Bulgaristan Türkleri: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmemiş revizyon][kontrol edilmemiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
98. satır: 98. satır:
[[Dosya:Turkoj en Bulgario.png|thumb|250px|2001 Nüfus sayımına göre Türk nüfus oranı:{{legend|black|%50 ve üstü}}{{legend|#CDB79E|%20 ve üstü}}{{legend|#FFDEAD|%10 ve üstü}}]]
[[Dosya:Turkoj en Bulgario.png|thumb|250px|2001 Nüfus sayımına göre Türk nüfus oranı:{{legend|black|%50 ve üstü}}{{legend|#CDB79E|%20 ve üstü}}{{legend|#FFDEAD|%10 ve üstü}}]]


Bulgaristan'da, başta [[Filibe]],[[Kırcaali]], [[Razgrad]], [[Şumnu]],[[Eski Cuma]], [[Silistre]], [[Dobriç]], [[Burgaz]], [[Rusçuk]] şehirleri olmak üzere birçok yerleşim bölgesinde Türkler yaşamaktadırlar.Bulgaristan demografik durumu itibariyle en son 2001 yapılan etnik sayım üzerinden bugüne 10 yıl geçmiş bulunmaktadır.Bu geçen süre içerisinde Bulgaristan nüfusu genel olarak düşmüş,Avrupa birliğine girilmesi sebebiyle ülkede yaşayan bulgar,türk,pomak,roman gibi toplumların avrupaya göçü olmuştur,Ayrıca ülkeye 1989 sürgünüyle Türkiye'ye gitmek zorunda kalan Türklerin bulgaristan vatandaşlık haklarını almalarıyla Gelen türk göçü nüfus düşüşünü bir ölçüde frenlemiştir.Ülkedeki etnik bulgar nüfus yaşlanmış olmakta ve nüfus artışı -0.5 - 0 arasında seyretmekte,Türk nüfusu ise gelen göç ve nüfus artışıyla yükselmektedir.Ayrıca ülkede yaşayan roman azınlığın nüfusu Etnik bulgar ve Türk nüfusundan daha çok artış gösterdiği bilinmektedir.
Bulgaristan'da, başta [[Filibe]], [[Kırcaali]], [[Razgrad]], [[Şumnu]], [[Eski Cuma]], [[Silistre]], [[Dobriç]], [[Burgaz]] ve [[Rusçuk]] şehirleri olmak üzere birçok yerleşim bölgesinde Türkler yaşamaktadırlar. Bulgaristan demografik durumu itibariyle en son 2001 yapılan etnik sayım üzerinden bugüne 10 yıl geçmiş bulunmaktadır. Bu geçen süre içerisinde Bulgaristan nüfusu genel olarak düşmüş, [[Avrupa Birliği]]ne girilmesi sebebiyle ülkede yaşayan Bulgar, Türk, Pomak, Roman gibi toplumların Avrupa'ya göçü olmuştur, ayrıca ülkeye 1989 sürgünüyle Türkiye'ye gitmek zorunda kalan Türklerin Bulgaristan vatandaşlık haklarını almalarıyla gelen Türk göçü nüfus düşüşünü bir ölçüde frenlemiştir. Ülkedeki etnik Bulgar nüfus yaşlanmış olmakta ve nüfus artışı -0.5 - 0 arasında seyretmekte, Türk nüfusu ise gelen göç ve nüfus artışıyla yükselmektedir. Ayrıca ülkede yaşayan Roman azınlığın nüfusunun Bulgar ve Türk nüfusundan daha çok artış gösterdiği bilinmektedir.




=== 2001 nüfus sayımı ===
=== 2001 nüfus sayımı ===


Bulgaristan'da 2001 yılında yapılan nüfus sayımı sonuçlarına göre, [[Türk]]'lerin toplam nüfusa oranının % 20 ve üzerinde olduğu Bulgar yönetim birimleri aşağıdaki gibidir:
Bulgaristan'da 2001 yılında yapılan nüfus sayımı sonuçlarına göre, [[Türk]]lerin toplam nüfusa oranının % 20 ve üzerinde olduğu Bulgar yönetim birimleri aşağıdaki gibidir:
<ref>[http://www.nsi.bg/Census/Ethnos.htm Bulgaristan Millî İstastik Enstitüsü]</ref>
<ref>[http://www.nsi.bg/Census/Ethnos.htm Bulgaristan Millî İstastik Enstitüsü]</ref>


Sayfanın 19.13, 19 Nisan 2011 tarihindeki hâli

Bulgaristan Türkleri  Türkiye  Bulgaristan
Dosya:Naim Suleymanoglu.jpg
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Diller
Türkçe, Bulgarca
Din
İslam

Bulgaristan'daki Türkler, Osmanlı Devleti döneminden itibaren Bulgaristan'da yaşayan Türkler.

