Za dom spremni

Vikipedi, özgür ansiklopedi
1942'de "Zagrebački zbor"a giriş.Kamp, Yahudileri Ustaşa imha kamplarına göndermek için bir geçiş kampı olarak hizmet etti.[1][2]

Za dom spremni! (çev. 'For home – ready!' ya da 'For homeland – ready!' Ev için - hazır! ' veya ' Vatan için – hazır! ') Hırvat Ustaşa hareketi tarafından İkinci Dünya Savaşı sırasında kullanılan bir selamdı. Faşist veya Nazi selamı Sieg heil'in Ustaşa eşdeğeriydi.[3][4][5]

İkinci Dünya Savaşı sırasında kullanımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Travnik'teki polis yetkilileri, 118 Yahudi'nin Jasenovac toplama kampına sürgün edildiğini ve resmi selamlama "Za dom spremni" ile sona erdiğini bildirdi.

İkinci Dünya Savaşı sırasında, Yugoslavya'nın işgalinden sonra kurulan Mihver kukla devleti Hırvatistan Bağımsız Devleti'ni (1941-5) yöneten ve Sırplara, Yahudilere ve Romanlara karşı soykırım kampanyaları yürüten radikal Hırvat milliyetçilerinin ve faşistlerin bir hareketi olan Ustaşa, " Za Dom – spremni! " selamının, resmi yazışmalarda ve günlük yaşamda kullanılması üzere yeni, devrimci bir selam olarak hemen tesis etti. 10 Nisan 1941'de Devlet Silahlı Kuvvetleri başkomutanlığına atanan Slavko Kvaternik ve devlet lideri (Poglavnik) yardımcısı Ante Pavelić, Radyo Zagreb'de devletin kuruluşunu ilan etti ve açıklamayı Bog i Hrvati! Za dom spremni! (Tanrı ve Hırvatlar! Vatan için hazır!) diyerek bitirdi.[6][7]

Ekim 1941'de Devlet Eğitim ve Kültür Bakanı Mile Budak, selamın zorunlu kullanımına ilişkin katı kurallar yayınladı.[8] Temmuz 1941'de Ustaşa Saraybosna komiseri Jure Francetić, devlet yetkililerine Ustaşa selamını kullanmanın önemi hakkında bir genelge yayınladı.[8] İngiliz tarihçi Rory Yeomans'ın belirttiği gibi, Ustaşa yetkilileri, yeni rejimin destek gördüğü bölgelerde bile halk arasında selamın düşük düzeyde kabul görmesinden dolayı hayal kırıklığına uğradı.[8] Devlet yetkilileri ve hükûmet kontrolündeki basın, sürekli olarak yeni selamın kullanılmadığından şikayet ettiler ve bunu kullanmayanları yaptırımlarla tehdit etmekle beraber azarladılar. [8]

1944'te gazeteler okuyucuları "Bağımsız Hırvatistan Devleti'nde tek bir selamlama vardır: Vatan için – hazır!" diye uyardılar.[8] Yeomans'a göre, Ustaşa hareketi yeni selamlamayı "yalnızca ideolojik saflık sorunu değil, aynı zamanda ulusal gurur sorunu" olarak gördü.[8] Ustaša yetkilisi Mijo Bzik, diğer tüm selamlamalara öfkeyle yabancı ve köleleşmiş oldukları için saldırdı.[8] Tüm resmi hükûmet ve askeri raporlar ve belgeler genellikle "Za dom spremni" ile biterdi.[9][10] Ante Pavelić, savaş bittikten sonra bile sürgündeyken (1945–56) tüm özel yazışmalarını bitirmek için bu selamı kullandı.[10]

