Banaz: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
İçerik silindi İçerik eklendi
MaddyRockFan (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
Hiroşi (mesaj | katkılar)
Değişiklik özeti yok
31. satır: 31. satır:
| alan kodu = 0276
| alan kodu = 0276
| plaka kodu = 64
| plaka kodu = 64
| website = [http://www.banaz.bel.tr Belediye]
| website = [http://www.banaz.bel.tr Banaz Belediyesi]
}}
}}
'''Banaz''', [[Uşak (il)|Uşak]] ilinin bir ilçesi.
'''Banaz''', [[Uşak (il)|Uşak]] ilinin bir ilçesi.


Uşak-[[Ankara]] karayolu üzerinde il merkezine 33 km mesafededir. Kuzeyde [[Kütahya]]’nın [[Gediz]], [[Dumlupınar]] ve [[Altıntaş]], doğuda [[Afyon]]’un [[Sincanlı]] ve [[Sandıklı]], güneyde yine Sandıklı ve [[Sivaslı]], batıda merkez ve yine Gediz ilçeleri ile çevrilidir. Denizden yüksekliği 914 metre olan ilçenin yüzölçümü 1063 km²'dir. İl genelinde en fazla [[orman]] Banaz ilçesindedir. Genelde [[çam]] ormanıdır. İlçenin hemen civarında başlayan çam ve [[meşe]] ormanları, tepe ve dağları tamamen örtmüştür. Gerek dağ eteklerinde, gerek ovanın düzlüklerinde 45 tane köyle ilin en büyük topraklarına sahiptir.
[[Uşak]]-[[Ankara]] karayolu üzerinde il merkezine 33 km mesafededir. Kuzeyde [[Kütahya]]’nın [[Gediz]], [[Dumlupınar]] ve [[Altıntaş]], doğuda [[Afyon]]’un [[Sincanlı]] ve [[Sandıklı]], güneyde yine Sandıklı ve [[Sivaslı]], batıda merkez ve yine Gediz ilçeleri ile çevrilidir. Denizden yüksekliği 914 metre olan ilçenin yüzölçümü 1063 km²'dir. İl genelinde en fazla [[orman]] Banaz ilçesindedir. Genelde [[çam]] ormanıdır. İlçenin hemen civarında başlayan çam ve [[meşe]] ormanları, tepe ve dağları tamamen örtmüştür. Gerek dağ eteklerinde, gerek ovanın düzlüklerinde 45 tane köyle ilin en büyük topraklarına sahiptir.


Banaz'da genellikle [[Ege Bölgesi]]'nin yumuşak ve [[İç Anadolu Bölgesi]]'nin sert hava şartları bir arada görülür. Yazın Ege'nin yakıcı sıcağı, kışın iç Anadolu'nun sert soğukları Banaz'ı fazla etkilemez. Yıllık yağış 60–70 cm. arasındadır. Nispi rutubet normaldir.
Banaz'da genellikle [[Ege Bölgesi]]'nin yumuşak ve [[İç Anadolu Bölgesi]]'nin sert hava şartları bir arada görülür. Yazın Ege'nin yakıcı sıcağı, kışın iç Anadolu'nun sert soğukları Banaz'ı fazla etkilemez. Yıllık yağış 60–70 cm. arasındadır. Nispi rutubet normaldir.
48. satır: 48. satır:
İlçenin adı, antik dönemde bölgenin adı olan Yunanca Panasion'dan gelmektedir.
İlçenin adı, antik dönemde bölgenin adı olan Yunanca Panasion'dan gelmektedir.