Tarihçe

Bulgaristan'daki Türkler, Oğuz ve Kumanların [1][2] soyundan gelmektedirler. Oğuz Türkleri, Anadolu üzerinden ve çoklukla Osmanlı devrinde o bölgeye geçen Türklerdir.

Tarih

Population of Bulgaria between 1880 and 1910

Jivkov rejiminin çöküşünden sonra yeni kurulan Bulgaristan hükûmeti 29 Aralık 1989'da Bulgaristan'daki Türklerin Türkçe adlarını alma özgürlüğünü, ibadeti yapma özgürlüğünü ve Türkçe konuşma hakkını tanımıştır.[3]

Din

Banyabaşı Camii

Bulgaristan'daki Türklerin tamamına yakını Müslümandır, bunlar aynı Anadolu'da olduğu gibi Alevi ve Sünni olarak ayrılırlar. Sünniler tarikat tutmazlar, Aleviler ise çok sayıda ocak ve tarikata dağılmışlardır. Resmî rakamlara göre Türk nüfus içinde Alevilerin oranı %13'tür.

Alevilerin bu tarikat, ya da onların deyimiyle sürekleri; Bektaşilik, Kızılbaşlık ve Bedreddiniliktir. Bektaşiler; Kızıldeli Sultan(Kırcaali-Gümülcine), Elmalı Baba(Kırcaali), Ali Koç Baba, Otman Baba ve Akyazılı Sultan ve Demir Baba(Deliorman) ocaklarına bağlıdırlar. Aleviler içerisinde "Alevi" terimi yaygın değildir. Kızılbaşlar, Bektaşiler ve Bektaşiliğin bazı kolları vardır, ama tüm bu gruplar Anadoluda olduğu gibi Alevi çatısı altında birleşmiş değillerdir. 4 Aralık 1992'de yapılan nüfus sayımında ilk defa Aleviler ayrı bir grup olarak sayılmış ve 83.537 kişi kendini Alevi olarak tanıtmıştır.[4] Alevi teriminin yaygınlık oranı ve bazı Alevilerin kimliğini gizleme eğiliminde olduğu göz önünde bulundurulduğunda gerçek sayının biraz daha fazla olabileceği bir gerçektir. Özellikle Razgrad, Rusçuk, Silistre ve Sliven illerinde Alevi nüfus yoğundur.[kaynak belirtilmeli]

Dil

Bulgaristan Türklerinin anadilleri Türkçe'dir.

Bulgaristan Son parlemento seçimlerinde Türklerin partisi Hak ve Özgürlükler hareketi Bulgaristan genelinde 618 bin oy almıştır ve ülke genelinde 3'üncü parti olmuştur.Bulgaristanın Avrupa konseyinde 14 vekili bulunurken 2 vekil HÖH kökenli türk vekillerdir.

Göç


Türklerin Bulgaristan'dan Göçü, 1878-1994[5]

Yıl Sayı Not
1878-1912 350,000[5] 93 Harbi, Balkan Savaşları
1923-33 101,507[5] 1933 Razgrad Olayları
Eylül 1934 97,181[5] 1934 Balkan Antantı
Eylül 1940 21,353[5] 1940 Craiova Anlaşması
1950 154,198[5] Kore Savaşı
1952-68 24[5]
1969-78 114,356[5]
1979-88 1o[5]
1989 321,800[5] 150,000'ni 1990'larda bulgaristan'a döndü.[5]
1991-92 50,000[5]
1993-94 70,000[5]

Nüfus

2001 Nüfus sayımına göre Türk nüfus oranı:
  %50 ve üstü
  %20 ve üstü
  %10 ve üstü

Bulgaristan'da, başta Filibe, Kırcaali, Razgrad, Şumnu, Eski Cuma, Silistre, Dobriç, Burgaz ve Rusçuk şehirleri olmak üzere birçok yerleşim bölgesinde Türkler yaşamaktadırlar. Bulgaristan demografik durumu itibariyle en son 2001 yapılan etnik sayım üzerinden bugüne 10 yıl geçmiş bulunmaktadır. Bu geçen süre içerisinde Bulgaristan nüfusu genel olarak düşmüş, Avrupa Birliğine girilmesi sebebiyle ülkede yaşayan Bulgar, Türk, Pomak, Roman gibi toplumların Avrupa'ya göçü olmuştur, ayrıca ülkeye 1989 sürgünüyle Türkiye'ye gitmek zorunda kalan Türklerin Bulgaristan vatandaşlık haklarını almalarıyla gelen Türk göçü nüfus düşüşünü bir ölçüde frenlemiştir. Ülkedeki etnik Bulgar nüfus yaşlanmış olmakta ve nüfus artışı -0.5 - 0 arasında seyretmekte, Türk nüfusu ise gelen göç ve nüfus artışıyla yükselmektedir. Ayrıca ülkede yaşayan Roman azınlığın nüfusunun Bulgar ve Türk nüfusundan daha çok artış gösterdiği bilinmektedir.