Hükûmet, yeni kültür ve dil politikasının bir parçası olarak, telefona cevap verirken "merhaba" yerine "hazır" kelimesini koymaya çalıştı (yine de ironik bir şekilde, ilki Bağımsız Hırvatistan Devleti'nin müttefiki olduğu Almanya'da kullanılıyordu).[8] Devlet İstihbarat ve Propaganda Bürosu (DIPU), selamı kaç kişinin rastgele telefonla arayarak "merhaba" mı yoksa "hazır" mı cevap verdiklerini kaydederek değerlendirmek istedi.[8] "Hazırım" diye cevap vermeyenlerin bir kısmının telefonlarına el konuldu.[8]

Bu süre zarfında, selam çeşitli şekillerde kullanıldı, örneğin "Za poglavnika i za dom spremni!" [11][12][13] (Poglavnik ve vatan için hazır) ve soru-cevap şeklinde: " Za dom? ! – Spremni ", " Zak oga? ! – Za poglavnika " ("Vatan için mi? ! - Hazır!", "Kimin için?! Poglavnik için!"). Ayrıca Bağımsız Hırvatistan Devleti'nin çeşitli bayraklarında Za Boga i poglavnika svoga – Uvijek spremni! kullanımı da vardı! ("Tanrı ve Poglavnik İçin - Her Zaman Hazır!").[kaynak belirtilmeli]

Modern kullanım[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir çöp kutusuna çizilmiş Ustaşa sembolü (U) ile birlikte selamın ilk kısmı

Selam, Hırvatistan Bağımsızlık Savaşı ve Bosna Savaşı sırasında Hırvatistan ve Bosna-Hersek'te kullanıldı. Sağcı Hırvat Haklar Partisi'nin paramiliter kolu olan Hırvat Savunma Kuvvetleri, Ustaşa güçlerini taklit ederek ve onların ikonografisini kullanarak [14][15][16] bunu resmi selamları olarak kabul etti ve logolarına dahil etti.[17] Bu selam, yerini Semper fidelis'in aldığı Nisan 2012'ye kadar partinin (Hırvat Haklar Partisi) Bosna şubesinin resmi sloganıydı.

Hırvat şarkıcı Thompson selamı savaş zamanı şarkısı Bojna Čavoglave [18] 'in başında ve Golubovi bijeli şarkısında kullandı.[19] Bu şarkı, konserlerinde hayranlar arasında sıklıkla duyulur.[20] Nered ve Zaprešić Boys'un Srce vatreno şarkısında selam, şarkının ortasında da kullanılmış, ancak daha sonra U boj ile değiştirilmiştir.[21]

Bu şarkı bazen Hırvatistan'daki milliyetçi futbol taraftarları tarafından kullanılıyor.[22][23][24] 2013 yılında, Hırvat uluslararası futbolcu Josip Šimunić, Hırvatistan'ın 2014 Dünya Kupası finallerine katılmak için İzlanda'yı yenmesinin ardından Zagreb'de kalabalığa dört kez tezahürat yaptı. Ardından FIFA tarafından on maç için yasaklandı ve para cezasına çarptırıldı, bu da 2014 Dünya Kupası finallerine katılmasını yasakladı. Šimunić, "herhangi bir hoşgörüsüzlük veya bağnazlık biçimini" desteklemediğini söyledi.[25][26]

Ağustos 2015'te, bir dizi muhafazakar ve sağcı halk figürü ile Katolik din adamı üyeleri (en önemlisi Sisak piskoposu Vlado Košić ve Zagreb'in yardımcı piskoposu Valentin Pozaić dahil) Hırvatistan Cumhurbaşkanı Grabar-Kitarović'e bir dilekçe ve bir açık mektup imzaladı ve Hırvat Demokrat Birliği başkanı Tomislav Karamarko'ya selamın Hırvatistan Silahlı Kuvvetlerinin resmi selamı olarak tanıtılması çağrısında bulundu.[27][28] Haziran 2016'da Katolik blog yazarı ve köşe yazarı Elvis Duspara, Zagreb'de "Za dom spremni" başlıklı bir kitap yayınladı ve selamı badanalamaya odaklandı ve "bu selamın her Hırvat'ın DNA'sında olduğunu" iddia etti.[29][30] Hırvat matematikçi ve akademisyen, tartışmalı aşırı sağ yazar Josip Pečarić, " Za Dom Spremni'nin İşareti Altında Günlük" başlıklı benzer bir kitap yayınladı. Kamu binalarındaki sunumu Tisno yerel yetkilileri tarafından reddedildi.[31]

