Siesta
Siesta, öğle arasında dik güneş ışınlarının sıcaklığınından veya öğle yemeği sonrası metabolizma faaliyetlerinin hızlanması sebebiyle vücudun anlık mayışma durumunun, kısa süreli uyku ile hissedilen dinlenme ihtiyacına siesta denir.[1][2]
Kelime olarak Latince hora sexta'dan türetilmiştir.[1] (Hora sexta) ise çeviri bakımından "Altıncı Saat" anlamındadır.[1][3] Gün doğumundan sonraki altı saati temsil eder bu da yaklaşık öğle saatlerine denk gelir.[3][4] İspanyolcadaki karşılığı ise siestadır. Genellikle sıcak tropikal iklim tipi görünen Latin Amerika ülkelerinde oldukça yaygın olan bu uyku safhası, yıllar geçtikçe tüm dünyada farklı isimlerde dile gelmiştir.[2] Örnegin, Arapça ḳayl masdar ekinden türemiş olan kaylûle ve kāile, siesta ile aynı anlamdadır.[4] İngilizce'de ise "Nap" kelimesi yine siesta ile aynı anlamı taşımaktadır.[1]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]
Siesta uykusunun tam olarak kesin yargılar ile tarihçesi bilinmemekle beraber, üzerinde düşünülmüş ve en kabul göreni ise;
Sıcak Latin Amerika ülkelerinde yaşayan çiftçilerin tarlalarındayken günün en sıcak vakti olan öğle vaktinden, bir nebze olsun kaçmak ve günün erken saatlerinde uyanmanın yorgunluğu üzerlerinden atıp, tekradan daha enerjik bir şekilde başlandığı amacıyla yapıldığı düşünülen, siesta için en kabül gören düşüncedir.[1] Siesta genellikle İspanya ve Latin Amerika ülkeleri ile ilişkilendirilse'de tahminlere göre siesta'nın İtalya'da, Roma imparatorluğun'da ortaya çıktığı düşünülen fenomenler arasındadır.[5][6] Çünkü Roma'da günün 12 saatlik olduğu ve periyotlar halinde ilerlediği bilinmektedir. 12 saatin, yarısı olan altıncı saat roma halkı için istirahat ve yemek molasıydı.[5][6] Zengin bir dağılım gösteren siesta uykusu İslam hukukunda da yer almaktadır. Kaylûle ismi ile anılan ve Kur'an'da bahsi geçildiği tarih kayıtlarında bulunmaktadır.[4][6] Birçok coğrafyada farklı olarak dağılım göstermesi sebebi ile kesin bir kökenden bahsetmek olağan değildir. Günümüzde ise; Dünyada, İspanyolca konuşan ülkelerde ayrıca Yunanistan, İtalya, Filipinler, Nijerya, Meksika gibi sıcak iklime sahip ülkelerde yaygındır.[1]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]• Uyku
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c d e f "History of the Siesta". Sleep.org (İngilizce). 23 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2020.
- ^ a b "What Is a Siesta? | Wonderopolis". www.wonderopolis.org. 21 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2020.
- ^ a b Jones, Jessica. "A Brief History of the Spanish Siesta". Culture Trip. 11 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2020.
- ^ a b c "KAYLÛLE - TDV İslâm Ansiklopedisi". islamansiklopedisi.org.tr (İngilizce). 1 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2020.
- ^ a b "What Is A Siesta - The History & What Siestas Mean In 2019". Tomorrow Magazine (İngilizce). 27 Eylül 2018. 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2020.
- ^ a b c Smalley, Lauren. "The Siesta: Then and Now". www.sleepoutfitters.com (İngilizce). 1 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2020.