devletleri Jeoloji Araştırmaları Kurumu|ABD Jeoloji Araştırmasına]] göre [[Grönland]], özellikle neodimyum olmak üzere nadir toprak yataklarının en büyük rezervlerine sahiptir. Madencilik süreci sırasında radyoaktif maddelerin salınması nedeniyle [[Madencilik|madencilik çıkarları]], bu bölgelerdeki yerli nüfusla çatışıyor.<ref>{{Haber kaynağı|url=https://www.reuters.com/article/us-greenland-election-idUSKBN2BN1U6|başlık=Greenland to hold election watched closely by global mining industry|erişimtarihi=2023-06-07|tarih=2021-03-31|dil=en|çalışma=Reuters}}</ref>
[[Dosya:Monazite_acid_cracking_process.svg|orta|çerçevesiz|730x730pik]]
[[Dosya:Monazite_acid_cracking_process.svg|orta|çerçevesiz|730x730pik]]
Neodimyum, hafif nadir toprak elementi mineralleri bastnäsite ve monazite ait ticari yatakların nadir toprak içeriğinin tipik olarak %10-18'ini oluşturur.<ref name="CRC">{{Kitap kaynağı|başlık=CRC Handbook of Chemistry and Physics|kısım=Neodymium. Elements|tarih=2016|sayfa=4.23|yayıncı=[[CRC Press]]|seri=97th|başlık-bağı=CRC Handbook of Chemistry and Physics|isbn=9781498754293|editör2=Haynes, William M.}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFHaynes,_William_M.2016">Haynes, William M., ed. (2016). </cite></ref> Üç değerlikli lantanitler için en güçlü renkli olan neodim bileşikleri ile, rakip kromoforlar olmadığında nadiren nadir toprak minerallerinin renklenmesine hakim olabilir. Genellikle pembe bir renk verir. Bunun göze çarpan örnekleri arasında [[Bolivya]], Llallagua'daki [[kalay]] yataklarından elde edilen monazit kristalleri; Mont Saint-Hilaire, [[Québec|Quebec]], [[Kanada|Kanada'dan]] ansilit ; veya Saucon Valley, [[Pensilvanya]], Amerika Birleşik Devletleri'nden lantanit. Neodimyum camlarda olduğu gibi, bu tür mineraller farklı aydınlatma koşullarında renk değiştirirler. Neodimyumun soğurma bantları, cıva buharının görünür [[emisyon spektrumu]] ile etkileşime girerek, neodimiyum içeren minerallerin ayırt edici bir yeşil rengi yansıtmasına neden olan filtrelenmemiş kısa dalga UV ışığı ile etkileşime girer. Bu, monazit içeren kumlarda veya bastnäsite içeren cevherlerde gözlemlenebilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://doi.org/10.1007/BF00607297|başlık=Influence of specific neodymium-glass absorption bands on generating energy|yazarlar=Buzhinskii|tarih=1971-08-01|sayı=2|dil=en|sayfalar=1002–1005|çalışma=Journal of Applied Spectroscopy|cilt=15|issn=1573-8647|doi=10.1007/BF00607297|ilk=I. M.}}</ref>
Neodimyum, hafif nadir toprak elementi mineralleri bastnäsite ve monazite ait ticari yatakların nadir toprak içeriğinin tipik olarak %10-18'ini oluşturur.<ref name="CRC">{{Kitap kaynağı|başlık=CRC Handbook of Chemistry and Physics|kısım=Neodymium. Elements|tarih=2016|sayfa=4.23|yayıncı=[[CRC Press]]|seri=97th|başlık-bağı=CRC Handbook of Chemistry and Physics|isbn=9781498754293|editör2=Haynes, William M.}}</ref> Üç değerlikli lantanitler için en güçlü renkli olan neodim bileşikleri ile, rakip kromoforlar olmadığında nadiren nadir toprak minerallerinin renklenmesine hakim olabilir. Genellikle pembe bir renk verir. Bunun göze çarpan örnekleri arasında [[Bolivya]], Llallagua'daki [[kalay]] yataklarından elde edilen monazit kristalleri; Mont Saint-Hilaire, [[Québec|Quebec]], [[Kanada|Kanada'dan]] ansilit ; veya Saucon Valley, [[Pensilvanya]], Amerika Birleşik Devletleri'nden lantanit. Neodimyum camlarda olduğu gibi, bu tür mineraller farklı aydınlatma koşullarında renk değiştirirler. Neodimyumun soğurma bantları, cıva buharının görünür [[emisyon spektrumu]] ile etkileşime girerek, neodimiyum içeren minerallerin ayırt edici bir yeşil rengi yansıtmasına neden olan filtrelenmemiş kısa dalga UV ışığı ile etkileşime girer. Bu, monazit içeren kumlarda veya bastnäsite içeren cevherlerde gözlemlenebilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://doi.org/10.1007/BF00607297|başlık=Influence of specific neodymium-glass absorption bands on generating energy|yazarlar=Buzhinskii|tarih=1971-08-01|sayı=2|dil=en|sayfalar=1002–1005|çalışma=Journal of Applied Spectroscopy|cilt=15|issn=1573-8647|doi=10.1007/BF00607297|ilk=I. M.}}</ref>


[[Nadir toprak elementi|Nadir toprak elementleri]] ve diğer mineral kaynaklara olan talep, artan insan [[Popülasyon (biyoloji)|nüfusu]] ve endüstriyel gelişme nedeniyle hızla artmaktadır. Son zamanlarda, düşük karbonlu bir toplum gerekliliği, piller, yüksek verimli motorlar, yenilenebilir enerji kaynakları ve yakıt hücreleri gibi enerji tasarrufu sağlayan teknolojilere yönelik önemli bir talebe yol açmıştır. Bu teknolojiler arasında, kalıcı mıknatıslar genellikle yüksek verimli motorlar imal etmek için kullanılır; neodimyum-demir-bor mıknatıslar (Nd<sub>2</sub>Fe<sub>14</sub>B sinterlenmiş ve bağlı mıknatıslar) ana kalıcı mıknatıs tipidir.<ref>Sagawa M, Fujimura S, Togawa N, Yamamoto H, Matsuura Y (1984) New material for permanent magnets on a base of Nd and Fe. J Appl Phys 55(6):2083–2087. https://doi.org/10.1063/1.333572</ref> NdFeB mıknatısları [[Hibrit elektrikli araç|hibrit elektrikli araçlar]], [[Plug-in hibrit|fişli hibrit elektrikli araçlar]], [[Elektrikli araç|elektrikli araçlar]] ve [[Yakıt hücreli otomobil|yakıt hücreli araçlarda]] (FCV'ler), [[Rüzgâr türbini|rüzgar türbinlerinde]], [[Beyaz eşya|ev aletlerinde]], birçok küçük tüketici elektroniği cihazlarında ve bilgisayarlarda kullanılır.<ref name="Yang Yongxiang">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://doi.org/10.1007/s40831-016-0090-4|başlık=REE Recovery from End-of-Life NdFeB Permanent Magnet Scrap: A Critical Review|yazarlar=Yang|tarih=2017-03-01|sayı=1|dil=en|sayfalar=122–149|çalışma=Journal of Sustainable Metallurgy|cilt=3|issn=2199-3831|doi=10.1007/s40831-016-0090-4|ilk=Yongxiang}}</ref> Enerji tasarrufu için vazgeçilmezdir. [[Paris Anlaşması|Paris Anlaşması'nın]] hedeflerine ulaşma yolunda, NdFeB mıknatıslarına olan talebin gelecekte önemli ölçüde artması bekleniyor.<ref name="Yang Yongxiang" />
[[Nadir toprak elementi|Nadir toprak elementleri]] ve diğer mineral kaynaklara olan talep, artan insan [[Popülasyon (biyoloji)|nüfusu]] ve endüstriyel gelişme nedeniyle hızla artmaktadır. Son zamanlarda, düşük karbonlu bir toplum gerekliliği, piller, yüksek verimli motorlar, yenilenebilir enerji kaynakları ve yakıt hücreleri gibi enerji tasarrufu sağlayan teknolojilere yönelik önemli bir talebe yol açmıştır. Bu teknolojiler arasında, kalıcı mıknatıslar genellikle yüksek verimli motorlar imal etmek için kullanılır; neodimyum-demir-bor mıknatıslar (Nd<sub>2</sub>Fe<sub>14</sub>B sinterlenmiş ve bağlı mıknatıslar) ana kalıcı mıknatıs tipidir.<ref>Sagawa M, Fujimura S, Togawa N, Yamamoto H, Matsuura Y (1984) New material for permanent magnets on a base of Nd and Fe. J Appl Phys 55(6):2083–2087. https://doi.org/10.1063/1.333572</ref> NdFeB mıknatısları [[Hibrit elektrikli araç|hibrit elektrikli araçlar]], [[Plug-in hibrit|fişli hibrit elektrikli araçlar]], [[Elektrikli araç|elektrikli araçlar]] ve [[Yakıt hücreli otomobil|yakıt hücreli araçlarda]] (FCV'ler), [[Rüzgâr türbini|rüzgar türbinlerinde]], [[Beyaz eşya|ev aletlerinde]], birçok küçük tüketici elektroniği cihazlarında ve bilgisayarlarda kullanılır.<ref name="Yang Yongxiang">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://doi.org/10.1007/s40831-016-0090-4|başlık=REE Recovery from End-of-Life NdFeB Permanent Magnet Scrap: A Critical Review|yazarlar=Yang|tarih=2017-03-01|sayı=1|dil=en|sayfalar=122–149|çalışma=Journal of Sustainable Metallurgy|cilt=3|issn=2199-3831|doi=10.1007/s40831-016-0090-4|ilk=Yongxiang}}</ref> Enerji tasarrufu için vazgeçilmezdir. [[Paris Anlaşması|Paris Anlaşması'nın]] hedeflerine ulaşma yolunda, NdFeB mıknatıslarına olan talebin gelecekte önemli ölçüde artması bekleniyor.<ref name="Yang Yongxiang" />
159. satır: 159. satır:
Neodimyumun keskin soğurma bantları, cam renginin farklı aydınlatma koşullarında değişmesine neden olur. Bu renk değişimi fenomeni, koleksiyoncular tarafından oldukça değerlidir. [[Altın]] veya [[selenyum]] ile kombinasyon halinde kırmızı renkler üretilir. Neodim renklenmesi atomun derinliklerindeki "yasaklı" ff geçişlerine bağlı olduğundan renk, camın termal geçmişinden etkilenmez. Bununla birlikte, en iyi renk için, cam imalatında kullanılan [[Silisyum dioksit|silikada]] demir bulunmamalıdır. F geçişlerinin aynı yasaklı doğası, nadir toprak renklendiricilerini çoğu d-geçiş elemanı tarafından sağlananlardan daha az yoğun hale getirir, bu nedenle, istenen renk yoğunluğunu elde etmek için bir camda daha fazlasının kullanılması gerekir. Orijinal Moser tarifi, cam eriyiğinde yaklaşık %5 oranında neodimyum oksit kullandı; Güçlü bir baz olduğundan, bu seviyedeki neodimyum camın erime özelliklerini etkilemiş olabilir ve camın [[Kalsiyum oksit|kireç]] içeriğinin buna göre ayarlanması gerekebilir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/dictionaryofglas0000bray|başlık=Dictionary of glass: materials and techniques|tarih=2001|sayfa=[https://archive.org/details/dictionaryofglas0000bray/page/102 102]|yayıncı=University of Pennsylvania Press|isbn=0-8122-3619-X|yazar=Bray, Charles}}</ref>
Neodimyumun keskin soğurma bantları, cam renginin farklı aydınlatma koşullarında değişmesine neden olur. Bu renk değişimi fenomeni, koleksiyoncular tarafından oldukça değerlidir. [[Altın]] veya [[selenyum]] ile kombinasyon halinde kırmızı renkler üretilir. Neodim renklenmesi atomun derinliklerindeki "yasaklı" ff geçişlerine bağlı olduğundan renk, camın termal geçmişinden etkilenmez. Bununla birlikte, en iyi renk için, cam imalatında kullanılan [[Silisyum dioksit|silikada]] demir bulunmamalıdır. F geçişlerinin aynı yasaklı doğası, nadir toprak renklendiricilerini çoğu d-geçiş elemanı tarafından sağlananlardan daha az yoğun hale getirir, bu nedenle, istenen renk yoğunluğunu elde etmek için bir camda daha fazlasının kullanılması gerekir. Orijinal Moser tarifi, cam eriyiğinde yaklaşık %5 oranında neodimyum oksit kullandı; Güçlü bir baz olduğundan, bu seviyedeki neodimyum camın erime özelliklerini etkilemiş olabilir ve camın [[Kalsiyum oksit|kireç]] içeriğinin buna göre ayarlanması gerekebilir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=https://archive.org/details/dictionaryofglas0000bray|başlık=Dictionary of glass: materials and techniques|tarih=2001|sayfa=[https://archive.org/details/dictionaryofglas0000bray/page/102 102]|yayıncı=University of Pennsylvania Press|isbn=0-8122-3619-X|yazar=Bray, Charles}}</ref>