Kasım 2016'da Jasenovac'ta 1991-2 harekâtında öldürülen Hırvat Savunma Kuvvetleri mensuplarının anısına bir plaket açıldı ve içinde "Za dom spremni" selamıyla Hırvat Savunma Kuvvetleri amblemi yer aldı.[32] Jasenovac, Ustaša liderliğindeki en büyük toplama kampının yeri ve 1941-5'te orada ölen 80.000 etnik azınlık, direniş savaşçısı ve Ustaša rejiminin siyasi muhalifleri için bir anıt alanı olduğu için bu bir öfkeye neden oldu. Yahudi, Sırp, Roman ve İkinci Dünya Savaşı gazisi örgütlerinin yanı sıra muhalefet partileri, Hırvat hükûmetinin yazıtı kaldırmadığı gerçeğini protesto ederek, Nisan 2017'de hükûmet tarafından yönetilen yıllık anma törenini boykot etti.[33] Plak nihayet 10 ay sonra, Eylül 2017'de yakındaki Novska'ya yerleştirilmek üzere kaldırıldı. Benzer durumlarda, Hırvat Savunma Kuvvetleri amblemi selamı içerdiğinden, savaş bayrakları ve anıtları üzerindeki amblemleri, en son 2014'te Split'te bir anıtın açılışı ve Zagreb'deki 2015 askeri geçit töreni sırasında kaldırılacak şekilde değiştirildi.[34] Selamın yer aldığı Hırvat Savunma Kuvvetleri amblemi de Dubrovnik'in bir mahallesi olan Mokošica'da bir grafiti duvar resmine boyanmıştı.[35]

Hırvat bilgisayar bilimcisi Filip Rodik, 2012 ve 2017 yılları arasında sağcı veya muhafazakar haber portallarına ve Facebook profillerine yapılan Facebook yorumları arasında selamın yaygınlığını analiz etti. Rodik, 4,5 milyon yorumdan 33.000'inin selamı olumlu anlamda kullandığını tespit etti.[36] 10.000'den fazla bireysel kullanıcı, "Za dom spremni" de dahil olmak üzere en az bir mesaj/yorum bıraktı.[36] Rodik, kullanım sıklığının ve yaygınlığının da arttığına dikkat çekti: 2014'te 1.700 bireysel kullanıcı en az bir kez kullandı, 2015'te 3.400'e, 2016'da ise 4.700'e ulaştı.[36] Selam bazen "ZDS" olarak da kısaltılırdı. Hırvatistan Sırp Ulusal Konseyi, 2017'deki Sırp karşıtı duygularla ilgili raporunda, 4 aşırı sağ Facebook profilinin yorum bölümlerinde selamın 11.309 kez kullanıldığını bildirdi.[37]

2019'un başlarında yayınlanan ve halkın tartışmalı siyasi sembollere yönelik tutumlarını test eden ampirik araştırmayı kullanan bir Hırvat siyasi araştırması, Hırvat toplumunda:

"...2016'dan 2018'e kadar yerel faşist slogan For the Homeland Ready'i yasaklama eğilimi, artan eleştiri ve nefretin bir işareti olarak önemli ölçüde %50'ye yükseldi. (. . . ) Bununla birlikte, yakın şiddet tarihine [tartışmaya] geçtiğimizde, vatandaşların %47'sinin göreli çoğunluğu, Faşist Vatan İçin Hazır sloganını içeren Vatan Savaşı anıtlarının korunmasını savunuyor." [38]

Yazarlar daha fazla görüş bildirdi:

"Bu slogan, Vatan Savaşı'nda savaşan askerlerin anılmasının bir parçası olarak kullanıldığında, Hırvatistan'ın bağımsızlığı için verilen yurtsever mücadelenin olumlu değerini, faşist Bağımsız Hırvatistan Devleti mirasının revizyonist kabulünden ve Sırp azınlık zulmünden ayırmak meşru bir siyasi hedef olarak imkansızdır."

