Türkistanlılar Kültür ve Sosyal Yardım Derneği

Bağlantı ekle
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Türkistanlılar Kültür ve Sosyal Yardım Derneği ya da kısaca İstanbul Türkistanlılar Derneği. 27 Ocak 1954'te İstanbul'da kurulmuş sivil toplum kuruluşu. Bakanlar Kurulu Kararı ile “Kamu Yararına Olan Dernek” ünvanını alan derneğin merkezi Fatih/Aksaray’da bulunmaktadır.[1] Dernek başkanı Ekber Yassa'dır.[2] Üyelerinin tamamına yakınını Özbek Türkleri oluşturmaktadır. Dernek Türkiyedeki Özbek diasporasının temsilcisi konumundadır.[3]

Amaçları[değiştir | kaynağı değiştir]

Derneğin amaçları; Türkistanı yani Orta Asya’yı teşkil eden başta Özbekistan olmak üzere Kazakistan, Türkmenistan, Kırgızistan ve Tacikistan ülkelerinin tarihsel, kültürel, içtimai ve sosyo-ekonomik konularını Türkler ile Türkistanlılara tanıtmaktır. Çeşitli yollarla Türkistan coğrafyasından Türkiye’ye gelen kişilerle yakın ilişkide bulunmak, problemlerine çözüm üretmek, sahip olunan örf, adet, gelenekleri ve kültürü devam ettirmek, üyeleri arasında birlik ve beraberliği sağlamak, önemli ve özel günlerde (Nevruz, Mevlid, Bayramlar, Piknik) Türkistanlıları bir araya getirmek ve dayanışmayı sağlamak amaçları arasındadır.[4][5]

Türkistanlılar Kültür ve Sosyal Yardım Derneği, Adana'da yer alan "Türkistanlılar Kültür ve Yardımlaşma Derneği" ile birlikte Sovyetler Birliği dağılana kadar Türkistan coğrafyasının bağımsızlığı için mücadeleyi amaçlamış ve Türkiye içerisinde etkin bir şekilde mücadele etmiştir.[6]

Günümüz[değiştir | kaynağı değiştir]

Her yıl Nevruz ve piknik etkinlikleri düzenli olarak düzenlenmektedir. Bu etkinliklerin yanı sıra dernek kültür ve dil konularına önem vermektedir.[7] 2023 yılı Ocak ayı itibarıyla Türkistanlılar Kültür ve Sosyal Yardım Derneği ile Taşkent Alişir Nevai Devlet Üniversitesi arasında imzalanan sözleşme ve Özbekistan İstanbul Başkonsolosluğu destekleriyle dernek üyelerine yönelik Özbekçe çevrimiçi dil kursları başlamıştır.[4][8]

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

27 Ocak 1954 tarihinde Türkistanlılar Yardımlaşma Derneği ismi ile kuruluşu resmen tamamlanmıştır. 21 Şubat 1954’ te yapılan ilk kongresinde başkanlığa Kamilcan Okay getirilmiş, 1955 yılında yapılan kongresinde ise dernek başkanlığına Dr. Salih Erkinkol seçilmiştir.

12 Eylül 1980 askeri darbesi ile birlikte tüm derneklerin çalışmaları askıya alınarak kapatılmış ve aynı ad ile açılmalarına izin verilmemiştir.

1984 yılında Prof. Dr. Ahat Andican ve arkadaşlarının çalışmalarıyla Türkistanlılar Kültür ve Sosyal Yardım Derneği adı ile yeniden kurulmuş ve dernek başkanlığına Prof. Dr. Ahat Andican seçilmiştir.[9][10] Günümüzde dernek başkanlığını Ekber Yassa yürütmektedir.

İlişkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Dernek, Avrasya Türk Dernekleri Federasyonu üyesidir ve Türkiyedeki çoğu Türk Dünyası derneği ile aktif olarak ilişki halindedir.[11][12]

Günümüzde İstanbul, Adana (Türkiye) ve New Jersey (Amerika) olmak üzere üç Türkistanlılar Derneği bulunmaktadır. Adana’da bulunan dernek “Türkistanlılar Kültür ve Yardımlaşma Derneği” ismi ile, New Jersey’de bulunan dernek ise “Turkestanian American Association” ismi ile faaliyet göstermektedir.[13][14] Aralarında en kapsamlı olan Türkistanlılar Kültür ve Sosyal Yardım Derneği, bu derneklerle ilişki halindedir ve çoğu üyeleri ortaktır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Kamu Yararına Çalışan Dernekler". www.siviltoplum.gov.tr. 12 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
  2. ^ "Dunyo". dunyo.info (Özbekçe). 18 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
  3. ^ "O'zbekiston-Turkiya munosabatlarida xalq diplomatiyasining o'rni | TRT O'zbekcha". www.trt.net.tr (Özbekçe). 10 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
  4. ^ a b "Istanbul va Bursada Alisher Navoiy tavalludining 580 yilligiga bag'ishlangan tadbirlar o'tkaziladi | TRT O'zbekcha". www.trt.net.tr (Özbekçe). 10 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
  5. ^ "Istanbuldagi turkistonliklar jamiyati: tarix va bugun « Muhojirnoma" (Özbekçe). 10 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
  6. ^ "20. YÜZYILDA TÜRKİSTAN'DAN ÇUKUROVA'YA GÖÇ HAREKETLERİ VE ADANA'DAKİ TÜRKİSTANLILARIN FAALİYETLERİ". dergipark.org.tr. 22 Ekim 2020. 6 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2023. 
  7. ^ "Anqarada Alisher Navoiy adabiy merosini o'rganishga bag'ishlangan xalqaro anjuman o'tkazildi | TRT O'zbekcha". www.trt.net.tr (Özbekçe). 10 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
  8. ^ "Istanbul shahrida o'zbek tili onlayn-kurslarining birinchi ochiq darsi o'tkazildi". yuz.uz (Özbekçe). 10 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
  9. ^ BİLGEHAN, Zeynep. "Andican'dan Akşehir'e, fabrika işçiliğinden devlet bakanlığına... Bir azim hikâyesi". Hürriyet. 21 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
  10. ^ Türkistanlılar Yardımlaşma Derneği Ana Tüzüğü (PDF). Türkistanlılar Yardımlaşma Derneği. 27 Ocak 1954. 10 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Şubat 2023. 
  11. ^ "Zeytinburnu'nda Türk Dünyası Coşkusu". zeytinburnu.istanbul. 7 Haziran 2015. 21 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2023. 
  12. ^ "Avrasya Türk Dernekleri Federasyonu". bulturk.net. 6 Mayıs 2021. 18 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2023. 
  13. ^ "Adana da bulunan Türkistanlılar Kültür ve Yardımlaşma Derneği Ziyaret Edildi". adana.goc.gov.tr. 10 Şubat 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
  14. ^ "Turkistanian American Association". turkistanamerican.org. 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Türkistanlılar_Kültür_ve_Sosyal_Yardım_Derneği&oldid=31623304" sayfasından alınmıştır