Neodimyum camlardan iletilen ışık, alışılmadık derecede keskin soğurma bantları gösterir; cam, [[Astronomi|astronomik çalışmalarda]] [[Spektrum çizgisi|spektral çizgilerin]] kalibre edilebileceği keskin bantlar üretmek için kullanılır.<ref name="CRC">{{Kitap kaynağı|başlık=CRC Handbook of Chemistry and Physics|kısım=Neodymium. Elements|tarih=2016|sayfa=4.23|yayıncı=[[CRC Press]]|seri=97th|başlık-bağı=CRC Handbook of Chemistry and Physics|isbn=9781498754293|editör2=Haynes, William M.}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFHaynes,_William_M.2016">Haynes, William M., ed. (2016). </cite></ref> Diğer bir uygulama, diğer renkleri, özellikle nebulalardan gelen koyu kırmızı hidrojen-alfa emisyonunu geçirirken, sodyum ve flüoresan aydınlatmadan kaynaklanan ışık kirliliğinin etkisini azaltmak için seçici astronomik filtrelerin oluşturulmasıdır.<ref>[https://www.firstlightoptics.com/light-pollution-reduction/baader-neodymium-filter.html Baader Neodymium Filter], First Light Optics.</ref> Neodimyum ayrıca demir kirleticilerin neden olduğu yeşil rengi camdan çıkarmak için de kullanılır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://doi.org/10.1007/s40831-018-0165-5|başlık=Recovery of Neodymium as (Na, Nd)(SO4)2 from the Ferrous Fraction of a General WEEE Shredder Stream|yazarlar=Peelman|tarih=2018-06-01|sayı=2|dil=en|sayfalar=276–287|çalışma=Journal of Sustainable Metallurgy|cilt=4|issn=2199-3831|doi=10.1007/s40831-018-0165-5|ilk=S.}}</ref>
Neodimyum camlardan iletilen ışık, alışılmadık derecede keskin soğurma bantları gösterir; cam, [[Astronomi|astronomik çalışmalarda]] [[Spektrum çizgisi|spektral çizgilerin]] kalibre edilebileceği keskin bantlar üretmek için kullanılır.<ref name="CRC">{{Kitap kaynağı|başlık=CRC Handbook of Chemistry and Physics|kısım=Neodymium. Elements|tarih=2016|sayfa=4.23|yayıncı=[[CRC Press]]|seri=97th|başlık-bağı=CRC Handbook of Chemistry and Physics|isbn=9781498754293|editör2=Haynes, William M.}}</ref> Diğer bir uygulama, diğer renkleri, özellikle nebulalardan gelen koyu kırmızı hidrojen-alfa emisyonunu geçirirken, sodyum ve flüoresan aydınlatmadan kaynaklanan ışık kirliliğinin etkisini azaltmak için seçici astronomik filtrelerin oluşturulmasıdır.<ref>[https://www.firstlightoptics.com/light-pollution-reduction/baader-neodymium-filter.html Baader Neodymium Filter], First Light Optics.</ref> Neodimyum ayrıca demir kirleticilerin neden olduğu yeşil rengi camdan çıkarmak için de kullanılır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://doi.org/10.1007/s40831-018-0165-5|başlık=Recovery of Neodymium as (Na, Nd)(SO4)2 from the Ferrous Fraction of a General WEEE Shredder Stream|yazarlar=Peelman|tarih=2018-06-01|sayı=2|dil=en|sayfalar=276–287|çalışma=Journal of Sustainable Metallurgy|cilt=4|issn=2199-3831|doi=10.1007/s40831-018-0165-5|ilk=S.}}</ref>
[[Dosya:Yag-rod.jpg|sağ|küçükresim| Nd:YAG lazer çubuğu]]
[[Dosya:Yag-rod.jpg|sağ|küçükresim| Nd:YAG lazer çubuğu]]
Neodimyum, kaynakçı ve cam üfleyici gözlükleri yapmak için camı renklendirmede kullanılan (neodimiyum ve [[Praseodim|praseodimyum]] tuzlarının karışımı) " didimyum "un bir bileşenidir; keskin absorpsiyon bantları, 589'nmde güçlü sodyum emisyonunu yok eder.
Neodimyum, kaynakçı ve cam üfleyici gözlükleri yapmak için camı renklendirmede kullanılan (neodimiyum ve [[Praseodim|praseodimyum]] tuzlarının karışımı) " didimyum "un bir bileşenidir; keskin absorpsiyon bantları, 589'nmde güçlü sodyum emisyonunu yok eder.
165. satır: 165. satır:
578'nmde sarı cıva emisyon hattının benzer emilimi, geleneksel beyaz floresan aydınlatma altında neodimyum cam için gözlenen mavi rengin başlıca nedenidir.
578'nmde sarı cıva emisyon hattının benzer emilimi, geleneksel beyaz floresan aydınlatma altında neodimyum cam için gözlenen mavi rengin başlıca nedenidir.


Neodimyum ve didimyum cam, iç mekan fotoğrafçılığında, özellikle akkor aydınlatmadan kaynaklanan sarı tonların filtrelenmesinde kullanılır. Benzer şekilde, neodimyum cam, [[Ampul|akkor ampullerde]] yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Bu lambalar, sarı ışığı filtrelemek için camda neodim içerir ve bu da güneş ışığına daha benzer beyaz ışıkla sonuçlanır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Color-filtered phosphor-in-glass for LED-lit LCD with wide color gamut|yazarlar=Zhang|tarih=August 2019|sayı=11|sayfalar=14432–14438|çalışma=Ceramics International|cilt=45|doi=10.1016/j.ceramint.2019.04.164}}</ref> [[I. Dünya Savaşı|Birinci Dünya Savaşı]] sırasında, savaş alanlarında [[Mors alfabesi|Mors Kodu]] iletmek için didimyum aynaların kullanıldığı bildirildi.<ref name="b1">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=Ck9jBAAAQBAJ&pg=PA173|başlık=The Lost Elements: The Periodic Table's Shadow Side|sayfalar=172–173|yayıncı=Oxford University Press|yıl=2015|isbn=978-0-19-938334-4|yazar2=Fontani, Marco|yazar3=Costa, Mariagrazia|yazar4=Orna, Mary Virginia}}</ref> Neodimyum tuzları camlarda olduğu gibi [[Vitre emayı|emayelerde]] de renklendirici olarak kullanılmaktadır.<ref name="CRC">{{Kitap kaynağı|başlık=CRC Handbook of Chemistry and Physics|kısım=Neodymium. Elements|tarih=2016|sayfa=4.23|yayıncı=[[CRC Press]]|seri=97th|başlık-bağı=CRC Handbook of Chemistry and Physics|isbn=9781498754293|editör2=Haynes, William M.}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFHaynes,_William_M.2016">Haynes, William M., ed. (2016). </cite></ref>
Neodimyum ve didimyum cam, iç mekan fotoğrafçılığında, özellikle akkor aydınlatmadan kaynaklanan sarı tonların filtrelenmesinde kullanılır. Benzer şekilde, neodimyum cam, [[Ampul|akkor ampullerde]] yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Bu lambalar, sarı ışığı filtrelemek için camda neodim içerir ve bu da güneş ışığına daha benzer beyaz ışıkla sonuçlanır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Color-filtered phosphor-in-glass for LED-lit LCD with wide color gamut|yazarlar=Zhang|tarih=August 2019|sayı=11|sayfalar=14432–14438|çalışma=Ceramics International|cilt=45|doi=10.1016/j.ceramint.2019.04.164}}</ref> [[I. Dünya Savaşı|Birinci Dünya Savaşı]] sırasında, savaş alanlarında [[Mors alfabesi|Mors Kodu]] iletmek için didimyum aynaların kullanıldığı bildirildi.<ref name="b1">{{Kitap kaynağı|url=https://books.google.com/books?id=Ck9jBAAAQBAJ&pg=PA173|başlık=The Lost Elements: The Periodic Table's Shadow Side|sayfalar=172–173|yayıncı=Oxford University Press|yıl=2015|isbn=978-0-19-938334-4|yazar2=Fontani, Marco|yazar3=Costa, Mariagrazia|yazar4=Orna, Mary Virginia}}</ref> Neodimyum tuzları camlarda olduğu gibi [[Vitre emayı|emayelerde]] de renklendirici olarak kullanılmaktadır.<ref name="CRC">{{Kitap kaynağı|başlık=CRC Handbook of Chemistry and Physics|kısım=Neodymium. Elements|tarih=2016|sayfa=4.23|yayıncı=[[CRC Press]]|seri=97th|başlık-bağı=CRC Handbook of Chemistry and Physics|isbn=9781498754293|editör2=Haynes, William M.}}</ref>

