İnsan biçimcilik: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmemiş revizyon] | [kontrol edilmemiş revizyon] |
'''temsîl'''<ref>Muhammed Ebû Zehra, ''İslâm’da Siyâsî ve İ’tikadî Mezhepler Tarihi,'' Ethem Ruhi Fığlalı ve Osman Eskicioğlu Tercümesi, Yağmur, İstanbul, 1970.</ref> |
'''tescîm'''<ref>Muhammed Ebû Zehra, ''İslâm’da Siyâsî ve İ’tikadî Mezhepler Tarihi,'' Ethem Ruhi Fığlalı ve Osman Eskicioğlu Tercümesi, Yağmur, İstanbul, 1970.</ref> |
||
| 1. satır: | 1. satır: | ||
{{yetersiz}} |
{{yetersiz}} |
||
[[Dosya:The North Wind and the Sun - Wind - Project Gutenberg etext 19994.jpg|thumb|Milo Winter'a ait bu çizimde insan biçimli bir tanrı rüzgâr üflemektedir.]] |
[[Dosya:The North Wind and the Sun - Wind - Project Gutenberg etext 19994.jpg|thumb|Milo Winter'a ait bu çizimde insan biçimli bir tanrı rüzgâr üflemektedir.]] |
||
'''Antropomorfizm''', ''' |
'''Antropomorfizm''', '''tescîm'''<ref>[[Muhammed Ebu Zehra|Muhammed Ebû Zehra]], ''İslâm’da Siyâsî ve İ’tikadî Mezhepler Tarihi,'' [[Ethem Ruhi Fığlalı]] ve Osman Eskicioğlu Tercümesi, Yağmur, İstanbul, 1970.</ref> ya da '''insan biçimcilik'''<ref>Türk Dil Kurumu (1983), Türkçe Sözlük (genişletilmiş 7. baskı, 1. cilt) s. 585, Ankara: TDK Yayınları</ref>, [[insan]]î [[vasıf]]ların başka bir varlığa atfedilmesidir. [[Hayvan]]lar, cansız varlıklar, [[doğa]] güçleri, çok ve tek [[Tanrı]]lı dinlerdeki [[tanrı]]lar, [[melekler]], [[şeytan]]lar, [[cinler]] ve daha başka kavramlar da ''"Antropomorfizm"'' konusu olabilir. ''"Antropomorfizm"'', [[Yunanca]]da [[insan]] anlamına gelen ανθρωπος (''anthrōpos'') ile şekil veya biçim anlamına gelen μορφη (''morphē'') kelimelerinden oluşur. |
||
== Tarihçe == |
== Tarihçe == |
||
Sayfanın 02.26, 4 Ocak 2020 tarihindeki hâli
 | Bu maddede Hata: Eksik olan bilgileri belirtmelisiniz. konusunun eksik olduğu düşünülmektedir. (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Antropomorfizm, tescîm[1] ya da insan biçimcilik[2], insanî vasıfların başka bir varlığa atfedilmesidir. Hayvanlar, cansız varlıklar, doğa güçleri, çok ve tek Tanrılı dinlerdeki tanrılar, melekler, şeytanlar, cinler ve daha başka kavramlar da "Antropomorfizm" konusu olabilir. "Antropomorfizm", Yunancada insan anlamına gelen ανθρωπος (anthrōpos) ile şekil veya biçim anlamına gelen μορφη (morphē) kelimelerinden oluşur.
Tarihçe
Eski Yunan dinlerinde antropomorfizm, Homeros ve Hesiodos'un tanrıları insan gibi anlatmasıyla başladı. Buna karşılık, pek çok Eski Yunan düşünürü, yurttaşlarının dini görüşlerine karşı çıktı, antropomorfizmi eleştirdi, soyut tek tanrılı inancı savundu. Meselâ, Aristo'nun Fizik kitabındaki ilk unsur, hiçbir insanî özellik taşımaz.