Hukuki durum[değiştir | kaynağı değiştir]

Hırvatistan[değiştir | kaynağı değiştir]

Hırvatistan Anayasa Mahkemesi, en az üç ayrı davada (Mayıs ve Aralık 2016), alt mahkemelerin selamı kullanan kişilerin kamu düzenine karşı suç işledikleri ve nefrete tahrik ettikleri yönündeki kararlarını onadı [39][40] (Alman hukukundaki Volksverhetzung kavramına benzer şekilde). Josip Šimunić, bir futbol stadyumunda söylediği şarkı nedeniyle hapis cezasına çarptırıldı.

"Selam, Bağımsız Hırvatistan Devleti'nde kullanıldığı ve ırkçı ideolojinin bir tezahürü olduğu için ırksal, etnik ve dini temellere dayalı bir nefrete teşvik." [41]

Bu aynı zamanda Hırvatistan Yüksek Kabahatler Mahkemesi'nin ve selamı kullananların da görüşüydü.

"Hırvatistan Cumhuriyeti'nin ( ... ) demokratik bir ülke olarak dayanmadığı kabul edilemez siyasi fikirleri ifade etti." [42]

Yüksek Kabahatler Mahkemesi, Ağustos 2019'da, milliyetçi savaş zamanı Bojna Cavoglave şarkısında selamın kullanılması davasında verdiği kararda, selamın nefrete teşviki yasaklayan anayasanın 39. maddesine 14 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. karşı bir suç olduğuna karar verdi. Şarkıcının önceki mahkumiyeti böylece onaylandı.[43] Ancak Haziran 2020'de Yüksek Kabahatler Mahkemesi yargı konseyi, şarkıcı Marko Perković Thompson'ın şarkısında selamı kullanarak kamu düzenine karşı bir suç işlemediğini temyizde karara bağladı. Bu karar, Hırvat hukuk uzmanları tarafından yasal ve anayasal düzenin ve hatta prosedür kurallarının dışına çıkmakla ağır bir şekilde eleştirildi.[44] Anayasa Mahkemesi bir açıklama yaparak selamı "Ustaša selamı" olarak değerlendirdiğini ve anayasaya aykırı bulduğunu hatırlattı.

Aralık 2016'da, Varaždin'deki devlet idaresi, selamı içeren amblemi nedeniyle Hırvat Savunma Kuvvetleri gazileri örgütü tüzüğü ve amblemini doğrulamayı ve kaydetmeyi reddetti. Yönetim ofisi, "selamın [ ... ] Hırvatistan Bağımsız Devleti'nin totaliter rejiminin resmi selamı olarak kullanıldığı kanıtlanmış bir gerçektir ve bu nedenle, diğer insanları dini ve etnik kimlikleri nedeniyle hor görme ve insanlığa karşı işlenen suçları önemsizleştirme, ırkçı ideolojinin bir sembolü olarak kök salmaktadır" kararını verdi.[45] Büro, selamın Hırvatistan Anayasası ve Dernekler Yasasına aykırı olduğuna karar verdi.