Banaz ilk olarak 1076 yılında Türk egemenliğine girmiş ancak Batı Anadolu’da Bizans'la sınır bölgesinde olduğundan yerleşim sık sık Anadolu Selçukluları ile Bizanslılar arasında el değiştirmiştir. 1243 [[Kösedağ Muharebesi]] sonrasında [[Türkiye Selçuklu Devleti]]' nin dağılmasıyla Banaz, Selçuklu veziri [[Sâhib Ata Fahreddin Ali]]' nın denetimine verildi. Banaz'daki [[Sâhib Ataoğulları Beyliği]]' nin yönetimi [[1276]] yılında Germiyanoğulları'na geçti. Sonrasında Sâhib Ataoğulları ile Germiyanoğulları arasında el değiştiren yerleşim, 13. yüzyıl sonu itibariyle kesin olarak Germiyanoğulları'nın egemenliğine katılmıştır. [[1391]] yılına kadar [[Germiyanoğulları Beyliği]]’nin hakimiyetinde kalan yerleşim bu tarihte [[I. Bayezid]] tarafından Osmanlı topraklarına katılmıştır. [[1402]] yılında meydana gelen [[Ankara savaşı]] sonrasında Banaz'ın da dahil olduğu bölge [[Timur]] tarafından Germiyanoğulları Beyliğine geri verilmiştir. Germiyanoğulları Beyliği’nin son Beyi olan Yakup
[[Türkler]]'in Banaz'a ilk yerleşmeleri Konya [[Selçuklular]]ı zamanına rastlar ([[1176]]). Bu zamana ait geniş bir bilgi yoktur. [[1302]] tarihinde Kütahya [[Germiyanoğulları Beyliği]], [[Selçuklu Devleti]] idaresinden kurtularak bağımsız bir beylik oldu. 1302-[[1429]] yılları arasında Banaz, Germiyanoğulları Beyliği'nin kazası idi. Germiyan Beyi Süleyman Şah kızı [[Devlet Hatun]]'u [[Osmanlı]] padişahı [[II. Murad]]'ın oğlu [[I. Bayezid|Yıldırım Bayezid]]'e verince [[Kütahya]] ve civarını çeyiz olarak [[Osmanlı Devleti]]'ne vermişti. Ancak Banaz'ın bu amaçla verilip verilmediği kesin değildir.
Bey, Germiyanoğulları topraklarını çocuğu olmadığından dolayı Osmanlı Devleti’ne bırakmıştır. Bu vasiyet uyarınca Banaz [[1429]] yılında yeniden Osmanlı hakimiyetine katıldı.<ref name= "banaz1">[http://www.aku.edu.tr/aku/dosyayonetimi/sosyalbilens/dergi/III2/ontug.pdf "Osmanlıdan Cumhuriyete Banaz" Mustafa Murat Öntuğ]</ref>


1391 yılından sonraki ilk Osmanlı hakimiyeti döneminde [[Anadolu Eyaleti]] [[Kütahya Sancağı]]' nın Uşak kazasına bağlı [[nahiye]] olan Banaz, [[1429]] yılından sonrada bu statüsünü korumuştur. Osmanlı kaynaklarında "Nefs-i Banaz" kaynaklarında yerleşimden bahsedilmekte olup, [[II. Bayezid]] döneminde yapılan [[tahrir]]de yerleşimde 45 hanenin bulunduğu ve 51 neferin yaşadığı kaydedilmiştir. [[1520]] kayıtlarında 40 hane ve 66 neferin bulunduğu nahiyede [[1570]] kayıtlarında 83 hane bulunmakta ve 114 nefer yaşamaktaydı.<ref name= "banaz2">15-16. Yüzyıl Arşiv Kaynaklarına Göre Uşak Kazasının Sosyal ve Ekonomik Tarihi, İstanbul-2001, Dr. Mehtap ÖZDEĞER</ref>
Banaz, Osmanlı Devleti zamanında [[1429]]-[[1451]] yılları arasında Ankara Beylerbeyliği'ne bağlandı. Bu zamanda Banaz yine [[Kütahya Sancağı]]'nın kazası idi. [[1451]]-[[1520]] yılları arasında Kütahya, [[Bursa]] vilayetinin sancağı durumuna düşerken Banaz yine kaza olarak kaldı. Ancak [[1591]] yılında Kütahya vilayetinin bazı kazaları kaldırılmıştı. Bu arada Banaz da [[nahiye]] merkezi durumuna düşürülmüştü. [[1953]] yılında Uşak [[il]] haline getirildiğinde Banaz da Uşak'a bağlı [[ilçe]] merkezi oldu.


