Tuya Kalesi
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Tür | Kale |
| Konum | Yurtbekler, Posof |
| Koordinatlar | 41°30′54″K 42°47′07″D / 41.51500°K 42.78528°D |
| Tamamlanma | Orta Çağ |
| Yükseklik | |
| Mimari | Gürcü mimarisi |
| Teknik ayrıntılar | |
| Malzeme | Taş, kireç harcı |
Tuya Kalesi (Gürcüce: ტუიას ციხე), tarihsel Samtshe bölgesinin Türkiye'de kalan bölümünde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Caki olan Yurtbekler köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir.[1][2]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Tuya Kalesi, bugün Yurtbekler adını taşıyan Caki köyünün 1 kilometre güneybatısında bulunmaktadır. Caki köyünün yer aldığı Samtshe ise, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde üç ayrı köy olarak kaydedilmiş olan Caki köyünün nüfusu Gürcülerden oluşuyordu.[3][4][5] Tuya Kalesi'nin de bu dönemden kaldığı anlaşılmaktadır. Nitekim arkeolog Sami Patacı Tuya Kalesi'nin Orta Çağ'da inşa edildiğini belirtmiştir. Kale, 2014 yılında birinci derece arkeolojik sit alanı ilan edilmiştir.[1] Kalenin adı, Yunancadan Gürcüceye girmiş olan mazı anlamındaki "tuya" (ტუია) kelimesinden geliyor olabilir.[6]
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Tuya Kalesi, bu bölgede bulunan Caki Kalesi’den daha küçük bir yapıdır. İki kalenin de bölgenin güvenliğini sağlama ve gözetleme işlevine sahip olduğu tahmin edilmektedir. Doğu kanadındaki daralmaya rağmen dikdörtgen planlı (16,6x13,9 m) olarak değerlendirilen Tuya Kalesi, küçük ve orta boyutlu taşlarla kireç harcı kullanılarak inşa edilmiştir. Kalenin duvarları genel olarak toprak seviyesine kadar yıkılmıştır. Bununla birlikte güneydoğu duvarının yüksekliği 2,5 metreyi bulur. Ancak kuzey yöndeki duvarların bir kısmı toprak altında kalmıştır.[7]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b Sami Patacı, Ardahan Kale ve Kuleleri, Ardahan, 2016, s. 87. 25 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-605-030-254-7
- ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 74. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 455-456". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2024.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 312-313, 317". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2024.
- ^ "" 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre "Gürcistan Vilayeti"nin etnik haritası". 1 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023.
- ^ "ტუია", A Comprehensive Georgian-English Dictionary, 2006, 2 cilt ISBN 0-9535878-3-5
- ^ Sami Patacı, Ardahan Kale ve Kuleleri, Ardahan, 2016, s. 87-88. 25 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-605-030-254-7
.png){kind=link}
.png){kind=link}