Selam, Hırvatistan'da yasalarca açıkça yasaklanmamıştır. Polis genellikle bunu kabahat yasaları ve ayrımcılıkla mücadele yasaları tarafından üstü kapalı olarak yasaklanmış olarak görür ve bir suçtan ziyade bir suç (nefret söylemi) olarak değerlendirir. Örneğin, Haziran 2017'de Knin yakınlarındaki Kistanje'de bir ev araması ve yasadışı bir silaha el konması sırasında polis, bir adamın giydiği Ustaşe selamının yazılı olduğu gömleği çıkardı ve onu kamu düzenine karşı suç işlemekle suçladı.[46]

2011 yılında Knin'deki bir belediye mahkemesi, içinde Za dom spremni selamı bulunan hediyelik eşyalar satan bir zanaatkar aleyhindeki davayı reddetmiştir. Mahkeme, sanığın ulusal, ırksal veya dini nefreti teşvik eden sloganlar taşıyan giysi veya hediyelik eşya giymediğini, bunun yerine onları sattığına karar verdi. Birincisi kanunen cezalandırılabilirken, ikincisi değildir. Mahkeme kararında davalının " Za dom spremni tarih boyunca bilinen eski bir Hırvat selamıdır" şeklindeki iddiasına yer verildi, ancak bu konuda herhangi bir görüş belirtilmedi.[47]

Avusturya[değiştir | kaynağı değiştir]

Avusturya'daki yerel yetkililer ve güvenlik kurumu, Karintiya'daki yıllık Bleiburg anma töreninde selam ve diğer Ustaşa sembollerinin istenmediğini belirtti.[48] Ancak, Nazi amblemlerini ve sembollerini yasaklayan Avusturya yasalarında açıkça yer almadıkları için, anma törenlerinde sıklıkla görülürler.[49] Yeşiller ve birçok sivil kuruluş bu nedenle Karintiya ve federal Avusturya makamlarından toplantıyı yasaklamalarını istedi.[50] 2018 baharında, parti yelpazesindeki birçok federal politikacı, nefret söylemi ve Nazi amblemlerine karşı Avusturya yasalarının daha sıkı uygulanmasını destekledi. Avusturya hükûmetinin 2018'deki toplantıyı kontrol etmek için ek kolluk kuvvetleri ve yargıç göndermeye karar vermesinin ardından, organizatörler, özellikle Hırvat Savunma Kuvvetleri amblemi ve selam Za dom spremni bulunan bayrakları yasaklamaya karar verdiler.[51] Yetkililer, herhangi bir selam ifadesinin cezalandırılacağını duyurdu.[52]

Kasım 2018'de Avusturya federal hükûmeti, diğer kabul edilemez sembollerin (IŞİD, El Kaide veya Müslüman Kardeşler'inkiler gibi) arasına faşist Ustaşa sembollerini ve jestlerini/tebriklerini dahil etti ve yeni bir Semboller Yasası'nın (Symbole-Gesetz) hedefi olarak kabul edilip parlamentoya sunuldu. Ustaşa sembollerinin ve selamlarının kullanılması 1 aya kadar hapis veya 4.000 €'ya kadar para cezası ile cezalandırılırken, tekrar eden suçlar 10.000 €'ya kadar para cezası veya altı hafta hapisle cezalandırılacak. Sembollerin ve selamlamaların tam listesi, 1 Mart 2019'a kadar ayrı bir hükûmet kararıyla özetlenecektir.[53]

Za dom[değiştir | kaynağı değiştir]

Selamın modern savunucuları, II. Dünya Savaşı öncesi dönemden önce gelen sözde sürekliliğini ve geleneğini iddia ediyorlar. Zagreb Beşeri ve Sosyal Bilimler Fakültesi'nden tarihçi Hrvoje Klasić, Za dom spremni deyiminin 1941 Hırvatistan Bağımsız Devleti'nin kurulmasından önce hiçbir tarihi belgede belgelenmediğini belirtti.[54][55][56] Diğer önde gelen Hırvat tarihçiler Tvrtko Jakovina ve Ante Nazor ile aynı zamanda bir tarihçi olan eski Kültür Bakanı Zlatko Hasanbegoviç de bu görüşü desteklediler.[57]