Dinlerde
Tanrı hakkında teşbihi antropomorphic bir dil kullanılıp kullanılamayacağı konusunda Yahudi, Hıristiyan ve İslam düşünce tarihinde oldukça yoğun tartışmalar olmuştur. Kutsal kitaplarda Tanrı’yı hem teşbih eden hem de tenzih denilen olumsuzlama örneklerine rastlanmaktadır. Üç dinin de bu konuya yaklaşımını incelediğimizde hem Kur’an’ın hem de Kitab-ı Mukaddes’in olumsuz nitelemeler yanında olumlu nitelemeleri çok daha fazla kullanıldığı görülecektir; yani vahiyde tenzihten çok teşbih vardır.[3]
İslâm'da
Batı'da ilk defa On Sekizinci Yüzyıl ortalarında kullanılmaya başlanılan "Antropomorfizm" [4][5] kelamcılar tarafından İslâm'daki Müşebbihe i'tikadî mezhebinin eşdeğeri olarak algılanmış ve bu durum putperestliğe denk olarak gösterilmiştir.
İslâm toplumunda Allah inancının belirli değişimler geçirdiği, Örneğin Kur'an ve hadislerde Gökyüzünde Arş' (Koltuk)ta oturan ve Allah'ın eli, yüzü, karnı, bacağı gibi belirli insani sıfat ve tanımlamalar taşıyan bir Allah inancının daha sonra kelamcılar tarafından sorgulandığı, bu kapsamda farklı görüş ve mezheplerin ortaya çıktığı görülür. Kur'an’da Allah'ın 99 ismi arasında verilen intikam alan, sabırlı olan gibi bazı isimler ile (yemin etme, beddua etme, hikâyeler anlatma, kendisine dostlar ve düşmanlar edinme gibi) bazı fiiller Kişisel tanrı olarak tanımlanan ve Tanrı’ya insanî sıfatlar atfeden diğer örneklerdir.
- Ehl-i Sünnet: (Mâtûridîyye - Eş'ariyye): Sınırlı bir insan-tanrı benzerliğini kabul eder.
- Mücessime, Müşebbihe, Selefi, Vahhabi: Kur'an ve hadislerde geçen "antropomorfik" anlatımları gerçek olarak değerlendirmiş ve Tanrı'nın bazı ad veya fiillerine insansı etkiler atfetmişlerdir. Allah'ı teşbihlerle anlatır, O'na el-yüz atfeder ve Arş'ta oturduğunu kabul ederler.
- Sûfî ekoller: Sembolik ifadelerle Allah'ın anlatılmasını onaylar,
- Şia - Mutezile - Cehmiyye: Tevhide aykırı bularak Allah'ın herhangi bir şekilde insana benzetilmesine karşı çıkar ve soyutlama yapar.“[6][7]
Kaynakça
- ^ Muhammed Ebû Zehra, İslâm’da Siyâsî ve İ’tikadî Mezhepler Tarihi, Ethem Ruhi Fığlalı ve Osman Eskicioğlu Tercümesi, Yağmur, İstanbul, 1970.
- ^ Türk Dil Kurumu (1983), Türkçe Sözlük (genişletilmiş 7. baskı, 1. cilt) s. 585, Ankara: TDK Yayınları
- ^ http://www.tlck.org.tr/wp-content/uploads/2015/04/III_TLCK_2._kitap_BASKI.pdf
- ^ Harper, Douglas. "Online Etymology Dictionary". Douglas Harper. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Merriam-Webster". Merriam-Webster. 2 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Doç. Dr. Mustafa Çevik (2004). "EŞ'ARİ'NİN EL-İBANE'SİNDE ANTROPOMORFİK UNSURLAR". Internet: BEYTULHİKME. 2004 tarihinde kaynağından (HTML) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2016.
- ^ AHMED, Ziauddin (2008). "İslam'da Teolojinin Gelişimi" (PDF) (PDF). İlahiyat Fakültesi. 2008 tarihinde kaynağından (HTML) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2016.