2001 nüfus sayımı

Bulgaristan'da 2001 yılında yapılan nüfus sayımı sonuçlarına göre, Türklerin toplam nüfusa oranının % 20 ve üzerinde olduğu Bulgar yönetim birimleri aşağıdaki gibidir: [6]


İl: Türk nüfusu / Toplam nüfusu

Yerel Ağızlar

Bulgaristan'daki Türkçe başlıca olarak ikiye ayrılabilir; Kuzey Bulgaristan (Deliorman) ve Güney Bulgaristan (Kırcaali ve Rodop)'da konuşulan Türkçe.

Deliorman ve Dobruca Ağzı

Deliorman ve Dobruca Türklerinin kökeni Celali Ayaklanmalarından sonra gerçekleşen büyük Türkmen sürgününe dayanır.16.yy'ın başından itibaren Celali ayaklanmasının çıktığı Tokat,Yozgat,Sivas,Kırşehir,Maraş,Adana,Toros dağlarındaki Türkmenlerden ve Mersin,Karaman civarından Deliorman ve Dobruca'ya yoğun bir Türkmen göçü(sürgün-iskan) olmuştur.[kaynak belirtilmeli]Fakat bu Türkmenler Deliorman'a geldiklerinde Sarı Saltuk'la birlikte gelen Türklerle ve Kıpçak-Peçenek halkla karşılaşmışlar ve onlarla karışmışlardır, işte Deliorman'da ve Dobruca'da kullanılan Türkçe özellikle bu Orta Anadolu Türkmen ağızları ve Kıpçak şivesinin izlerini taşıyan bir ağızdır.Örnek olarak; Şimdiki zaman -yor eki -yer(ı,i) şeklindedir.[kaynak belirtilmeli]

Orta Anadolu Türkmen ağzından bazı izler;

  • İşli-yor-um > İşle-yer-im ( -yer ekindeki e uzatılır)
  • Gid-iyor-um > Gid-eer-im ( sesli harfle biten kök'e gelen ekte "y" düşer.)

Kıpçak şivesinden gelen bazı özellikler;

  • Tavuk > Tauq (Bazen orta hecedeki "v" sesi düşer)
  • Dövmek > Düümek

Güney Bulgaristan, Kırcaali Ağzı

Güney Bulgaristan'da Orta ve Güney Anadolu şivesi hakimdir. Konya, Kayseri, Sivas gibi illerle ortak ağza sahip olan Güney Bulgaristan çeşitli nedenlerle iskan ettirilen Avşar, Cerit ve Tecirli gibi Orta ve Güney Anadolu Türkmen aşiretlerinin yerleştiği bir bölgedir. Özellike Avşar Türkmenleri Kahramanmaraş, Adana, Kayseri, Sivas, Karaman, Konya, Aksaray vb illerden gelerek çoğunlukla Güney Bulgaristan'a yerleşmiştir.

Orta ve Güney Anadolu Şivesinen örnekler(aynı şekilde Kırcaali'de de kullanılmakta):

  • "K" harfi "g" olarak telaffuz edilir.
 Konya-Gonya 
 Karaman-Garaman
 Kırcaali-Gırcalı
  • "Y" ve "e" harfi bir araya geldiğinde "e" "i" olur.
 Yemek-Yimek
  • "yor" eki kısaca "yon" olarak telaffuz edilir.
 N'ediyorsun?-Nediyon?
 Ne yapıyorsun?-Napiyon?
  • Bazı sessiz harflerden önce "i" harfi getirilir.
 Ramazan-Iramazan
 Limon-İlimon

Kaynakça

  1. ^ Hupchick 2002, p.11
  2. ^ Nicole 1990, pp.45
  3. ^ Ömer Turan, 'Geçmişten Günümüze Bulgaristan Türkleri', Balkan Türkleri - Balkanlar'da Türk Varlığı, ASAM, Ankara, 2003, ISBN 978-975-6769-71-3, s. 27.
  4. ^ A.g.e., s. 29.
  5. ^ a b c d e f g h i j k l m Eminov, Ali, Turks and Other Muslim Minorities in Bulgaria, New York, Routledge, 1997, Hoepken, W., "Modernnisierung und Nationalismus: Sizialgeschichtliche Aspeckte der Bulgarischen Minder hertenpolitik gegennüber den Türken", Schönfeld, R., ed, Nationalitätenprobleme in Südosteuropa, Munich, Oldenbourg, 1997, p. 255-303, Erdinç, Didar, "Bulgaristan'daki Değişim Sürecinde Türk Azınlığın Ekonomik Durumu", Türkler, Ankara, 2002, s.394-400.
  6. ^ Bulgaristan Millî İstastik Enstitüsü

Ayrıca bakınız

Dış bağlantılar

Şablon:Balkan Türkleri

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bulgaristan_Türkleri&oldid=9403321" sayfasından alınmıştır