Selamı destekleyenler Za dom (çev. 'For home' ya da 'For homeland' Ev için ' veya ' Vatan için ') kelimesinin 19. yüzyılda Ban Josip Jelačić tarafından Varaždin'den Macarlarla bir savaşta orduya liderlik ederken kullanıldığını söyler. İddiaya göre ordu, "Spremni!" diye cevap vermiştir. (çev. 'Ready (to die)!' Hazır (ölmeye)! '). Ancak tarihçiler, Jelačić'in Za Dom! sözünü kullandığına dair hiçbir tarihsel belge veyahut başka güvenilir bir kanıt bulamadılar. Bunun yerine, Za dom i narod Slavjanski (lit. 'Vatan ve Slav halkı için') ifadesi, Jelačić'e 1848 olaylarını anmak için sunulan dekoratif bir mini gloriette olarak sunulur.[58]

Za dom kelimeleri daha önce Pavao Ritter Vitezović'in 1684 tarihli Odiljenje sigetsko (Szigetvár Kuşatması) adlı eserinde,[59] Ivan Zajc tarafından 1876'da bestelenen Nikola Šubić Zrinski (Nikola Šubić Zrinski) operasında [60] ve Danica'nın 19. yüzyılın ortalarında yayınlanan birkaç şiirlerinde kullanılmıştır.[61][62][63]