=== Lazerler ===
Küçük bir neodimyum iyon konsantrasyonuna sahip bazı şeffaf malzemeler, lazerlerde kızılötesi dalga boyları (1054–1064 nm) için kazanç ortamı olarak kullanılabilir), örneğin Nd:YAG (itriyum alüminyum garnet), Nd:YAP (itriyum alüminyum perovskite),<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Solid State Lasers XIV: Technology and Devices|erişimtarihi=16 February 2022|kısım=Comparison of diode-side-pumped triangular Nd:YAG and Nd:YAP laser|kısım-url=https://www.crytur.cz/storage/cryt_UK-General/posters%20laser/Nd_triangl.pdf|tarih=27 April 2005|sayfalar=325|cilt=5707|editor2-first=Ramesh K|editor2-last=Shori|doi=10.1117/12.588233}}</ref> Nd:YLF (itriyum lityum florür), Nd:YVO <nowiki><sub id="mwAuw">4</sub></nowiki> (itriyum ortovanadat) ve Nd:cam. Neodimyum katkılı kristaller (tipik olarak Nd:YOV<sub>4</sub> ), ticari DPSS el tipi lazerler ve lazer işaretçilerde yeşil lazer ışığına dönüştürülen yüksek güçlü kızılötesi lazer ışınları üretir.
[[Dosya:Laser_glass_slabs.jpg|sağ|küçükresim| Atalet hapsetme füzyonu için son derece güçlü lazerlerde kullanılan neodimyum katkılı cam levhalar.]]
Üç değerlikli neodim iyonu Nd<sup>3+</sup>, lazer radyasyonu oluşturmak için kullanılan nadir toprak elementlerinden ilk lantanitti. Nd:CaWO<sub>4</sub> lazer 1961'de geliştirildi <ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Continuous operation of a solid-state optical maser|yazarlar=Johnson|sayı=4|sayfa=1406|çalışma=Physical Review|yıl=1962|cilt=126|doi=10.1103/PhysRev.126.1406}}</ref> Tarihsel olarak, devreye alınan üçüncü lazerdi (ilki yakut, ikincisi U<sup>3+</sup> :CaF lazer). Yıllar içinde neodimyum lazer, uygulama amaçları için en çok kullanılan lazerlerden biri haline geldi. Nd<sup>3+</sup> iyonunun başarısı, enerji seviyelerinin yapısında ve lazer radyasyonu üretimi için uygun spektroskopik özelliklerde yatmaktadır. 1964'te Geusic ve ark.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Laser oscillations in nd-doped yttrium aluminum, yttrium gallium and gadolinium garnets|yazarlar=Geusic|sayı=10|sayfa=182|çalışma=Applied Physics Letters|yıl=1964|cilt=4|doi=10.1063/1.1753928}}</ref> YAG matrisi Y<sub>3</sub>Al<sub>5</sub>O<sub>12</sub><sub>'</sub> de neodimyum iyonunun işleyişini gösterdi. Daha düşük eşiğe sahip, mükemmel mekanik ve sıcaklık özelliklerine sahip dört seviyeli bir lazerdir. Bu malzemenin optik pompalanması için tutarlı olmayan flaş lambası radyasyonu veya tutarlı bir diyot ışını kullanmak mümkündür.<ref>Koechner, 1999; Powell, 1998; Svelto, 1998; Siegman, 1986</ref>
[[Dosya:YAG2.svg|sağ|küçükresim| Çeşitli iyonik kristal türlerindeki ve ayrıca camlardaki neodimyum iyonları, harici bir kaynaktan "pompalandıktan" sonra, tipik olarak neodimiyum iyonundaki belirli bir atomik geçişten 1064 nm ışık yayan bir lazer kazanç ortamı görevi görür.]]
Birleşik Krallık Atom Silahları Kuruluşundaki mevcut lazer, HELEN 1- [[Watt|terawatt]] neodimyum-cam lazer, basınç ve sıcaklık bölgelerinin orta noktalarına erişebilir ve yoğunluğun nasıl olduğuna dair modelleme için veri elde etmek için kullanılır. HELEN, opaklık ve radyasyon iletiminin ölçüldüğü yaklaşık 10<sup>6</sup> [[Kelvin|K]] plazma oluşturabilir.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|başlık=Multipass Reconfiguration of the HELEN Nd:Glass Laser at the Atomic Weapons Establishment|yazarlar=Norman|tarih=2002|yazarları-göster=4|sayı=18|sayfalar=3497–505|çalışma=Applied Optics|cilt=41|pmid=12078672|doi=10.1364/AO.41.003497}}</ref>

Neodimyum cam katı hal lazerleri, atalet hapsetme füzyonu için son derece yüksek güçlü (terawatt ölçeği), yüksek enerjili ([[Joule|megajoule]]) çok ışınlı sistemlerde kullanılır. Nd:cam lazerler genellikle 351'nmde lazer füzyon cihazlarında üçüncü harmoniğe [[Doğrusal olmayan optik|üç katına çıkar]].<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://doi.org/10.1134/S1054660X10190175|başlık=Third harmonic generation of Nd:glass laser with novel composite deuterated KDP crystals|yazarlar=Wang|tarih=2010-10-01|sayı=10|dil=en|sayfalar=1923–1926|çalışma=Laser Physics|cilt=20|issn=1555-6611|doi=10.1134/S1054660X10190175|ilk=W.}}</ref>

=== Uranil asetat yerine ===
[[Uranil Asetat|Uranil asetat,]] onlarca yıldır transmisyon [[Elektron mikroskobu|elektron mikroskobunda]] standart kontrast maddesi olmuştur.<ref>Watson ML (1958a) Staining of tissue sections for electron microscopy with heavy metals. </ref><ref>Watson ML (1958b) Staining of tissue sections for electron microscopy with heavy metals. </ref> Bununla birlikte, [[Radyoaktivite|radyoaktif]] özelliklerinin yanı sıra yüksek [[Toksiklik|toksisitesi]] nedeniyle kullanımı hükümetler tarafından yapılan düzenlemelerle giderek daha fazla engellenmektedir. Bu nedenle, [[lantanit]] [[Asetat|asetatlar]] veya [[platin]] mavisi<ref>Hosogi N, Nishioka H, Nakakoshi M (2015) Evaluation of lanthanide salts as alternative stains to uranyl acetate. </ref><ref>Ikeda K, Inoue K, Kanematsu S, Horiuchi Y, Park P (2011) Enhanced effects of nonisotopic hafnium chloride in methanol as a substitute for uranyl acetate in TEM contrast of ultrastructure of fungal and plant cells. </ref><ref>Inaga S, Katsumoto T, Tanaka K, Kameie T, Nakane H, Naguro T (2007) Platinum blue as an alternative to uranyl acetate for staining in transmission electron microscopy. </ref><ref>Yamaguchi K, Suzuki K, Tanaka K (2010) Examination of electron stains as a substitute for uranyl acetate for the ultrathin sections of bacterial cells. </ref> ve ayrıca oolong çayı ekstresi gibi daha az tanımlanmış maddelerin kullanımı dahil olmak üzere alternatifler araştırılmaktadır.<ref>Sato S, Adachi A, Sasaki Y, Ghazizadeh M (2008) Oolong tea extract as a substitute for uranyl acetate in staining of ultrathin sections. </ref><ref>He X, Liu B (2017) [[Oolong|Oolong tea]] extract as a substitute for uranyl acetate in staining of ultrathin sections based on examples of animal tissues for transmission electron microscopy. </ref> Bu alternatiflere rağmen, uranil asetat hala EM kontrastı için standarttır.<ref name="uranyl acetate">{{Akademik dergi kaynağı|url=https://doi.org/10.1007/s00418-020-01846-0|başlık=Neodymium as an alternative contrast for uranium in electron microscopy|yazarlar=Kuipers|tarih=2020-04-01|sayı=4|dil=en|sayfalar=271–277|çalışma=Histochemistry and Cell Biology|cilt=153|issn=1432-119X|pmc=7160090|pmid=32008069|doi=10.1007/s00418-020-01846-0|ilk=Jeroen}}<cite class="citation journal cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKuipersGiepmans2020">Kuipers, Jeroen; Giepmans, Ben N. G. (2020-04-01). </cite></ref>

[[Periyodik tablo|Periyodik tabloda]], elementlerin gruplar halinde dikey sıralaması, [[Kimyasal özellik|kimyasal]] ve fiziksel özelliklerini belirleyen [[Elektron kabuğu|en dış kabuklarında]] aynı sayıda [[elektron]] bulunmasına dayanır.<ref>{{Kaynak|url=https://doi.org/10.1007/978-1-4684-2661-8_4|başlık=Structure and Composition in Relation to Properties|erişimtarihi=2023-06-07|tarih=1973|ansiklopedi=The Chemical Structure of Solids|dil=en|sayfalar=175–282|yer=New York, NY|yayıncı=Springer US|seri=Treatise on Solid State Chemistry|editör-ad=N. B.|editör-soyadı=Hannay|isbn=978-1-4684-2661-8|doi=10.1007/978-1-4684-2661-8_4|ilk=J. H.}}</ref> Neodimyum, [[Uranyum|uranyumun]] hemen üzerinde olduğundan, UAc ve NdAc'nin kimyasal özellikleri, ultra ince kesitlerde dokuya bağlanma açısından çok benzer olacaktır ve bu da benzer bir kontrast miktarına yol açacaktır.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=https://link.springer.com/chapter/10.1007/BFb0111260|başlık=Chemical bonding across the periodic table|yazarlar=Epiotis|tarih=1989|dil=en|sayfalar=47–166|çalışma=Relationships and Mechanisms in the Periodic Table|yer=Berlin, Heidelberg|yayıncı=Springer|seri=Topics in Current Chemistry|isbn=978-3-540-45906-4|doi=10.1007/BFb0111260|editor-first=D. J.|editor2-first=P. L.|editor3-first=N. D.|editor4-first=C. K.|editor5-first=D. C.|editor-last=Clouthier|editor2-last=Corio|editor3-last=Epiotis|editor4-last=Jørgensen|editor5-last=Moule|ilk=Nicolaos D.}}</ref>