1870 yılında Uşak kazası Banaz, Göbek ve Gediz nahiyelerinden oluşmaktaydı. 19. yüzyılın sonlarında Uşak halkının Uşak kazasının [[sancak]] yapılması ve bu süreçte Banaz' ın da kaza statüsüne yükseltilmesini içeren talepler [[Hüdavendigâr Vilayeti]] valisinin olumsuz görüşleri nedeniyle kabul edilmemiştir.<ref name= "banaz3">[http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/19/1972/20608.pdf "Osmanlı Taşrasında Yönetme ve Yönetilme Kaygıları: Uşak Kazasında Mülkî-İdarî Değişim Talepleri ve Teşebbüsleri (1908-1919)" OTAM, 36 /Güz 2014, 45-65, Biray Çakmak]</ref>

[[1953]] yılında Uşak [[il]] haline getirildiğinde Banaz da Uşak'a bağlı [[ilçe]] merkezi oldu.


=== İstiklal Savaşı'nda Banaz ===
=== İstiklal Savaşı'nda Banaz ===
56. satır: 62. satır:


== Nüfus ==
== Nüfus ==
Osmanlı döneminde yapılan [[1831]] tarihli ilk nüfus sayımında sadece erkek nüfus tespit edilmiş ve buna göre Banaz' da 3529 erkek nüfusun bulunduğu belirlenmiştir.

{{Türkiye ilçe nüfus/Uşak/Banaz}}
{{Türkiye ilçe nüfus/Uşak/Banaz}}



Sayfanın 18.26, 20 Ekim 2015 tarihindeki hâli

Banaz
Türkiye'de bulunduğu yer
Türkiye'de bulunduğu yer
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlUşak
Coğrafi bölgeEge
İdare
 • KaymakamMuzaffer Şahiner [1]
 • Belediye başkanıZafer Arpacı (AK Parti)
Yüzölçümü
 • Toplam1063 km²
Rakım950 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam36,373
 • Kır
19,200
 • Şehir
16.447
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu64500
İl alan kodu0276
İl plaka kodu64
Resmî site
Banaz Belediyesi

Banaz, Uşak ilinin bir ilçesi.

Uşak-Ankara karayolu üzerinde il merkezine 33 km mesafededir. Kuzeyde Kütahya’nın Gediz, Dumlupınar ve Altıntaş, doğuda Afyon’un Sincanlı ve Sandıklı, güneyde yine Sandıklı ve Sivaslı, batıda merkez ve yine Gediz ilçeleri ile çevrilidir. Denizden yüksekliği 914 metre olan ilçenin yüzölçümü 1063 km²'dir. İl genelinde en fazla orman Banaz ilçesindedir. Genelde çam ormanıdır. İlçenin hemen civarında başlayan çam ve meşe ormanları, tepe ve dağları tamamen örtmüştür. Gerek dağ eteklerinde, gerek ovanın düzlüklerinde 45 tane köyle ilin en büyük topraklarına sahiptir.

Banaz'da genellikle Ege Bölgesi'nin yumuşak ve İç Anadolu Bölgesi'nin sert hava şartları bir arada görülür. Yazın Ege'nin yakıcı sıcağı, kışın iç Anadolu'nun sert soğukları Banaz'ı fazla etkilemez. Yıllık yağış 60–70 cm. arasındadır. Nispi rutubet normaldir.

En yüksek dağı, ilçenin kuzeyinde bulunan ve asıl zirve kısmı Kütahya'nın Gediz İlçesi sınırları içinde bulunan, 2312 metre yükseklikteki Murat Dağı'dır. İlçe sınırları içerisinde 1200-1800 metreye kadar olan tepe ve yaylalar bulunmaktadır. Bu tepe ve yaylalar zengin çam ormanları ve otlaklarla kaplıdır. İlçenin adı ile anılan Banaz Ovası kuzeydoğudan güneybatıya uzanır. Yaklaşık 65.000 dönüm olan ova, Uşak ilinin en büyük ve verimli ovasıdır.

Düz olan bu ovayı, ortasından geçen Banaz Çayı sulayarak verimli bir hale getirir. Banaz Çayı, Murat Dağı'ndan doğar. Kuzey-güney doğrultusundan akarak Denizli ili sınırları içinde Büyük Menderes Nehri'ne ulaşır. Çayın uzunluğu 165 km'dir.