Za dom ifadesi, Varaždin'in haftalık Hrvatsko jedinstvo dergisinin 1939 tarihli sayısında bir selam olarak belgelenmiştir.[64]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Romano, Jaša: Jevreji Jugoslavije 1941-1945: žrtve genocida i učesnici Narodnooslobodilačkog rata, p.106
  2. ^ The Holocaust in Croatia (İngilizce). University of Pittsburgh Press, published. 2016. s. 230. ISBN 978-0-8229-4451-5. 21 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2022. 
  3. ^ Ivica Kristović, Pozdrav 'Za dom spremni' ekvivalent je nacističkom 'Sieg Heil!' 24 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Večernji list, 22.11.2013
  4. ^ 'Za dom spremni' je isto što i 'Sieg Heil'! 18 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Danas.hr 09.01.2012.
  5. ^ "Goldštajn: Ustaški pozdrav je nacistički, a ustaše su banda". B92.net (Sırpça). 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Eylül 2019. 
  6. ^ "Proglašenje NDH – 10. travnja 1941., 16:00 (video)". 23 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2022. 
  7. ^ Hrvatski Narod – Posebno izdanje 10. travnja 1941.
  8. ^ a b c d e f g h i j Yeomans 2012.
  9. ^ "Zbornik dokumenata i podataka NOR-a. tom V – Dokumenti NOVJ – Borbe u Hrvatskoj, knjiga 32" (PDF). 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Haziran 2022. 
  10. ^ a b "Ovih 13 slika trebalo bi biti dovoljan dokaz svim idiotima koji zagovaraju rehabilitaciju 'Za dom spremni'". telegram.hr. 25 Ağustos 2015. 26 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  11. ^ Izvještaj Župske redarstvene oblasti u Sarajevu od 2 oktobra 1943 god. o situaciji na području Župe 30 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Zbornik NOR-a. tom IV – Borbe u Bosni i Hercegovini – knjiga 18 – oktobar 1943., page 452
  12. ^ "Zbornik NOR-a. tom V – Borbe u Hrvatskoj – knjiga 25 – ožujak 1944. II – Ustaško-domobranski dokumenti" (PDF). 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Haziran 2022. 
  13. ^ "Hrvatski branik, year 1941, number 51, page 2". 15 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2022. 
  14. ^ Simicevic, Hrvoje. "Hostaska banda" 23 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Novosti, September 9th, 2017
  15. ^ "Hrvoje Klasić: Napokon se Anto Prkačin i ja u nečemu slažemo" 14 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., N1, September 4th, 2107
  16. ^ "Izdali su Francetića kao što je Juda izdao Isusa" 14 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., N1, September 14th, 2017
  17. ^ Proclamation of the HOS Headquarters, 9 May 1992
  18. ^ "Bojna Čavoglave (video)". 23 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2022. 
  19. ^ "Golubovi bijeli lyrics". 23 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2022. 
  20. ^ "EINES DER GESICHTER DES KROATISCHEN NATIONALISMUS" 14 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Belltower News, 13/06/2008
  21. ^ "Srce Vatreno (video)". 23 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2022. 
  22. ^ "SRAMOTNO NAVIJANJE Torcida skandirala: 'Za dom, spremni! Ajmo, ajmo ustaše...'" 9 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Jutarnji list, 24.11.2013
  23. ^ Goran Penić: S OSJEČKIH TRIBINA SE ORILO 'ZA DOM SPREMNI' I 'AJMO, USTAŠE' Vlada RH osudila sramotna skandiranja 14 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Jutarnji.hr, 24.03.2016.
  24. ^ "In Kroatiens Stadien wuchert der Rassismus" 15 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 22.07.2015
  25. ^ "Croatia's Josip Simunic banned from World Cup for 'pro-Nazi' chants". CNN. 16 Aralık 2013. 18 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  26. ^ "Croatia's Josip Simunic banned for World Cup for pro-Nazi chant". Associated Press. 16 Aralık 2013. 21 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  27. ^ "AKADEMICI, BISKUPI, ODVJETNICI… Traže da službeni vojni pozdrav bude “Za dom spremni”" 14 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., net.hr, 24/08/2015
  28. ^ "Kroatischer Erzbischof fordert Referendum über Faschisten-Gruß" 20 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Die Zeit, 28/08/2015
  29. ^ "OVO ĆE IZAZVATI REAKCIJE: Elvis Duspara napisao knjigu ZA DOM SPREMNI!" 14 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., dnevno.hr, June 17th, 2016
  30. ^ "ELVIS DUSPARA U SUZAMA PREDSTAVIO KNJIGU – ZA DOM SPREMNI! Reakcije? Genijalne!" 3 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., dnevno.hr, 6/7/2016
  31. ^ "Načelnik zabranio predstavljanje knjige na temu 'Za dom spremni'" 23 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Vecernji list, August 1st, 2017
  32. ^ ""Plaque near WW2 Concentration Camp Scandalises Region"". 29 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2022. 
  33. ^ "Premijeru je žao zbog tri komemoracije u Jasenovcu; nema, kaže, nikakve relativizacije ustaštva" 23 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Telegram, 23/4/2017
  34. ^ Ante Božić: "Savez udruga dragovoljaca HOS-a: Ako se sramite našeg ratnog stijega pod kojim smo branili i oslobodili Lijepu našu i pod kojim su ginuli naše sestre i braća onda ga nemojte niti nositi u Mimohodu" 15 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., nacija.hr, 4. kolovoza 2015.
