M. Sunullah Arısoy
| Sunullah Arısoy | |
|---|---|
| Doğum | 25 Mart 1925 Şile, İstanbul |
| Ölüm | 19 Aralık 1989 (64 yaşında) Kuşadası, İzmir |
| Meslek | Şair, yazar. |
| Milliyet | Türk |
M. Sunullah Arısoy (25 Mart 1925, Şile, İstanbul - 19 Aralık 1989, Söke, Aydın), Türk şair ve yazar.
1948'de ilk şiir kitabını, 1958'de ilk ve tek romanını, 1962'de ilk ve tek hikâye kitabını yayımladı. Daha çok şiirleri ile tanındı. Türkçenin arılaşması için çalışan Arısoy'un kitapları dışında çeşitli dergilerde hikâyeleri, şiirleri ve düşünce yazıları yayımladı; şiir ve mizah antolojileri de hazırladı.
Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]
1925 yılında Şile'de doğdu. Babasının subay olması nedeniyle çocukluk yılları Anadolu’da geçti. Diyarbakır Süleyman Nazif İlkokulu’ndan 1935 yılında mezun oldu. İstanbul Üsküdar I. Ortaokulu’ndan sonra Haydarpaşa Lisesine girdi, fakat eğitimini yarıda bırakıp çeşitli işlerde çalıştı. Lise eğitimini sonradan tamamladı.
1948-1949 ders yılında Tavşanlı'nın Kızılçukur köyünde öğretmenlik yaptı. Ardında Garp Linyitleri Tunçbilek İşletmesi Yeni Cezaevinde baş kontrolör ve cezaevi öğretmeni olarak görev yaptı. Cezaevi lağvedildikten sonra Ankara'ya gitti; Sümerbank Satın Alma Müdürlüğü'nde Ticaret Şefi olarak çalıştı.
İş yaşamının yanı sıra hayatı boyunca kültür ve sanat derneklerinde çeşitli görevler aldı. 1953'te bir grup arkadaşıyla Cahit Sıtkı Tarancı’nın başkanlığında Türk Edebiyatçılar Derneği'ni kurdu; derneğin genel sekreterliğini üstledi. Ayrıca 15 yıl Ankara Sanatseverler Derneği'nin sanat kolu başkanlığını yürüttü.
Halkevleri'nde amatör olarak tiyatroculukla ilgilenen Arsoy, 1961’de Meydan Sahnesi'nde profesyonel oyunculuk yaptı. 1961-1963 yılları arasında Türk Dil Kurumu'nda tanıtma kolu başkanlığı, Türk Dili dergisinde yazı kurulu üyeliği yaptı. Türkçe'nin arılaşması adına çalışmalar yaptı; "Arı Dile Doğru" başlıklı radyo konuşmaları bu çalışmalarındandır.
1968 yılında Sümerbank Genel Müdürlüğü'nden emekliye ayrıldıktan sonra 1982'ye kadar Türk Tarih Kurumu Basımevi'nde Müdür Yardımcılığı yaptı. 1969-1979 yılları arasında TRT Ankara Televizyonunda programlar yaptı, belgesel filmler seslendirdi.
1982'de Türk Tarih Kurumu'ndaki görevinden alınınca Kuşadası'na yerleşti. 19 Aralık 1989’da Kuşadası’nda öldü.
M. Sunullah Arısoy Şiir Ödülü[değiştir | kaynağı değiştir]
Ölümünden sonra yazara ait beş bin kitap eşi Ülkü Arısoy tarafından Kuşadası Eğitim ve Geliştirme Vakfı (KEGEV)’na bağışlandı. Vakıf, yazarın hatırasını yaşatmak üzere 1997'den beri her yıl "M. Sunullah Arısoy Şiir Ödülü" vermektedir.[1]
Yazın yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]
Sunulah Arısoy'un yazın yaşamı 1941 de başladı. İlk şiiri 1941 yılında Yücel Dergisi’nde yayımlanan Vasiyet adlı şiiridir. Aynı yıl, "18 Yılda Türk Edebiyatı" başlıklı ilk yazısı Yeni Türk dergisinde yayımlandı.[2] Şiirlerini Dost, Türk Dili, Varlık, Pazar Postası ve Akis gibi dergilerde yayımlamayı sürdürdü.
Arısoy’un ilk şiirlerinde Garip şiirinin etkisi görülmekteydi. Cemal Süreya, Edip Cansever, Turgut Uyar gibi şairlerle çokça vakit geçiren şair, İkinci Yeni şiirinin etkisiyle şiirler yazdı. 1956'da yayımlanan Yaban Mavisi, İkinci Yeni şiirine yaklaştığı ilk eseridir.[2] 1960 sonrasında toplumsal gerçekçi çizgide karamsar içerikli, kısa şiirler yazmaya yöneldi.[3] Divan edebiyatı’na özgü gazel tarzı şiirler denedi, Türk halk şiirinin özelliklerinden ve temalarından yararlandı.
Arısoy Ulus gazetesinde yazarlık yaptı. Haftalık Aktüalite Dergisi'nin başyazarlığını yürüttü. Şiirin dışında öykü, roman, antoloji ve siyaset türlerinde eserler verdi.
Arısoy'un kaleme aldığı Karapürçek adlı roman ilk olarak Ulus gazetesinde 1958'de tefrika edildi; ilk baskısı Varlık Yayınları tarafından Mayıs 1958’de, ikinci baskısı da Eylül 1972’de yapıldı. Kendi öğretmenlik deneyiminden esinlenerek yazdığı bu romanda, kendi isteğiyle bir köyde görev yapan ve cehaleti yenmeye çalışan idealist bir öğretmenin öyküsünü anlattı.
Çeşitli dergilerde altı küçük hikayesi yayımlandı. Balıkesir Postası’nda çıkan "Deli", yazarın ilk hikâyesi idi. Kitaplaşmış bir de uzun hikayesi vardır. "Tedirginin Biri" adlı bu uzun hikâye, 1962 yılında Sun Yayınları tarafından yayınlandı. Bu hikâyede yazar, topluma yabancılaşmış, toplum tarafından dışlanmış bir kişiyi ele aldı.
Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]
- Garipler Treni, 1948
- Muhteşem Kavga, 1951
- Mustafa Kemal Türküsü, 1953
- Yaban Mavisi, 1956
- Dışa Vuran Karanlık, 1961
- Yanlış Yaşadık, 1970
- Karapürçek, 1958
- Tedirginin Biri, 1962
- Deste, 1953
- Türk Hiciv ve Mizah Antolojisi, 1967
- Türk Hikâye Antolojisi, 1967. (Yaşar Nabi ve Mustafa Baydar'la)
- Türk Halk Şiiri Antolojisi, 1995
- Atatürk, 1987
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Burada, Edebiyat (24 Nisan 2023). "M. Sunullah Arısoy 2022 Şiir Ödülü'nü Kazanan Belli Oldu". Edebiyat Burada. 17 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2024.
- ^ a b Kılınç, İsmail (2019). Mehmet Sunullah Arısoy, hayatı, sanatı ve eserleri. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi (Tez). 17 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2024.
- ^ "M. SUNULLAH ARISOY SOKAK". Aydın Didim Akköy Kültür ve Sanat Derneği. 17 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2024.