İlçede ağırlıklı olarak şeker pancarı ve haşhaş üretimi yapılır.

Tarihçe

İlçenin adı, antik dönemde bölgenin adı olan Yunanca Panasion'dan gelmektedir.

Banaz ilk olarak 1076 yılında Türk egemenliğine girmiş ancak Batı Anadolu’da Bizans'la sınır bölgesinde olduğundan yerleşim sık sık Anadolu Selçukluları ile Bizanslılar arasında el değiştirmiştir. 1243 Kösedağ Muharebesi sonrasında Türkiye Selçuklu Devleti' nin dağılmasıyla Banaz, Selçuklu veziri Sâhib Ata Fahreddin Ali' nın denetimine verildi. Banaz'daki Sâhib Ataoğulları Beyliği' nin yönetimi 1276 yılında Germiyanoğulları'na geçti. Sonrasında Sâhib Ataoğulları ile Germiyanoğulları arasında el değiştiren yerleşim, 13. yüzyıl sonu itibariyle kesin olarak Germiyanoğulları'nın egemenliğine katılmıştır. 1391 yılına kadar Germiyanoğulları Beyliği’nin hakimiyetinde kalan yerleşim bu tarihte I. Bayezid tarafından Osmanlı topraklarına katılmıştır. 1402 yılında meydana gelen Ankara savaşı sonrasında Banaz'ın da dahil olduğu bölge Timur tarafından Germiyanoğulları Beyliğine geri verilmiştir. Germiyanoğulları Beyliği’nin son Beyi olan Yakup Bey, Germiyanoğulları topraklarını çocuğu olmadığından dolayı Osmanlı Devleti’ne bırakmıştır. Bu vasiyet uyarınca Banaz 1429 yılında yeniden Osmanlı hakimiyetine katıldı.[3]

1391 yılından sonraki ilk Osmanlı hakimiyeti döneminde Anadolu Eyaleti Kütahya Sancağı' nın Uşak kazasına bağlı nahiye olan Banaz, 1429 yılından sonrada bu statüsünü korumuştur. Osmanlı kaynaklarında "Nefs-i Banaz" kaynaklarında yerleşimden bahsedilmekte olup, II. Bayezid döneminde yapılan tahrirde yerleşimde 45 hanenin bulunduğu ve 51 neferin yaşadığı kaydedilmiştir. 1520 kayıtlarında 40 hane ve 66 neferin bulunduğu nahiyede 1570 kayıtlarında 83 hane bulunmakta ve 114 nefer yaşamaktaydı.[4]


1870 yılında Uşak kazası Banaz, Göbek ve Gediz nahiyelerinden oluşmaktaydı. 19. yüzyılın sonlarında Uşak halkının Uşak kazasının sancak yapılması ve bu süreçte Banaz' ın da kaza statüsüne yükseltilmesini içeren talepler Hüdavendigâr Vilayeti valisinin olumsuz görüşleri nedeniyle kabul edilmemiştir.[5]

1953 yılında Uşak il haline getirildiğinde Banaz da Uşak'a bağlı ilçe merkezi oldu.

İstiklal Savaşı'nda Banaz

23 Mart 1921'de Banaz, Yunan işgaline uğradı. 26 Ağustos 1922'de Atatürk'ün başlattığı Başkomutanlık Meydan Muharebesi'nde düşmanı bozguna uğratan Türk ordusuna bağlı birlikler 29-30 Ağustos gecesi General Vasil komutasındaki Yunan 2. Tümeni'ne bağlı birlikleri Büyükoturak kasabasının güneydoğusunda bozguna uğratıp geri çekilmeye zorlamıştır. 30-31 Ağustos 1922 gecesi Kaplangı ve Yenice dağlarında Türk birlikleri ile Yunan Tümeni arasında çarpışma olmuştur. Yunan birlikleri büyük kayıplar vererek hızla çekilmeye başlamıştır. 31 Ağustos 1922'de Türk ordusunun Banaz'a girmesi ile Banaz Yunan işgalinden tamamen kurtulmuştur. Her yıl 31 Ağustos günü ilçenin kurtuluş günü olarak kutlanmaktadır.