== Ayrıca bakınız ==
== Ayrıca bakınız ==
184. satır: 198. satır:
[[Kategori:Enerji kaynakları]]
[[Kategori:Enerji kaynakları]]
[[Kategori:Elementler]]
[[Kategori:Elementler]]
[[Kategori:İncelenmemiş çeviri içeren sayfalar]]

Sayfanın 11.07, 13 Haziran 2023 tarihindeki hâli

Neodimyum, sembolü Nd ve atom numarası 60 olan kimyasal bir elementtir. Lantanit serisinin dördüncü üyesidir ve nadir toprak metallerinden biri olarak kabul edilir. Havada ve nemde hızla kararan sert, hafif dövülebilir, gümüşi bir metaldir. Hızla oksitlenir ve +2, +3 ve +4 pembe, mor/mavi ve sarı bileşikler üretir. Elementlerin en karmaşık spektrumlarından birine sahip olduğu kabul edilir.[1] Neodimyum, 1885 yılında praseodimyumu da keşfeden Avusturyalı kimyager Carl Auer von Welsbach tarafından keşfedildi. Monazit ve bastnäsite minerallerinde önemli miktarlarda bulunur. Neodimyum, doğal olarak metalik formda veya diğer lantanitlerle karışmamış olarak bulunmaz ve genel kullanım için rafine edilir. Neodimyum kobalt, nikel veya bakır kadar yaygındır ve Dünya'nın kabuğunda yaygın olarak dağılmıştır.[2] Diğer birçok nadir toprak metalinde olduğu gibi, dünyadaki ticari neodimyumun çoğu Çin'de çıkarılmaktadır.

Bileşikleri ticari olarak ilk kez 1927'de cam boyası olarak kullanıldı ve popüler bir katkı maddesi olmaya devam ediyor. Nd3+ iyonun rengi kırmızımsı-mordur; Renk neodimyumun keskin ışık emme bantlarının cıva, üç değerlikli evropiyum veya terbiyumun keskin görünür emisyon bantlarıyla zenginleştirilmiş ortam ışığıyla etkileşimi nedeniyle aydınlatma türüne göre değişir. Neodimyum katkılı camlar, dalga boyları 1047 ile 1062 nm arası kızılötesi lazerlerde kullanılır. Bu lazerler, atalet hapsi füzyon deneyleri gibi son derece yüksek güçlü uygulamalarda kullanılmıştır. Neodim ayrıca Nd:YAG lazerde itriyum alüminyum granat gibi diğer çeşitli substrat kristalleriyle birlikte kullanılır.

Neodimyum alaşımları, yüksek mukavemetli, güçlü kalıcı neodimyum mıknatıslar yapmak için kullanılır.[3] Bu mıknatıslar, düşük mıknatıs kütlesi (veya hacmi) veya güçlü manyetik alanların gerekli olduğu mikrofon, profesyonel hoparlör, kulak içi kulaklık, yüksek performanslı hobi DC elektrik motorları ve bilgisayar sabit diskleri gibi ürünlerde yaygın olarak kullanılmaktadır. Daha büyükleri yüksek güç-ağırlık oranına sahip elektrik motorlarında (örneğin, hibrit arabalar) ve jeneratörlerde (örneğin, uçak ve rüzgar türbini elektrik jeneratörleri) kullanılır.[4]

Özellikler

Fiziki özellikleri

Metalik neodim parlak, gümüşi bir metalik parlaklığa sahiptir.[5] Neodim genellikle iki allotropik formda bulunur ve çift altıgenden vücut merkezli kübik yapıya yaklaşık 863'°C te gerçekleşir.[6] Neodimyum, lantanitlerin çoğu gibi, oda sıcaklığında paramanyetiktir ve 20 K (-253 °C; -423,4 °F) 'ye soğutulduğunda bir antiferromanyetik hale gelir.[7] Neodimyum, klasik miskmetalde yaklaşık %18'lik bir konsantrasyonda bulunan nadir toprak metalidir . Neodimyum mıknatıs yapmak için bir ferromanyet olan demirle alaşımlandırılır.[8]

Elektron düzeni

Periyodik tabloda, solunda lantanit praseodim ile sağında radyoaktif promethium arasında ve aktinit uranyumun üzerinde görünür. 60 elektronu, altı 4f ve 6s elektronunun değerlik olduğu [Xe]4f46s2 konfigürasyonunda düzenlenmiştir. Lantanid serisi metallerin çoğu gibi, neodimyum değerlik elektronları olarak genellikle yalnızca üç elektron kullanır.[9]

Kimyasal özellikler

Neodim, lantanit serisinin dördüncü üyesidir. Erime noktası 1.024 °C (1.875 °F) ve kaynama noktası 3.074 °C (5.565 °F) dir. Neodim, diğer lantanitler gibi, genellikle +3 oksidasyon durumuna sahiptir, ancak +2 ve +4 oksidasyon durumlarında ve hatta çok nadir durumlarda +0 da olabilir.[10]Neodimyum hızla oksitlenir,[6] ve üzerinde demir pası gibi bir oksit tabakası oluşturur; bir santimetre büyüklüğünde bir neodim numunesi yaklaşık bir yıl içinde tamamen paslanır. Nd3+ genellikle suda çözünür. Komşu praseodimyum gibi, yaklaşık 150'°C de kolayca yanar ve neodimyum(III) oksit oluşturur; oksit, dökme metali daha fazla oksidasyona maruz bırakarak soyulur.[6]

4Nd + 3O
2 → 2Nd
2O
3

Neodimyum oldukça elektropozitif bir elementtir ve neodim (III) hidroksit oluşturmak üzere soğuk suyla yavaş, sıcak suyla hızlı bir şekilde reaksiyona girer:

2Nd (s) + 6H
2O (l) → 2Nd(OH)
3 (aq) + 3H
2 (g)

Neodimyum halojenlerle şiddetli reaksiyona girer:

2Nd (s) + 3F
2 (g) → 2NdF
3 (s) [viole]
2Nd (s) + 3Cl
2 (g) → 2NdCl
3 (s) [eflatun]
2Nd (s) + 3Br
2 (g) → 2NdBr
3 (s) [viole]
2Nd (s) + 3I
2 (g) → 2NdI
3 (s) [yeşil]

Neodim, lila Nd(III) iyonu içeren çözeltiler oluşturmak üzere seyreltik sülfürik asit içinde kolaylıkla çözünür. Bunlar bir [Nd(OH2)9]3+ kompleksi olarak bulunur:[11]

2Nd (s) + 3H
2SO
4 (aq) → 2Nd3+ (aq) + 3SO2−
4 (aq) + 3H
2 (g)

Bileşikler

Neodim (III) sülfat
Neodimyum asetat tozu
Neodim (III) hidroksit tozu

En önemli neodim bileşiklerinden bazıları şunlardır:

  • Halojenürler:NdF3; NdCl2; NdCl3; NdBr3; NdI2; NdI3
  • oksitler:<span data-cx="[{&quot;adapted&quot;:true,&quot;partial&quot;:false,&quot;targetExists&quot;:true,&quot;mandatoryTargetParams&quot;:[],&quot;optionalTargetParams&quot;:[]}]" data-mw="{&quot;parts&quot;:[{&quot;template&quot;:{&quot;target&quot;:{&quot;wt&quot;:&quot;Chem2&quot;,&quot;href&quot;:&quot;./Şablon:Chem2&quot;},&quot;params&quot;:{&quot;1&quot;:{&quot;wt&quot;:&quot;Nd2O3&quot;}},&quot;i&quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwvg" typeof="mw:Transclusion"> </span>
  • hidroksit:<span data-cx="[{&quot;adapted&quot;:true,&quot;partial&quot;:false,&quot;targetExists&quot;:true,&quot;mandatoryTargetParams&quot;:[],&quot;optionalTargetParams&quot;:[]}]" data-mw="{&quot;parts&quot;:[{&quot;template&quot;:{&quot;target&quot;:{&quot;wt&quot;:&quot;Chem2&quot;,&quot;href&quot;:&quot;./Şablon:Chem2&quot;},&quot;params&quot;:{&quot;1&quot;:{&quot;wt&quot;:&quot;Nd(OH)3&quot;}},&quot;i&quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwwg" typeof="mw:Transclusion"> </span>
  • karbonat tuzu: Nd<sub id="mwxg">2</sub> (CO<sub id="mwxw">3</sub>)<sub id="mwyA">3</sub>
  • sülfat tuzu:<span data-cx="[{&quot;adapted&quot;:true,&quot;partial&quot;:false,&quot;targetExists&quot;:true,&quot;mandatoryTargetParams&quot;:[],&quot;optionalTargetParams&quot;:[]}]" data-mw="{&quot;parts&quot;:[{&quot;template&quot;:{&quot;target&quot;:{&quot;wt&quot;:&quot;Chem2&quot;,&quot;href&quot;:&quot;./Şablon:Chem2&quot;},&quot;params&quot;:{&quot;1&quot;:{&quot;wt&quot;:&quot;Nd2(SO4)3&quot;}},&quot;i&quot;:0}}]}" data-ve-no-generated-contents="true" id="mwyw" typeof="mw:Transclusion"> </span>
  • asetat : Nd(<sub id="mwzw">CH3COO</sub>)<sub id="mw0A">3</sub>
  • Neodimyum mıknatıslar (Nd2Fe14B)

Bazı neodim bileşikleri, aydınlatma türüne göre değişen renklere sahiptir.[12]

Organik bileşikleri

Organonedimyum bileşikleri, bir neodim-karbon bağına sahip bileşiklerdir. Bu bileşikler, diğer lantanitlerinkine benzer olup, π arka bağı oluşturamazlar. Bu nedenle, çoğunlukla iyonik siklopentadienitler ve bazıları polimerik olabilen σ-bağlı basit alkiller ve ariller ile sınırlıdırlar.[13]

İzotoplar

  Doğal olarak oluşan neodimyum (60Nd), beş kararlı izotoptan oluşur - 142Nd, 143Nd, 145Nd, 146Nd ve 148Nd; en bol bulunanı 142Nd'dir ( doğal bolluğun %27,2'si) ve son derece güçlü iki radyoizotop; uzun yarı ömürleri olan 144Nd (yarı ömür (t 1/2) 2,29×1015 yıl alfa bozunması ile ) ve 150Nd (çift beta bozunması, t 1/2 ≈ 7×1018 yıl). 2022 yılı itibariyle toplamda 33 neodim radyoizotopu tespit edildi, en kararlı radyoizotoplar doğal olarak oluşanlardır: 144Nd ve 150Nd. Geri kalan tüm radyoaktif izotopların yarı ömürleri on iki günden kısa ve bunların çoğunun yarı ömürleri 70 saniyeden kısadır; en kararlı yapay izotop, 10.98 günlük bir yarı ömre sahip 147Nd'dir.

