Seyitören, Damal
| Seyitören | |
|---|---|
 | |
 Ardahan'ın konumu | |
  Seyitören Seyitören'in Ardahan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Ardahan |
| İlçe | Damal |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 2300 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 451 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0478 |
| İl plaka kodu | 75 |
| Posta kodu | 75110 |
Seyitören, Ardahan ilinin Damal ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Seyitören'in eski adı Seyd-i Viran veya Seydi Veran'dır. 93 Harbi'nde Ardahan bölgesini ele geçiren Ruslar köyü 1886 yılında Seydi-Veran (Сейди-Веран) adıyla kaydetmiştir.[3] 1928 tarihli köy listesinde ise köyün adı Seyd-i Viran (سید ویرەن) olarak geçer.[4]
Seydi Veran, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Eruşeti'de yer alır. Eruşeti bölgesi, Gürcistan’ın en eski Hristiyanlık merkeziydi.[5] 93 Harbi'nin ardından Ruslar Eruşeti bölgesini ele geçirdiğinde köyün nüfusunun 136 kişiden oluşması, buranın yeni bir yerleşme olmadığını göstermektedir.[3] Bununla birlikte, Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı ve 1595 tarihli Osmanlı mufassal defteri ile 1694-1732 dönemini kapsayan Defter-i Caba-i Vilayet-i Çıldır adlı Osmanlı cebe defterinde adının geçmemesi, Seydi Veran köyünün daha geç dönemde ortaya çıktığı anlamına gelir.[6][7] Öte yandan Seydi Veran köyü sınırları içinde megalit kalelerin varlığı bu yörenin eski çağlardan beri yerleşme alanı olduğunu işaret etmektedir.[8] 1886 yılında köyün nüfusunun tamamı Rus idaresince "Türkmen" olarak kaydedilmiştir. Bu tarihte Seydi Veran, Ardahan Okrugu'nun Ardahan kazasına (uçastok) bağlı Tamal nahiyesinin (маркяз: merkez) köylerinden biriydi.[3] Rus idaresi sırasında köyün nüfusu artmış, 1896'da 250 kişiye, 1906'da 267 kişiye ulaşmıştır.[9]
Seydi Veran köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonlarında Rusya'nın bölgeden çekilmesinden bir süre sonra, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin sınırları içinde kaldı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti'nin Tiflis hükûmetine verdiği ültimatom üzerine Gürcü idaresinin çekilmesinin ardından köy fiilen Türkiye'ye katıldı. Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin topraklarının işgal edilmesinin ardından Sovyet Rusya ile Ankara Hükümeti'nin 16 Mart 1921'de imzaladığı Moskova Antlaşması'yla Seydi Veran köyünü de kapsayan Ardahan ile Artvin bölgeleri Türkiye'ye bırakıldı.[10]
Seydi Veran köyü, 1928 yılında "Seyd-i Viran" adıyla Kars vilayetinin Ardahan kazasının Damal nayihesine bağlıydı.[4] 1935 genel nüfus sayımında da "Seyitveren" adıyla kaydedilmiş olan köy, bu tarihte Posof kazasının Damal nahiyesine bağlıydı ve nüfusu 376 kişiden oluşuyordu.[11] Seydi Veran veya Seyd-i Viran "yabancı kökten geldiği ve iltibasa yol açtığı" için köyün adı 1959 yılında 7267 sayılı kanunla Seyitören olarak değiştirilmiştir.[12]
Seyitören köyünde iki adet megalit kalenin kalıntıları bulunmaktadır. Köyün yaylasının yaklaşık 1 km kuzeyinde, deniz seviyesinden 2.900 metre yükseklikte bulunan Heniora Kalesi'nin (38 × 36 m) savunmadan çok işaretle haberleşme işlevi gördüğü düşünülmektedir. Diğer kale, köyün 900 metre kuzeybatısında bulunuyordu. Çapı 22 metre olan kaleden geriye yıkıntılar kalmıştır.[8]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Seyitören köyü, Ardahan il merkezine 51 km, Damal ilçe merkezine 6 km uzaklıktadır.[13]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 451[2] |
| 2021 | 466[2] |
| 2020 | 476[2] |
| 2019 | 482[2] |
| 2018 | 492[2] |
| 2017 | 489[2] |
| 2016 | 474[2] |
| 2015 | 495[2] |
| 2014 | 515[2] |
| 2013 | 535[2] |
| 2012 | 581[2] |
| 2011 | 622[2] |
| 2010 | 659[2] |
| 2009 | 682[2] |
| 2008 | 701[2] |
| 2007 | 708[2] |
| 2000 | 751[13] |
| 1990 | 935[14] |
| 1985 | 981[15] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Seyitoren, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 24 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Ardahan Damal Seyitören Köy Nüfusu". Nufusune.com. 22 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2020.
- ^ a b c ""Ardahan kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2021.
- ^ a b Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 762.
- ^ "Roland Topçişvili, Gürcülerin Etnik Tarihi ve Gürcistan'ın Tarihsel-Etnografik Bölgeleri (Gürcüce: ქართველთა ეთნიკური ისტორია და საქართველოს ისტორიულ-ეთნოგრაფიული მხარეები), 2002". 16 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2021.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2021.
- ^ Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, 326 sayfa.
- ^ a b Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 379, 386, ISBN 9789941478178.
- ^ Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 111, ISBN 9786052100271.
- ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2021.
- ^ "1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 332" (PDF). 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Ekim 2021.
- ^ "Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 475". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2021.
- ^ a b "Seyitören Köyü". YerelNet.org.tr. 30 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.