Nüfus

Osmanlı döneminde yapılan 1831 tarihli ilk nüfus sayımında sadece erkek nüfus tespit edilmiş ve buna göre Banaz' da 3529 erkek nüfusun bulunduğu belirlenmiştir.

Yıl Toplam Şehir Kır
1955[6] 30.040 2.304 27.736
1960[7] 32.805 3.115 29.690
1965[8] 32.931 3.495 29.436
1970[9] 34.001 4.764 29.237
1975[10] 38.309 6.264 32.045
1980[11] 40.369 8.356 32.013
1985[12] 42.343 10.527 31.816
1990[13] 44.619 14.287 30.332
2000[14] 43.350 16.212 27.138
2007[15] 38.594 15.405 23.189
2008[16] 38.393 15.241 23.152
2009[17] 38.057 15.395 22.662
2010[18] 37.488 15.370 22.118
2011[19] 37.405 15.550 21.855
2012[20] 36.959 15.538 21.421
2013[21] 37.009 15.781 21.228
2014[22] 36.609 15.983 20.626
2015[23] 36.325 16.239 20.086
2016[23] 36.343 16.553 19.790
2017[23] 36.098 16.644 19.454
2018[23] 36.373 16.376 19.997
2019[23] 35.778 16.251 19.527
2020[23] 35.647 16.447 19.200

Turizm

Mesire Yerleri

İlçe mesire yerleri açısından da oldukça zengindir. Evrendede, Çatalçam ve Yukarı Karacahisar Köyü sınırları içinde bulunan Çokrağan Mesire Yeri bunların başında gelir.

Evrendede Mesire Yeri

1,5 hektar genişliğindedir. Banaz'a 4, Uşak'a 37 km uzaklıktadır. Evrendede mevkiinde bulunmaktadır.

Topografik durum açısından fazla arızalı değildir. Saha, muhtelif yaşlarda karaçam ve kızılçamlarla kaplıdır.

Mesirelikte yüzme havuzu bulunmaktadır. Banaz'dan geçen Ankara-İzmir asfaltına 4 km uzaklıkta olan Evrendede'ye her zaman her tür vasıta ile gidip gelmek mümkündür.

Kaplıcalar

Doğal termal su bakımından oldukça zengin olan ilçenin Hamamboğazı mesire alanı içinde çeşitli içeriklerde şifalı hamamları ve sıcak su havuzları vardır.

Hamamboğazı

Ankara-İzmir yolu üzerinde, Banaz ilçesine 7 km uzaklıktadır. Güneyde ormanlık bir tepe üzerinde olup kaplıcada Gazoz, Sarıkız, Karakız denilen üç ayrı şifalı su bulunmaktadır. Deri hastalıklarına iyi gelen bir kaplıcadır. şuan faaliyet göstermemektedir

Tarihi ve arkeolojik yerler

Ahat Köyü'nde bulunan Akmonia harabeleri ve Banaz Şehitler Abidesi ilçenin tarihi değerleri arasındadır.

Kaynakça

  1. ^ http://usak.yerelnet.org.tr/il_ilce_kaymakamlik.php?iladi=U%DEAK
  2. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  3. ^ "Osmanlıdan Cumhuriyete Banaz" Mustafa Murat Öntuğ
  4. ^ 15-16. Yüzyıl Arşiv Kaynaklarına Göre Uşak Kazasının Sosyal ve Ekonomik Tarihi, İstanbul-2001, Dr. Mehtap ÖZDEĞER
  5. ^ "Osmanlı Taşrasında Yönetme ve Yönetilme Kaygıları: Uşak Kazasında Mülkî-İdarî Değişim Talepleri ve Teşebbüsleri (1908-1919)" OTAM, 36 /Güz 2014, 45-65, Biray Çakmak
  6. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  7. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  8. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  9. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  10. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  11. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  21. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  22. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  23. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Banaz Nüfusu - Uşak". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Uşak Banaz Nüfusu". nufusune.com. 

Dış bağlantılar

Şablon:Portal