Sonnō jōi

Sonnō jōi (Japonca: 尊王攘夷, 'Sonnou Joui', "İmparatoru yücelt, yabancıları kov), İmparator'u yüceltip, yabancı işgalcileri ülkeden kovmayı savunan bir düşünce akımıdır. Edo dönemi'nin sonlarına doğru (Bakumatsu) Mitogaku ve Kokugaku gibi ulusal tarih çalışmalarını derinden etkilemiş, Meiji Restorasyonu döneminde yaygınlaşan bir siyasi slogan olmuştur.

Özeti[değiştir | kaynağı değiştir]

Japon İmparatorluğu'nun varlığının temelini oluşturan "Sonnō ideolojisi" (İmparatoru yücelt) ve işgalcileri hedef alan "Jōi ideolojisi" (Yabancıları kov) birleştirilerek oluşturulmuştur. "İmparatoru yücelt, yabancıları kov" anlamına gelir. İlkbahar ve Sonbahar Dönemi'nde Çin'deki Zhou Hanedanı'nın imparatorunu yüceltip, ülkeyi işgale gelen düşmanları (Chu Hanedanı) kovma anlamıyla dönemin imparatoru tarafından kullanılan bir slogan olup, daha sonra Japon tarihçiler ve edebiyatçılar tarafından benimsenip yeniden kullanılmıştır. İlkbahar ve Sonbahar Dönemi'nde Zhou Hanedanı'na bağlı Qi Devleti'nin başındaki Dük Huan, Zhou Hanedanı için diğer devletleri toplayıp, işgale gelen Chu Hanedanı ordularını bastırmıştır. Bu olaydan sonra "Sonnō jōi" düşüncesinin başlıca savunucuları Neokonfüçyüsçüler olmuştur. Zhou Hanedanı'nın imparatorunu ideal "İmparator" modeli olarak benimsedikten sonra "Sonnō ideolojisi"'ni oluşturmuşlardır. Japonya'da da Kamakura dönemi ve Muromachi döneminde Japon imparatorunun "İmparator" olarak anılması garip karşılanmamakla beraber, Edo döneminde Meibun ideolojisinin (üst-alt, efendi-köle ayrımını keskinleştiren, imparatoru yücelten bir düşünce akımı) yaptırımlarıyla Bakumatsu döneminde "Sonnō ideolojisi" de yaygınlaşmıştır.

Ayrıca, Bakumatsu döneminde "Sonnō jōi" cümlesinin en erken örnekleri Tokugawa Nariaki'nin Mito bölgesi okulu Kōdōkan'ın eğitim ilkelerini anlatan "Kōdōkan Günlükleri"'nde görülebilir. Fujida Tōko'nun "Kōdōkan'ın Açıklayıcı İlkeleri" adlı eseri "Kōdōkan Günlükleri"'nin temelini oluşturmuştur. Bakumatsu dönemi "Sonnō jōi" ideolojisinde "Mitogaku"'nun etkisi büyüktür.

Sonnō ideolojisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Jōi ideolojisi[değiştir | kaynağı değiştir]

250 yıl süren Edo'nun barış döneminde, Japonya'nın yabancılar tarafından işgal edileceği düşüncesi pek yoktu. Fakat coğrafi keşiflerle beraber genişlemeye başlayan Avrupa ve Emperyalizmin etkisine kapılan Amerika'nın Afrika ve Asya'yı işgal ve kolonileştirme süreci Uzak Doğu için de bir tehdit haline gelmişti. Komodor Perry'nin Kara gemileriyle yaptığı "Perry Seferi"'nden sonra "Jōkisen çayı insanı huzur dolu uykusundan uyandırır/Dört bardak içersen gece de uyuyamazsın" (burada Perry'nin gemilerinin Japonya'yı uykusundan uyandırmasına referans veriliyor) şiiri yazılmıştır.

Çin'in güney bölgesinde 1840 yılında Qing hanedanı İngilizlerle savaşa girmiş, bunun sonucunda 1997 yılında geri alana kadar Hong Kong adasını kaybetmiş, Japonya'da da Hokkaidō'daki "Golovnin Vakası" ve Kyūshū'daki "Nagasaki Limanı Vakası" gibi sürtüşmeler ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu durumla baş etmek için, yabancıları ülkeden kovup Japonya'yı Batılı güçlerden korumak gerektiğini söyleyen bir ideoloji yaygınlaşmıştır. Bu düşünce "Jōi ideolojisi"'nin temelini oluşturur. Aynı zamanda ülkede "Kokugaku"'nun (Japonların Çin ve Budizm araştırmalarından ziyade Japon felsefesi ve edebiyatına odaklanmasını isteyen, Japon milliyetçiliğinin temelini oluşturan bir düşünce akımı) yaygınlaşmasıyla beraber bir "milli bilinç" kavramı da aniden yükselişe geçmişti. Bakumatsu dönemindeki "Sonnō jōi hareketi"nin gelişimi oldukça karmaşık olsa da, genel akış "Kaikoku" (ülkenin dış dünyaya açılması) düşüncesini savunan Tokugawa Hükümeti ve Satsuma Beyliği ile sonuna dek "Sakoku" ("Zincirli ülke", Japonya'nın dış dünyaya kapatılması) düşüncesini savunan Chōshū Beyliği'nin çarpışmalarıyla özetlenebilir. Fakat 1865 yılında İmparator Batılı güçlerin baskılarına dayanamayıp Harris Antlaşması'nı imzaladıktan sonra, "Sonnō ideolojisi" ile "Jōi ideolojisi" arasındaki bağ kopmuştur. Hatta Tsuwano bölgesinden Ōkuni Takamasa'nın ortaya koyduğu, Batılı güçlerin baskılarına karşı koyabilmek için bir süre ülke sınırları dış güçlere açılsa dahi "Milli bütünlük" ya da "Zengin ülke, güçlü ordu" gibi kavramlara öncelik verilmesi gerektiğini savunan "Büyük Jōi ideolojisi" ile "Kaikoku" ve "Jōi" düşünceleri bağlanarak güçlenip, "Tōbaku" (Tokugawa Şogunluğunu devirme) hareketi adı altında birleşme ihtimali doğmuştur. Tosa bölgesinden Sakamoto Ryōma ve arkadaşlarının çabaları ve aracılığıyla dönemin iki büyük gücü olan Satsuma ve Chōshū Beylikleri Tokugawa Şogun idaresini devirmek için ortak bir noktada buluşmuşlardır.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kotobank - Sonnō jōi 4 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Japonca Vikipedi sayfası 19 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.