  35. ^ "HOS-ov pozdrav na ulazu u Mokošicu podijelio građane" 27 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., HRT, 24/7/2017
  36. ^ a b c Šimičević, Hrvoje. "Cyber Ustaše" 8 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Novosti, 17/04/2017
  37. ^ "Bilten SNV-a: Dužnosnici potiču govor mržnje". portalnovosti.com (İngilizce). 23 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2018. 
  38. ^ Kulenović (2018). "Hate Speech, Contentious Symbols and Politics of Memory: Survey Research on Croatian Citizens' Attitudes". Politička Misao: Časopis za Politologiju (İngilizce). 55 (4): 176-202. doi:10.20901/pm.55.4.07. ISSN 0032-3241. 29 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  39. ^ Odluka Ustavnog suda Republike Hrvatske Broj: U-III-1296/2016 Zagreb, 25. svibnja 2016.
  40. ^ Ciglenečki, Dražen: "Predsjednica zaziva pravosuđe, ali Ustavni sud je još u svibnju rekao da "Za dom spremni" treba kažnjavati" 9 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Novi List, 10.8.2016.
  41. ^ "Ustavni sud odbio Šimunića zbog uzvika “Za dom spremni”" 23 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Večernji.hr
  42. ^ Presuda Visokog prekršajnog suda Republike Hrvatske broj: Jž-2824/2014 od 3. prosinca 2015.
  43. ^ "Ovo je važno: Visoki prekršajni sud prvi je put pravomoćno osudio povik Za dom spremni u Čavoglavama". Telegram.hr (Hırvatça). 14 Ağustos 2019. 28 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2019. 
  44. ^ "PROFESORI PRAVNOG FAKULTETA ODGOVORILI UDRUZI HRVATSKIH SUDACA 'Uvredljivim i difamatornim jezikom pokušavaju utišati javnu kritiku sudskih odluka' - Jutarnji List". www.jutarnji.hr (İngilizce). 7 Haziran 2020. 7 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2020. 
  45. ^ Marina Karlović-Sabolić: "'Za dom spremni' odlazi u povijest, neće se više smjeti koristiti nigdje u Hrvatskoj? Konačna odluka za nekoliko mjeseci, evo kako bi Plenković mogao umiriti radikalnu desnicu" 27 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.,Slobodna Dalmacija, 10.9.2017.
  46. ^ "U majici s natpisom 'Za dom spremni' i s privjeskom na Pavelića napao policajku: Oduzeli mu puškomitraljez!" 7 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., sibenik.in, 28/6/2017
  47. ^ "Presuda iz Knina ne odnosi se na pozdrav " Za dom spremni"". 15 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2022. 
  48. ^ ""Hier dürfen wir alles bis auf den Nazi-Gruß" 29 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Der Standard, 17. Mai 2016
  49. ^ "Gedenkfeier in Bleiburg: Missbrauchte Erinnerung". derStandard.at. 26 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2018.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  50. ^ "Am Samstag findet in Kärnten das großte Neonazitreffen in Europa statt! 24 Ocak 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Vice.com, June 2017
  51. ^ "Gedenkfeier: Erstmals Gegendemos angemeldet" (Almanca). 25 Nisan 2018. 25 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2018. 
  52. ^ "Austrija će na Bleiburgu organizirati instant-sud za hrvatske neofašiste: evo kako će kazniti sve koji budu isticali ustaške simbole i grb HOS-a". Slobodna Dalmacija (Hırvatça). 26 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2018. 
  53. ^ "Schlag gegen Muslimbruderschaft und Graue Wölfe". OTS.at. 22 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Kasım 2018. 
  54. ^ "Za što su to točno 'spremni'?". tportal.hr. 16 Nisan 2015. 17 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2016. 
  55. ^ "'Za dom spremni' kao pozdrav je uveden tek utemeljenjem ustaške NDH – Večernji.hr". Vecernji.hr. 27 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2016. 
  56. ^ "Predsjednica kaže da je inicijativa o pozdravu 'Za dom spremni' na razini provokacije, a povjesničari tvrde da nema veze s hrvatskom tradicijom –". Telegram.hr. 25 Ağustos 2015. 28 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2016. 
  57. ^ "HRT organizirao raspravu o pokliču 'Za dom spremni!': Hasanbegović, Jakovina i Nazor se složili kako je riječ o ustašluku iz vremena notornog Ante Pavelića i NDH" 21 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Slobodna Dalmacija, September 6th, 2017
  58. ^ "p.420, p.595". 16 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2022. 
  59. ^ "Oddiljenja Sigetskoga čentiri děla: S uvodom životu Nikole kneza Zrinjskoga, str. 50". 23 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2022. 
  60. ^ "Libreto for the 1876. opera Nikola Šubić Zrinjski". 23 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2022. 
  61. ^ Danica Horvatska, Slavonska i Dalmatinska, issue 21, 28 May 1846
  62. ^ Danica Horvatska, Slavonska i Dalmatinska, issue 6, 6 February 1847
  63. ^ Danica Horvatska, Slavonska i Dalmatinska, issue 34, 19 August 1848
  64. ^ "Hrvatsko jedinstvo, year 1939, number 99, page 5". 23 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2022. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Za_dom_spremni&oldid=31481018" sayfasından alınmıştır