Neodim ayrıca bilinen 13 yarı kararlı izotopa sahiptir, en kararlı olanı 139mNd ( t 1/2)= 5,5 saat), 135mNd (t1/2= 5,5 dakika) ve 133m1Nd ( t 1/2 ~70 saniye). En bol kararlı izotop olan 142Nd'den önceki birincil bozunma modları elektron yakalama ve pozitron bozunmasıdır ve sonraki birincil mod beta eksi bozunmadır. 142Nd'den önceki birincil bozunma ürünleri element Pr (praseodim) izotoplarıdır ve sonraki birincil ürünler element Pm (promethium) izotoplarıdır.[14] Beş kararlı izotoptan dördünün seryum veya samaryum izotoplarına bozunduğu tahmin edilmiştir ve bunlar yalnızca gözlemsel olarak kararlıdır.[15] Ek olarak, samaryumun gözlemsel olarak kararlı bazı izotoplarının neodimyum izotoplarına bozunacağı tahmin edilmektedir.[15]

Neodim izotopları çeşitli bilimsel uygulamalarda kullanılmaktadır. 142Nd, kısa ömürlü Tm ve Yb izotoplarının üretiminde kullanılmıştır. Bir radyoaktif güç kaynağı olan 147Pm üretimi için 146Nd önerilmiştir. Diğer prometyum izotoplarının üretimi için birkaç neodim izotopu kullanılmıştır. 147Sm'den bozulma (t1/2= 1,06) sabit 143Nd'ye, samaryum-neodimyum tarihlemesine izin verir.[16] 150Nd, çift beta bozunumunu incelemek için de kullanılmıştır.[17]

Tarih

Carl Auer von Welsbach (1858–1929), 1885'te neodimyumun keşfi [18]

1751'de İsveçli mineralog Axel Fredrik Cronstedt, Bastnäs'taki madenden -daha sonra cerite olarak adlandırılan- ağır bir mineral keşfetti. Otuz yıl sonra, madenin sahibi olan ailenin bir üyesi olan on beş yaşındaki Wilhelm Hisinger, içinde herhangi bir yeni unsur bulamayan Carl Scheele'ye bir örnek gönderdi. 1803'te Hisinger bir demir ustası olduktan sonra, Jöns Jacob Berzelius ile birlikte minerale geri döndü ve -iki yıl önce keşfedilen cüce gezegen Ceres'e atıfla- ceria adını verdikleri yeni bir oksit izole etti.[19] Ceria, aynı anda ve bağımsız olarak Almanya'da Martin Heinrich Klaproth tarafından izole edildi.[20] 1839 ile 1843 yılları arasında, Berzelius ile aynı evde yaşayan İsveçli cerrah ve kimyager Carl Gustaf Mosander tarafından serya'nın bir oksit karışımı olduğu gösterildi; onları lanthana ve didymia adını verdiği diğer iki okside ayırdı.[21][22][23] O, bir seryum nitrat örneğini havada kavurarak ve ardından elde edilen oksidi seyreltik nitrik asitle işleyerek kısmen ayrıştırmış, oksitleri oluşturan metaller lantan ve didimyum olarak adlandırılmıştı.[24] Von Welsbach, ayrımı spektroskopik analizle doğruladı, ancak ürünler nispeten düşük saflıktaydı. Didymium, 1841'de Carl Gustaf Mosander tarafından keşfedildi ve 1925'te ondan saf neodim izole edildi. Neodim adı, Yunanca neos (νέος), yeni ve didymos (διδύμος), ikiz kelimelerinden türetilmiştir.[6][25][26][22][23][18]

1950'lere kadar çift nitrat kristalleştirme ticari neodimiyumun saflaştırma aracıydı. Lindsay Chemical Division, neodimyumun büyük ölçekli iyon değişimi saflaştırmasını ticarileştiren ilk şirket oldu. 1950'lerden başlayarak, yüksek saflıkta (>%99) neodimyum, öncelikle nadir toprak elementleri açısından zengin bir mineral olan monazitten iyon değiştirme işlemi yoluyla elde edildi.[6] Metal, halojenür tuzlarının elektrolizi yoluyla elde edilir. Neodimyumun çoğu bastnäsite'den ekstrakte ediliyor ve solvent ekstraksiyonu ile saflaştırılıyor. İyon değiştirme saflaştırması en yüksek saflıklar için kullanılır (tipik olarak >%99,99). Gelişen teknoloji ve ticari olarak temin edilebilen neodim oksidin geliştirilmiş saflığı, günümüz koleksiyonlarındaki neodimyum camların görünümüne yansıdı. 1930'larda yapılan ilk neodimyum camlar daha temiz mor olan modern versiyonlardan daha kırmızımsı veya turuncu bir renge sahiptir. Bunun sebebi erken teknolojide, yani fraksiyonel kristalleştirme kullanılarak praseodim izlerini gidermedeki zorluklardı.[27]

Doğrudan tahrikli rüzgar türbinleri için kullanılan kalıcı mıknatıslardaki rolü nedeniyle, neodimyumun yenilenebilir enerjiyle çalışan bir dünyada jeopolitik rekabetin ana nesnelerinden biri olacağı iddia edildi. Ancak çoğu rüzgar türbininin kalıcı mıknatıs kullanmamaktadır.[28][29]

Oluşum ve üretim

Bulunuşu

Bastnäsite

Neodim doğada serbest bir element olarak nadiren bulunur, bunun yerine az miktarda tüm nadir toprak metallerini içeren monazit ve bastnäsite (bunlar tek mineral adlarından ziyade mineral grup adlarıdır) gibi cevherler olarak bulunur. Bu minerallerde neodim nadiren baskındır; bazı istisnalar arasında monazit-(Nd) ve kozoit-(Nd) bulunur.[30] Ana madencilik alanları Çin, Amerika Birleşik Devletleri, Brezilya, Hindistan, Sri Lanka ve Avustralya'dadır. Dünya neodimyum rezervlerinin sekiz milyon ton olduğu tahmin ediliyor.[31]

Nd3+ iyonu, periyodik tabloyu hemen takip eden seryum grubunun (lantandan samaryum ve öropyuma kadar olan) ilk lantanidlerine boyut olarak benzerdir ve bu nedenle fosfat, silikat ve karbonatta onlarla birlikte bulunma eğilimindedir. monazit (MIIIPO4) ve bastnäsite (MIIICO3F ) gibi mineraller; burada M, skandiyum ve radyoaktif prometyum (biraz daha az Pr ile çoğunlukla Ce, La ve Y) hariç tüm nadir toprak metallerini ifade eder. ve Nd).[32] Bastnäsite genellikle toryum ve ağır lantanitlerden yoksundur ve ondan hafif lantanitlerin saflaştırılması daha az söz konusudur. Cevher, ezilip öğütüldükten sonra, önce sıcak konsantre sülfürik asit, gelişen karbondioksit, hidrojen florür ve silikon tetraflorür ile işlenir. Ürün daha sonra kurutulur ve su ile süzülerek lantan da dahil olmak üzere erken dönem lantanit iyonları solüsyonda bırakılır.[32]

Güneş Sistemi bollukları [33]
atomik
sayı 		element Bağlantılı miktar
42 Molibden 2.771
47 Gümüş 0,590
50 Teneke 4.699
58 seryum 1.205
59 praseodimyum 0,205
60 neodimyum 1
74 Tungsten 0,054
90 toryum 0,054
92 Uranyum 0,022

Uzayda

Neodimyumun Güneş Sistemindeki parçacık başına bolluğu 0,083 ppb'dir. [a] Bu rakam platinin yaklaşık üçte ikisi, ancak cıvadan iki buçuk kat ve altından yaklaşık beş kat daha fazladır. Lantanitler genellikle uzayda bulunmaz ve Dünya'nın kabuğunda çok daha fazladır.[33][34]

Yer kabuğunda

A line chart generally declining towards its right
Neodimyum, nadir toprak metali olarak Dünya'nın kabuğunda oldukça yaygın bir elementtir. Nadir toprak metallerinin çoğu daha az bulunur.

