Tsilkani Katedrali

Tsilkani Meryem Ana Katedrali
წილკნის ღვთისმშობლის ტაძარი
	Tsilkani Katedrali
Temel bilgiler
Konum	Tsilkani, Mtsheta Belediyesi, Mtsheta-Mtianeti, Gürcistan
Koordinatlar	41°56′59″K 44°39′28″D / 41.94972°K 44.65778°D
Mimari
Mimari tür	Kubbeli kilise

Tsilkani Meryem Ana Katedrali (Gürcüce: წილკნის ღვთისმშობლის ტაძარი), Doğu Gürcistan'ın Mtsheta-Mtianeti bölgesindeki Mtsheta Belediyesinin Tsilkani köyünde konumlanmış bir Gürcü Ortodoks kilisesidir. Aslen 4. yüzyılda inşa edilen kilisenin, Orta Çağ'da sürekli biçimi değiştirilmiştir. Köşelerinde kuleler bulunan bir duvarla çevrelenmiş olan mevcut yapı, kubbeli Yunan haçı planı tasarımına sahiptir. Kilise, Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.^[1]

Konumu[değiştir | kaynağı değiştir]

Tsilkani Katedrali, Aragvi Nehri'nin bir kolu olan Narekvavi'nin sol kıyısında, Mtsheta antik kentinin kuzeybatısındaki Tsilkani köyünün merkezinde konumlanmıştır. Geç Tunç Çağından kalma bir tümülüs ve diğer arkeolojik buluntulara ev sahipliği yapan köy, duvarında Yunanca bir yazıt bulunan 4-5. yüzyıl Hristiyan kilisesi ile de dikkat çekmektedir.^[2]

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Orta Çağ Gürcü kaynaklarına göre, Tsilkani kilisesi, Klasik dönem kaynaklarında Kartli—İberya'nın ilk Hristiyan kralı olarak geçen III. Mirian'ın oğlu Kral Bakar (r. c. 365–380) tarafından yaptırılmıştır. Aslen bir salon kilisesi olarak inşa edilen katedral, 5 veya 6. yüzyılda üç nefli bir bazilikaya dönüştürülmüş ve 12 veya 13. yüzyılda kubbeli bir kilise olarak yeniden inşa edilmiştir. Kilise, 16 ve 17. yüzyıllarda daha fazla yenilenmiştir. Kilise, Orta Çağ Gürcü geleneğinde,^[a] 545'te Kartli'yen gelen 13 Süryani Babadan biri olan Antakyalı keşiş Jesse ile ilişkilendirilmiştir. Jesse'nin mezarı hala kilisede iyi bir şekilde muhafaza edilmektedir.^[2] Katedral, ilk defa 506 yılında Tsilkani piskoposlarının konutu olmuştur.^[2]

Katedral, hürmet edilen Odigitria ikonasına ev sahipliği yapmaktadır. 9. yüzyılda yapılmış ikonada, Meryem, Meryem'in çocuğu ve başmelekler görülmektedir. İkona, 12. yüzyılın başlarında yeniden boyandı ve yenilendi, ancak yakılarak süslenmiş "tempera" ile boyanmış yüzlere dokunulmadı. İkona, daha iyi korunması için 1926'da Tiflis'teki Gürcistan Ulusal Müzesi'ne taşındı.^[4]

Planı[değiştir | kaynağı değiştir]

Büyük ölçüde süslenmiş kumtaşı bloklardan inşa edilen, 28 × 24 metre ölçülerindeki mevcut kilise, Yunan haçı planı ile inşa edilmiştir. Kubbe ve yarım daire apsis, dört ayaklı kemer payandası ile desteklenmektedir. Kubbenin tabanı 12 pencere ile delinmiştir. İç duvarlarda, içeriyi aydınlatan 10 pencere daha vardır. Kilisenin 3 tane girişi vardır. Yarım daire biçimli apsis ve iki nişe sahip küçük salon kilisesinin bitişiğindeki güney sundurma, bir geçitle katedralin güney nefine bağlanmaktadır. Kilise, 15 ve 18. yüzyıl arasında yapılmış, kalın duvar resimlerinin kalıntılarını içermektedir.^[2]

Katedral, 18. yüzyıldan kalma, 58 × 72 m ölçülerindeki taş bir perde duvarla çevrilidir. Bir dizi kabartma içeren duvarın güneybatısı, kemerli bir tuğla kapı ile delinmiştir. Duvarın köşelerinde yuvarlak kuleler vardır; güneydoğu bulunan kulenin üzerine, 19. yüzyılda altıgen tabanlı bir çan kulesi inşa edilmiştir.^[2]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ 13. yüzyıl rahibi Arsen Bulmaisimisdze'nin ilahilerinde yer almıştır.^[3]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "List of Immovable Cultural Monuments" (PDF) (Gürcüce). National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia. 12 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Temmuz 2019.
^ ^a ^b ^c ^d ^e Gamkrelidze, Gela; Mindorashvili, Davit; Bragvadze, Zurab; Kvatsadze, Marine, (Ed.) (2013). "Tsilkani [წილკანი]". ქართლის ცხოვრების ტოპოარქეოლოგიური ლექსიკონი [Topoarchaeological dictionary of Kartlis tskhovreba (The history of Georgia)] (PDF) (Gürcüce). Tiflis: Georgian National Museum. ss. 611-612. ISBN 978-9941-15-896-4. 29 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Ağustos 2019.
^ S & 1, s. 1.
^ Alibegashvili, Gaiane; Volskaja, Aneli (1982). "The Icons of Georgia". Weitzman, Kurt (Ed.). The Icon. New York: Alfred A. Knopf. s. 89.

[4] 13. yüzyıl rahibi Arsen Bulmaisimisdze'nin ilahilerinde yer almıştır.^[3]

[1] "List of Immovable Cultural Monuments" (PDF) (Gürcüce). National Agency for Cultural Heritage Preservation of Georgia. 12 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Temmuz 2019.

[dic-2] Gamkrelidze, Gela; Mindorashvili, Davit; Bragvadze, Zurab; Kvatsadze, Marine, (Ed.) (2013). "Tsilkani [წილკანი]". ქართლის ცხოვრების ტოპოარქეოლოგიური ლექსიკონი [Topoarchaeological dictionary of Kartlis tskhovreba (The history of Georgia)] (PDF) (Gürcüce). Tiflis: Georgian National Museum. ss. 611-612. ISBN 978-9941-15-896-4. 29 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Ağustos 2019.

[FOOTNOTES11-3] S & 1, s. 1.

[5] Alibegashvili, Gaiane; Volskaja, Aneli (1982). "The Icons of Georgia". Weitzman, Kurt (Ed.). The Icon. New York: Alfred A. Knopf. s. 89.

[1]

[2]

[a]

[4]

[3]