Neodimyum, Goldschmidt sınıflandırması altında bir litofil olarak sınıflandırılır, yani genellikle oksijenle birlikte bulunur. Nadir toprak metallerine ait olmasına rağmen, neodimyum hiç de nadir değildir. Yerkabuğundaki bolluğu yaklaşık 38'mg/kgdır ve bu onu 27. en yaygın element yapıyor. Bolluk bakımından lantanuma benzer. Seryum en yaygın nadir toprak metalidir, onu neodimiyum ve ardından lantan takip eder.[34]

Üretim

2004 yılında mevcut üretimin büyük bir kısmı Çin'den olmak üzere dünyanın neodimyum üretimi yaklaşık 7.000 ton idi.[25] Çin hükümeti element üzerinde stratejik malzeme kontrolleri uygulayarak fiyatlarda büyük dalgalanmalara neden oldu.[35] Fiyatlandırma ve bulunabilirlik konusundaki belirsizlik, şirketlerin (özellikle Japon şirketlerinin) daha az nadir toprak metali içeren kalıcı mıknatıslar ve elektrik motorları yaratmasına neden oldu; ancak şimdiye kadar neodimyum ihtiyacını ortadan kaldıramadılar.[36][37] ABD Jeoloji Araştırmasına göre Grönland, özellikle neodimyum olmak üzere nadir toprak yataklarının en büyük rezervlerine sahiptir. Madencilik süreci sırasında radyoaktif maddelerin salınması nedeniyle madencilik çıkarları, bu bölgelerdeki yerli nüfusla çatışıyor.[38]

Neodimyum, hafif nadir toprak elementi mineralleri bastnäsite ve monazite ait ticari yatakların nadir toprak içeriğinin tipik olarak %10-18'ini oluşturur.[6] Üç değerlikli lantanitler için en güçlü renkli olan neodim bileşikleri ile, rakip kromoforlar olmadığında nadiren nadir toprak minerallerinin renklenmesine hakim olabilir. Genellikle pembe bir renk verir. Bunun göze çarpan örnekleri arasında Bolivya, Llallagua'daki kalay yataklarından elde edilen monazit kristalleri; Mont Saint-Hilaire, Quebec, Kanada'dan ansilit ; veya Saucon Valley, Pensilvanya, Amerika Birleşik Devletleri'nden lantanit. Neodimyum camlarda olduğu gibi, bu tür mineraller farklı aydınlatma koşullarında renk değiştirirler. Neodimyumun soğurma bantları, cıva buharının görünür emisyon spektrumu ile etkileşime girerek, neodimiyum içeren minerallerin ayırt edici bir yeşil rengi yansıtmasına neden olan filtrelenmemiş kısa dalga UV ışığı ile etkileşime girer. Bu, monazit içeren kumlarda veya bastnäsite içeren cevherlerde gözlemlenebilir.[39]

Nadir toprak elementleri ve diğer mineral kaynaklara olan talep, artan insan nüfusu ve endüstriyel gelişme nedeniyle hızla artmaktadır. Son zamanlarda, düşük karbonlu bir toplum gerekliliği, piller, yüksek verimli motorlar, yenilenebilir enerji kaynakları ve yakıt hücreleri gibi enerji tasarrufu sağlayan teknolojilere yönelik önemli bir talebe yol açmıştır. Bu teknolojiler arasında, kalıcı mıknatıslar genellikle yüksek verimli motorlar imal etmek için kullanılır; neodimyum-demir-bor mıknatıslar (Nd2Fe14B sinterlenmiş ve bağlı mıknatıslar) ana kalıcı mıknatıs tipidir.[40] NdFeB mıknatısları hibrit elektrikli araçlar, fişli hibrit elektrikli araçlar, elektrikli araçlar ve yakıt hücreli araçlarda (FCV'ler), rüzgar türbinlerinde, ev aletlerinde, birçok küçük tüketici elektroniği cihazlarında ve bilgisayarlarda kullanılır.[41] Enerji tasarrufu için vazgeçilmezdir. Paris Anlaşması'nın hedeflerine ulaşma yolunda, NdFeB mıknatıslarına olan talebin gelecekte önemli ölçüde artması bekleniyor.[41]

Uygulamalar

  • Neodim, sıvı helyum sıcaklıklarında alışılmadık derecede büyük bir özgül ısı kapasitesine sahiptir, bu nedenle kriyo soğutucularda yararlıdır.[42]
  • Neodimyum asetat, radyoaktif ve toksik uranil asetatın yerine kullanılabilir ( elektron mikroskobunda standart bir kontrast maddesi olarak kullanılır).[43]
  • Muhtemelen Ca2+ ile benzerliklerinden dolayı, Nd3+' nın bitki büyümesini teşvik ettiği rapor edilmiştir.[44] Nadir toprak elementi bileşikleri, Çin'de gübre olarak sıklıkla kullanılmaktadır.[45]
  • Samaryum-neodimiyum tarihleme, kayalar ve meteorların yaşını belirlemek için kullanışlıdır.[46][47]
  • Deniz tortularındaki Neodimyum izotopları, geçmiş okyanus sirkülasyonundaki değişiklikleri yeniden oluşturmak için kullanılır.[48][49]

Mıknatıslar

Bir sabit sürücüden bir mu-metal braket üzerindeki neodimyum mıknatıs

Neodimyum mıknatıslar (bir alaşım, Nd2Fe14B) bilinen en güçlü kalıcı mıknatıslardır. Mıknatıs kendi ağırlığının bin katını kaldırabilir ve kemikleri kırmaya yetecek kadar kuvvetle birbirine çarpabilir. Bu mıknatıslar samaryum-kobalt mıknatıslardan daha ucuz, hafif ve daha güçlüdür. Bununla birlikte, neodimyum bazlı mıknatıslar manyetizmalarını daha düşük sıcaklıklarda[50] kaybedip paslanma eğiliminde olduklarından, [51] (samaryum-kobalt mıknatıslar böyle değil) her açıdan üstün değildirler.[52]

Neodimyum mıknatıslar, düşük kütle, küçük hacim veya güçlü manyetik alanların gerekli olduğu mikrofonlar, profesyonel hoparlörler, kulaklıklar, gitar ve bas gitar manyetikleri ve bilgisayar sabit diskleri gibi ürünlerde görülür. Neodimyum, hibrit ve elektrikli otomobillerin elektrik motorlarında ve ticari rüzgar türbinlerinin bazı "sabit mıknatıslı" jeneratörlere sahip rüzgar türbinlerinde kullanılır. Örneğin, her bir Toyota Prius'un tahrikli elektrik motorları, araç başına 1 kilogram (2,2 lb) neodim gerektirir.[4]

2020'de Radboud ve Uppsala Üniversitesi'ndeki fizik araştırmacıları, neodimyumun atomik yapısında "kendi kendine dönen cam " olarak bilinen bir davranış gözlemlediklerini duyurdular. Araştırmacılardan biri, "…biz taramalı tünelleme mikroskobunda uzmanız. Tek tek atomların yapısını görmemizi sağlar ve atomların kuzey ve güney kutuplarını çözebiliriz. Yüksek hassasiyetli görüntülemedeki bu ilerlemeyle, manyetik yapıdaki inanılmaz derecede küçük değişiklikleri çözebildiğimiz için neodimyumdaki davranışı keşfetmeyi başardık." Neodim, daha önce bir periyodik tablo elemanında görülmemiş karmaşık bir manyetik şekilde davranır.[53][54]

Camlar

Tabanı ve iç kaplaması çıkarılmış bir neodim cam ampul, iki farklı ışık türü altında: solda flüoresan ve sağda akkor ışık.
Didimyum camları

Neodimyum cam, cam eriyiğine neodim oksidin (Nd2O3) dahil edilmesiyle üretilir. Neodimyum cam genellikle gün ışığı veya akkor ışıkta eflatun renginde, ancak flüoresan ışık altında soluk mavi görünür. Neodimyum, camı saf menekşeden şarap kırmızısı ve sıcak griye kadar değişen narin tonlarda renklendirmek için kullanılabilir.[55]

Saflaştırılmış neodimyumun ilk ticari kullanımı, Kasım 1927'de Leo Moser tarafından yapılan deneylerle başlayan cam renklendirmesiydi. Tiffin'in "alacakaranlığı" yaklaşık 1950'den 1980'e kadar üretimde kaldı [56] Mevcut kaynaklar arasında Çek Cumhuriyeti, Amerika Birleşik Devletleri ve Çin'deki cam üreticileri yer almaktadır.[57]

Neodimyumun keskin soğurma bantları, cam renginin farklı aydınlatma koşullarında değişmesine neden olur. Bu renk değişimi fenomeni, koleksiyoncular tarafından oldukça değerlidir. Altın veya selenyum ile kombinasyon halinde kırmızı renkler üretilir. Neodim renklenmesi atomun derinliklerindeki "yasaklı" ff geçişlerine bağlı olduğundan renk, camın termal geçmişinden etkilenmez. Bununla birlikte, en iyi renk için, cam imalatında kullanılan silikada demir bulunmamalıdır. F geçişlerinin aynı yasaklı doğası, nadir toprak renklendiricilerini çoğu d-geçiş elemanı tarafından sağlananlardan daha az yoğun hale getirir, bu nedenle, istenen renk yoğunluğunu elde etmek için bir camda daha fazlasının kullanılması gerekir. Orijinal Moser tarifi, cam eriyiğinde yaklaşık %5 oranında neodimyum oksit kullandı; Güçlü bir baz olduğundan, bu seviyedeki neodimyum camın erime özelliklerini etkilemiş olabilir ve camın kireç içeriğinin buna göre ayarlanması gerekebilir.[58]

Neodimyum camlardan iletilen ışık, alışılmadık derecede keskin soğurma bantları gösterir; cam, astronomik çalışmalarda spektral çizgilerin kalibre edilebileceği keskin bantlar üretmek için kullanılır.[6] Diğer bir uygulama, diğer renkleri, özellikle nebulalardan gelen koyu kırmızı hidrojen-alfa emisyonunu geçirirken, sodyum ve flüoresan aydınlatmadan kaynaklanan ışık kirliliğinin etkisini azaltmak için seçici astronomik filtrelerin oluşturulmasıdır.[59] Neodimyum ayrıca demir kirleticilerin neden olduğu yeşil rengi camdan çıkarmak için de kullanılır.[60]

Nd:YAG lazer çubuğu

Neodimyum, kaynakçı ve cam üfleyici gözlükleri yapmak için camı renklendirmede kullanılan (neodimiyum ve praseodimyum tuzlarının karışımı) " didimyum "un bir bileşenidir; keskin absorpsiyon bantları, 589'nmde güçlü sodyum emisyonunu yok eder.

578'nmde sarı cıva emisyon hattının benzer emilimi, geleneksel beyaz floresan aydınlatma altında neodimyum cam için gözlenen mavi rengin başlıca nedenidir.

Neodimyum ve didimyum cam, iç mekan fotoğrafçılığında, özellikle akkor aydınlatmadan kaynaklanan sarı tonların filtrelenmesinde kullanılır. Benzer şekilde, neodimyum cam, akkor ampullerde yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Bu lambalar, sarı ışığı filtrelemek için camda neodim içerir ve bu da güneş ışığına daha benzer beyaz ışıkla sonuçlanır.[61] Birinci Dünya Savaşı sırasında, savaş alanlarında Mors Kodu iletmek için didimyum aynaların kullanıldığı bildirildi.[62] Neodimyum tuzları camlarda olduğu gibi emayelerde de renklendirici olarak kullanılmaktadır.[6]

Lazerler

Küçük bir neodimyum iyon konsantrasyonuna sahip bazı şeffaf malzemeler, lazerlerde kızılötesi dalga boyları (1054–1064 nm) için kazanç ortamı olarak kullanılabilir), örneğin Nd:YAG (itriyum alüminyum garnet), Nd:YAP (itriyum alüminyum perovskite),[63] Nd:YLF (itriyum lityum florür), Nd:YVO <sub id="mwAuw">4</sub> (itriyum ortovanadat) ve Nd:cam. Neodimyum katkılı kristaller (tipik olarak Nd:YOV4 ), ticari DPSS el tipi lazerler ve lazer işaretçilerde yeşil lazer ışığına dönüştürülen yüksek güçlü kızılötesi lazer ışınları üretir.

Atalet hapsetme füzyonu için son derece güçlü lazerlerde kullanılan neodimyum katkılı cam levhalar.

Üç değerlikli neodim iyonu Nd3+, lazer radyasyonu oluşturmak için kullanılan nadir toprak elementlerinden ilk lantanitti. Nd:CaWO4 lazer 1961'de geliştirildi [64] Tarihsel olarak, devreye alınan üçüncü lazerdi (ilki yakut, ikincisi U3+ :CaF lazer). Yıllar içinde neodimyum lazer, uygulama amaçları için en çok kullanılan lazerlerden biri haline geldi. Nd3+ iyonunun başarısı, enerji seviyelerinin yapısında ve lazer radyasyonu üretimi için uygun spektroskopik özelliklerde yatmaktadır. 1964'te Geusic ve ark.[65] YAG matrisi Y3Al5O12' de neodimyum iyonunun işleyişini gösterdi. Daha düşük eşiğe sahip, mükemmel mekanik ve sıcaklık özelliklerine sahip dört seviyeli bir lazerdir. Bu malzemenin optik pompalanması için tutarlı olmayan flaş lambası radyasyonu veya tutarlı bir diyot ışını kullanmak mümkündür.[66]

Çeşitli iyonik kristal türlerindeki ve ayrıca camlardaki neodimyum iyonları, harici bir kaynaktan "pompalandıktan" sonra, tipik olarak neodimiyum iyonundaki belirli bir atomik geçişten 1064 nm ışık yayan bir lazer kazanç ortamı görevi görür.

Birleşik Krallık Atom Silahları Kuruluşundaki mevcut lazer, HELEN 1- terawatt neodimyum-cam lazer, basınç ve sıcaklık bölgelerinin orta noktalarına erişebilir ve yoğunluğun nasıl olduğuna dair modelleme için veri elde etmek için kullanılır. HELEN, opaklık ve radyasyon iletiminin ölçüldüğü yaklaşık 106 K plazma oluşturabilir.[67]

Neodimyum cam katı hal lazerleri, atalet hapsetme füzyonu için son derece yüksek güçlü (terawatt ölçeği), yüksek enerjili (megajoule) çok ışınlı sistemlerde kullanılır. Nd:cam lazerler genellikle 351'nmde lazer füzyon cihazlarında üçüncü harmoniğe üç katına çıkar.[68]

Uranil asetat yerine

Uranil asetat, onlarca yıldır transmisyon elektron mikroskobunda standart kontrast maddesi olmuştur.[69][70] Bununla birlikte, radyoaktif özelliklerinin yanı sıra yüksek toksisitesi nedeniyle kullanımı hükümetler tarafından yapılan düzenlemelerle giderek daha fazla engellenmektedir. Bu nedenle, lantanit asetatlar veya platin mavisi[71][72][73][74] ve ayrıca oolong çayı ekstresi gibi daha az tanımlanmış maddelerin kullanımı dahil olmak üzere alternatifler araştırılmaktadır.[75][76] Bu alternatiflere rağmen, uranil asetat hala EM kontrastı için standarttır.[43]

Periyodik tabloda, elementlerin gruplar halinde dikey sıralaması, kimyasal ve fiziksel özelliklerini belirleyen en dış kabuklarında aynı sayıda elektron bulunmasına dayanır.[77] Neodimyum, uranyumun hemen üzerinde olduğundan, UAc ve NdAc'nin kimyasal özellikleri, ultra ince kesitlerde dokuya bağlanma açısından çok benzer olacaktır ve bu da benzer bir kontrast miktarına yol açacaktır.[78]

Ayrıca bakınız

notlar

Referanslar

  1. ^ Werbowy, S., Windholz, L. Studies of Landé gJ-factors of singly ionized neodymium isotopes (142, 143 and 145) at relatively small magnetic fields up to 334 G by collinear laser ion beam spectroscopy.
  2. ^ See Abundances of the elements (data page).
  3. ^ Toshiba Develops Dysprosium-free Samarium-Cobalt Magnet to Replace Heat-resistant Neodymium Magnet in Essential Applications.
  4. ^ a b Gorman, Steve (August 31, 2009) As hybrid cars gobble rare metals, shortage looms, Reuters.
  5. ^ Manutchehr-Danai, Mohsen, (Ed.) (2009), "neodymium", Dictionary of Gems and Gemology (İngilizce), Berlin, Heidelberg: Springer, ss. 598–598, doi:10.1007/978-3-540-72816-0_15124, ISBN 978-3-540-72816-0, erişim tarihi: 2023-06-09 
  6. ^ a b c d e f g h Haynes, William M., (Ed.) (2016). "Neodymium. Elements". CRC Handbook of Chemistry and Physics. 97th. CRC Press. s. 4.23. ISBN 9781498754293.  r eksik |soyadı1= (yardım)
  7. ^ Andrej Szytula; Janusz Leciejewicz (8 March 1994). Handbook of Crystal Structures and Magnetic Properties of Rare Earth Intermetallics. CRC Press. s. 1. ISBN 978-0-8493-4261-5.  Yazar eksik |soyadı1= (yardım)
  8. ^ Coey, J. M. D.; Parkin, Stuart S.P., (Ed.) (2021), "Magnetism of the Elements", Handbook of Magnetism and Magnetic Materials (İngilizce), Cham: Springer International Publishing, ss. 659–692, doi:10.1007/978-3-030-63210-6_15, ISBN 978-3-030-63210-6, erişim tarihi: 2023-06-07  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  9. ^ Greenwood and Earnshaw, pp. 1235–8
  10. ^ Yttrium and all lanthanides except Ce and Pm have been observed in the oxidation state 0 in bis(1,3,5-tri-t-butylbenzene) complexes, see "Zero oxidation state compounds of scandium, yttrium, and the lanthanides". Chemical Society Reviews (İngilizce). 22 (1): 17–24. 1993-01-01. doi:10.1039/CS9932200017. ISSN 1460-4744.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  11. ^ "Chemical reactions of Neodymium". Webelements. Erişim tarihi: 2012-08-16. 
  12. ^ Burke M.W. (1996) Lighting II: Sources.
  13. ^ Greenwood and Earnshaw, pp. 1248–9
  14. ^ Karlewski, T., Hildebrand, N., Herrmann, G. et al.
  15. ^ a b Belli (2019). "Experimental searches for rare alpha and beta decays". European Physical Journal A. 55 (140): 4–6. arXiv:1908.11458 $2. doi:10.1140/epja/i2019-12823-2. 
  16. ^ Depaolo (1976). "Nd isotopic variations and petrogenetic models" (PDF). Geophysical Research Letters. 3 (5): 249. doi:10.1029/GL003i005p00249. 
  17. ^ Barabash, A.S., Hubert, F., Hubert, P. et al.
  18. ^ a b Marshall (2016). "Rediscovery of the elements: The Rare Earths–The Last Member" (PDF). The Hexagon: 4–9. Erişim tarihi: 30 December 2019. 
  19. ^ Emsley, pp. 120–5
  20. ^ Greenwood and Earnshaw, p. 1424
  21. ^ "The Discovery of the Elements: XI. Some Elements Isolated with the Aid of Potassium and Sodium:Zirconium, Titanium, Cerium and Thorium". The Journal of Chemical Education. 9 (7): 1231–1243. 1932. doi:10.1021/ed009p1231.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  22. ^ a b The discovery of the elements. 6th. Easton, PA: Journal of Chemical Education. 1956. 
  23. ^ a b Marshall (2015). "Rediscovery of the elements: The Rare Earths–The Confusing Years" (PDF). The Hexagon: 72–77. Erişim tarihi: 30 December 2019. 
  24. ^ See:
  25. ^ a b Emsley, John (2003). Nature's building blocks: an A–Z guide to the elements. Oxford University Press. ss. 268–270. ISBN 0-19-850340-7. 
  26. ^ Weeks (1932). "The discovery of the elements. XVI. The rare earth elements". Journal of Chemical Education. 9 (10): 1751. doi:10.1021/ed009p1751. 
  27. ^ Giunta, Carmen J.; Mainz, Vera V.; Girolami, Gregory S., (Ed.) (2021), "The Rare Earths, a Challenge to Mendeleev, No Less Today", 150 Years of the Periodic Table: A Commemorative Symposium, Perspectives on the History of Chemistry (İngilizce), Cham: Springer International Publishing, ss. 259–301, doi:10.1007/978-3-030-67910-1_11, ISBN 978-3-030-67910-1, erişim tarihi: 2023-06-07  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  28. ^ "The geopolitics of renewable energy: Debunking four emerging myths" (PDF). Energy Research & Social Science. 49: 36–40. 2019-03-01. doi:10.1016/j.erss.2018.10.018. Erişim tarihi: free.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım); Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
  29. ^ Rare earth frontiers : from terrestrial subsoils to lunar landscapes. Ithaca, NY: Cornell University Press. 2017. ISBN 978-1501714603. 
  30. ^ Hudson Institute of Mineralogy (1993–2018). "Mindat.org". 
  31. ^ "Scenario assessment of neodymium recycling in Japan based on substance flow analysis and future demand forecast". Journal of Material Cycles and Waste Management (İngilizce). 23 (6): 2120–2132. 2021-11-01. doi:10.1007/s10163-021-01277-6. ISSN 1611-8227.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  32. ^ a b Greenwood and Earnshaw, p. 1229–32
  33. ^ a b Lodders 2003.
  34. ^ a b "Periodic Table of Elements". Environmental Chemistry.com. Erişim tarihi: 2007-04-14.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  35. ^ "Rare Earths Statistics and Information | U.S. Geological Survey" (PDF). minerals.usgs.gov (İngilizce). 2016-05-06 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2023-06-07. 
  36. ^ "Honda co-develops first hybrid car motor free of heavy rare earth metals". Reuters. 12 July 2016. 
  37. ^ "Honda's Heavy Rare Earth-Free Hybrid Motors Sidestep China". Bloomberg.com. 12 July 2016. 
  38. ^ "Greenland to hold election watched closely by global mining industry". Reuters (İngilizce). 2021-03-31. Erişim tarihi: 2023-06-07. 
  39. ^ "Influence of specific neodymium-glass absorption bands on generating energy". Journal of Applied Spectroscopy (İngilizce). 15 (2): 1002–1005. 1971-08-01. doi:10.1007/BF00607297. ISSN 1573-8647.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  40. ^ Sagawa M, Fujimura S, Togawa N, Yamamoto H, Matsuura Y (1984) New material for permanent magnets on a base of Nd and Fe. J Appl Phys 55(6):2083–2087. https://doi.org/10.1063/1.333572
  41. ^ a b "REE Recovery from End-of-Life NdFeB Permanent Magnet Scrap: A Critical Review". Journal of Sustainable Metallurgy (İngilizce). 3 (1): 122–149. 2017-03-01. doi:10.1007/s40831-016-0090-4. ISSN 2199-3831.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  42. ^ Reed, Richard P.; Fickett, Fred R.; Summers, Leonard T.; Stieg, M., (Ed.) (1994), "Centrifugal Atomization of Neodymium and Er3Ni Regenerator Particulate", Advances in Cryogenic Engineering Materials: Volume 40, Part A, An International Cryogenic Materials Conference Publication (İngilizce), Boston, MA: Springer US, ss. 631–638, doi:10.1007/978-1-4757-9053-5_80, ISBN 978-1-4757-9053-5, erişim tarihi: 2023-06-07  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  43. ^ a b "Neodymium as an alternative contrast for uranium in electron microscopy". Histochemistry and Cell Biology (İngilizce). 153 (4): 271–277. 2020-04-01. doi:10.1007/s00418-020-01846-0. ISSN 1432-119X. PMC 7160090 $2. PMID 32008069.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım) Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "uranyl acetate" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  44. ^ Wei, Y. and Zhou, X. (1999). "The Effect of Neodymium (Nd3+) on Some Physiological Activities in Oilseed Rape during Calcium (Ca2+) Starvation". 10th International Rapeseed Congress. 2: 399. 
  45. ^ "Review of Rare Earth Elements as Fertilizers and Feed Additives: A Knowledge Gap Analysis". Archives of Environmental Contamination and Toxicology (İngilizce). 81 (4): 531–540. 2021-11-01. doi:10.1007/s00244-020-00773-4. ISSN 1432-0703. PMC 8558174 $2. PMID 33141264.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  46. ^ "Team finds Earth's 'oldest rocks'". BBC News. London. 2008-09-26. Erişim tarihi: 2009-06-06. 
  47. ^ Rink, W. Jack; Thompson, Jeroen, (Ed.) (2013), "Sm–Nd Dating", Encyclopedia of Scientific Dating Methods (İngilizce), Dordrecht: Springer Netherlands, ss. 1–20, doi:10.1007/978-94-007-6326-5_84-1, ISBN 978-94-007-6326-5, erişim tarihi: 2023-06-07  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  48. ^ "Neodymium budget in the modern ocean and paleo-oceanographic implications". Journal of Geophysical Research. 108 (C8): 3254. 2003. doi:10.1029/1999JC000285.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım); Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım);
  49. ^ van de Flierdt (2016-11-28). "Neodymium in the oceans: a global database, a regional comparison and implications for palaeoceanographic research". Philosophical Transactions of the Royal Society A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences. 374 (2081): 20150293. doi:10.1098/rsta.2015.0293. PMC 5069528 $2. PMID 29035258. 
  50. ^ Zhang, W., Liu, G. & Han, K. The Fe-Nd (Iron-Neodymium) system.
  51. ^ "Effect of impurities on the corrosion behaviour of neodymium". Journal of Applied Electrochemistry (İngilizce). 23 (10): 1017–1024. 1993-10-01. doi:10.1007/BF00266123. ISSN 1572-8838.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  52. ^ "Testing the cytotoxicity of metal alloys used as magnetic prosthetic devices". Journal of Materials Science: Materials in Medicine (İngilizce). 14 (4): 335–345. 2003-04-01. doi:10.1023/A:1022931915709. ISSN 1573-4838.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  53. ^ Umut Kamber (May 29, 2020). "Self-induced spin glass state in elemental and crystalline neodymium". Science. 368 (6494). Erişim tarihi: 29 May 2020. 
  54. ^ Radboud University Nijmegen (May 28, 2020). "New 'Whirling' State of Matter Discovered: Self-Induced Spin Glass". Erişim tarihi: 29 May 2020. 
  55. ^ "Color of porcelain containing neodymium oxide". Glass and Ceramics (İngilizce). 65 (5): 203–207. 2008-05-01. doi:10.1007/s10717-008-9039-9. ISSN 1573-8515.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  56. ^ "Chameleon Glass Changes Color". 2008-04-03 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2009-06-06. 
  57. ^ Brown D.C. (1981) Optical-Pump Sources for Nd : Glass Lasers.
  58. ^ Bray, Charles (2001). Dictionary of glass: materials and techniques. University of Pennsylvania Press. s. 102. ISBN 0-8122-3619-X. 
  59. ^ Baader Neodymium Filter, First Light Optics.
  60. ^ "Recovery of Neodymium as (Na, Nd)(SO4)2 from the Ferrous Fraction of a General WEEE Shredder Stream". Journal of Sustainable Metallurgy (İngilizce). 4 (2): 276–287. 2018-06-01. doi:10.1007/s40831-018-0165-5. ISSN 2199-3831.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  61. ^ Zhang (August 2019). "Color-filtered phosphor-in-glass for LED-lit LCD with wide color gamut". Ceramics International. 45 (11): 14432–14438. doi:10.1016/j.ceramint.2019.04.164. 
  62. ^ Fontani, Marco; Costa, Mariagrazia; Orna, Mary Virginia (2015). The Lost Elements: The Periodic Table's Shadow Side. Oxford University Press. ss. 172–173. ISBN 978-0-19-938334-4.  Yazar eksik |soyadı1= (yardım)
  63. ^ Shori, Ramesh K, (Ed.) (27 April 2005). "Comparison of diode-side-pumped triangular Nd:YAG and Nd:YAP laser" (PDF). Solid State Lasers XIV: Technology and Devices. 5707. s. 325. doi:10.1117/12.588233. Erişim tarihi: 16 February 2022.  r eksik |soyadı1= (yardım)
  64. ^ Johnson (1962). "Continuous operation of a solid-state optical maser". Physical Review. 126 (4): 1406. doi:10.1103/PhysRev.126.1406. 
  65. ^ Geusic (1964). "Laser oscillations in nd-doped yttrium aluminum, yttrium gallium and gadolinium garnets". Applied Physics Letters. 4 (10): 182. doi:10.1063/1.1753928. 
  66. ^ Koechner, 1999; Powell, 1998; Svelto, 1998; Siegman, 1986
  67. ^ Norman (2002). "Multipass Reconfiguration of the HELEN Nd:Glass Laser at the Atomic Weapons Establishment". Applied Optics. 41 (18): 3497–505. doi:10.1364/AO.41.003497. PMID 12078672. 
  68. ^ "Third harmonic generation of Nd:glass laser with novel composite deuterated KDP crystals". Laser Physics (İngilizce). 20 (10): 1923–1926. 2010-10-01. doi:10.1134/S1054660X10190175. ISSN 1555-6611.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  69. ^ Watson ML (1958a) Staining of tissue sections for electron microscopy with heavy metals.
  70. ^ Watson ML (1958b) Staining of tissue sections for electron microscopy with heavy metals.
  71. ^ Hosogi N, Nishioka H, Nakakoshi M (2015) Evaluation of lanthanide salts as alternative stains to uranyl acetate.
  72. ^ Ikeda K, Inoue K, Kanematsu S, Horiuchi Y, Park P (2011) Enhanced effects of nonisotopic hafnium chloride in methanol as a substitute for uranyl acetate in TEM contrast of ultrastructure of fungal and plant cells.
  73. ^ Inaga S, Katsumoto T, Tanaka K, Kameie T, Nakane H, Naguro T (2007) Platinum blue as an alternative to uranyl acetate for staining in transmission electron microscopy.
  74. ^ Yamaguchi K, Suzuki K, Tanaka K (2010) Examination of electron stains as a substitute for uranyl acetate for the ultrathin sections of bacterial cells.
  75. ^ Sato S, Adachi A, Sasaki Y, Ghazizadeh M (2008) Oolong tea extract as a substitute for uranyl acetate in staining of ultrathin sections.
  76. ^ He X, Liu B (2017) Oolong tea extract as a substitute for uranyl acetate in staining of ultrathin sections based on examples of animal tissues for transmission electron microscopy.
  77. ^ Hannay, N. B., (Ed.) (1973), "Structure and Composition in Relation to Properties", The Chemical Structure of Solids, Treatise on Solid State Chemistry (İngilizce), New York, NY: Springer US, ss. 175–282, doi:10.1007/978-1-4684-2661-8_4, ISBN 978-1-4684-2661-8, erişim tarihi: 2023-06-07  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  78. ^ Clouthier, D. J.; Corio, P. L.; Epiotis, N. D.; Jørgensen, C. K.; Moule, D. C., (Ed.) (1989). "Chemical bonding across the periodic table". Relationships and Mechanisms in the Periodic Table. Topics in Current Chemistry (İngilizce). Berlin, Heidelberg: Springer: 47–166. doi:10.1007/BFb0111260. ISBN 978-3-540-45906-4.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)


Kaynak hatası: <ref> "lower-alpha" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="lower-alpha"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: Kaynak gösterme)

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Neodimyum&oldid=29851020" sayfasından alınmıştır