Senones
Senones veya Senonii (Galyaca : "eski olanlar"), Demir Çağı ve Roma döneminde Seine havzasında, bugünkü Sens dolaylarında yaşayan eski bir Galya kabilesiydi.
Senonesin bir bölümü İtalyan yarımadasına yerleşti ve burada Umbrialıları Ariminum (günümüz Rimini) ve Ancona arasına sürdüler. Klasik kaynaklarda MÖ 390'daki Allia Muharebesi sırasında Roma'yı ele geçiren Galya savaş çetesinin liderleri olarak anlatılıyorlar.[kaynak belirtilmeli] MÖ 283'te Roma onlara boyun eğdirene kadar sürekli bir tehdit olarak kaldılar ve bunun ardından İtalya'dan kayboldular.[1]
Ad[değiştir | kaynağı değiştir]
Onlara, Polybius tarafından Sḗnōnes (Σήνωνες) ve Sḗnōnas (Σήνωνας) (MÖ 2. yy),[2] Sezar tarafından Senonii (MÖ 1. yy ortaları),[3] Diodorus Siculus'ta (MÖ 1. yy) Sénnōnes (Σέννωνες),[4] Strabon'da (erken MS 1. yy) Sénōnes (Σένωνες),[5] Plinius'ta (MS 1. yy) Senones,[6] Ptolemy'de (MS 2. yy) Sénones (Σένονες),[7] ve Ammnianus (MS 4.yy) tarafından Senones olarak değinildi.[8][9]
Galyaca etnonim Senones, genellikle -on-es son ekiyle türetilen Proto-Kelt kökü *sen-'den ('eski'; cf. Eski İrlandaca sen; Orta Galce hen 'eski') gelerek 'eski olanlar' anlamında yorumlanır.[10][11] Pierre-Yves Lambert ayrıca 'kazanmak, yenmek' anlamına gelen *sen(H) - kökünden bir etimoloji önermiştir.[12] Eski zamanlarda Servius, bu adı Yunanca ξενός ('misafir-arkadaş, ev sahibi, yabancı') ile karşılaştırdı.[13]
MS 4. yüzyılda Senonas oppidum ('Senonların oppidumu') olarak tasdik edilen Sens şehri, adını Galya kabilesinden almıştır.[14]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Galyalı Senones, başkentleri Agedincum (bugünkü Sens) çevresinde yaşadılar.[14]
Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]
Gallia Cisalpina[değiştir | kaynağı değiştir]
Aeduii, Ambarri, Arverni, Aulerci ve Carnutes ile birlikte Bellovesus'un İtalya'ya yönelik göçlerine katıldılar.[15]
MÖ 400'de Alpleri geçtiler ve Umbrialıları sürerek İtalya'nın doğu kıyısına yerleştiler. Toprakları Forlì'den Picenum'daki ya da sonradan Ager Gallicus olan yerdeki Ancona ve Terni'ye uzanıyordu. Başkentleri olan Senigallia'da kasaba kurdular.[kaynak belirtilmeli] MÖ 391'de şef Brennus komutasında Etruria'yı işgal ettiler ve Clusium'u kuşattılar. Clusines yardım için Roma'ya başvurdu. Romalılar, uluslar hukukunu ihlal eden bir destek sağladılar. Ardından gelen savaş, Romalıların Allia Muharebesi'nde (MÖ 390) yenilmesi ve Roma'nın yağmalanmasıyla sonuçlandı.[16]
100 yıldan fazla bir süredir Senones, sonunda P. Cornelius Dolabella tarafından boyun eğdirilene (MÖ 283) ve topraklarından sürülene kadar Romalılarla düşmanlık içindeydiler. İtalya'da onlarla ilgili başka bir şey duyulmadı. Tuna, Makedonya ve Küçük Asya topraklarına yayılmış Galyalı kabilelerle birleşmiş olmaları olasıdır. Sena Gallica (günümüz Senigallia), Etruria'daki Sena Julia'dan (Siena) ayırmak için bir Roma kolonisi haline getirildi.[16]
Gallia Transalpina[değiştir | kaynağı değiştir]
MÖ 53-51 yılları arasında günümüzde Seine-et-Marne, Loiret ve Yonne departmanlarını içeren bölgeye yerleşen Senonesin bir kolu (veya aynı adı taşıyan farklı bir kabile), Jül Sezar'la kralları olarak atadığı Cavarinus'u sınır dışı etmesiyle düşman oldular. MÖ 51'de, Drappes adlı bir Senonesli, Provincia'yı tehdit etti, ancak yakalandı ve kendini açlıktan öldürdü. Bu andan itibaren Galyalı Senones tarihten kaybolur. Daha sonraki zamanlarda Gallia Lugdunensis'e dahil edildiler. Başlıca şehirleri Agedincum (daha sonra Senones, buradan Sens), Metiosedum idi. (Melun ; A. Holder'a göre, Meudon) ve Vellaunodunum (konumu belirsiz).[16]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Salmon & Potter 2016.
- ^ Polybius. Historíai, 2:17:7, 19:10, 20:1, 21:7.
- ^ Caesar. Commentarii de Bello Gallico, 2:2.
- ^ Diodorus Siculus. Bibliotheca historica, 14:113:3.
- ^ Strabo. Geōgraphiká, 4:3:5.
- ^ Pliny. Naturalis Historia, 4:107.
- ^ Ptolemy. Geōgraphikḕ Hyphḗgēsis, 2:8:9.
- ^ Ammianus Marcellinus. Res Gestae, 15:11:11.
- ^ Falileyev 2010, s.v. Senones.
- ^ Delamarre, Xavier (2003). Dictionnaire de la langue gauloise: Une approche linguistique du vieux-celtique continental. Errance. ISBN ISBN 9782877723695.
|isbn=değerini kontrol edin: invalid character (yardım). - ^ Matasovic, Ranko (2009). Etymological Dictionary of Proto-Celtic. Brill. ISBN ISBN 978-90-04-17336-1.
|isbn=değerini kontrol edin: invalid character (yardım). - ^ Lambert 1994.
- ^ Lambert 2005, s.v. Σένονες.
- ^ a b Nègre, Ernest (1990). Toponymie générale de la France. ISBN ISBN 978-2-600-02883-7.
|isbn=değerini kontrol edin: invalid character (yardım). - ^ Livius, Ab Urbe condita 5.34-35.3.
- ^ a b c Bu madde artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Senones". Encyclopædia Britannica (11. bas.). Cambridge University Press.
Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Delamarre, Xavier (2003). Dictionnaire de la langue gauloise: Une approche linguistique du vieux-celtique continental. Errance. ISBN 9782877723695.
- Falileyev, Alexander (2010). Dictionary of Continental Celtic Place-names: A Celtic Companion to the Barrington Atlas of the Greek and Roman World. CMCS. ISBN 978-0955718236.
- Lambert, Pierre-Yves (1994). La langue gauloise: description linguistique, commentaire d'inscriptions choisies. Errance. ISBN 978-2-87772-089-2.
- Lambert, Pierre-Yves (2005). "The place names of Lugdunensis [Λουγδουνησία]". de Hoz, Javier; Luján, Eugenio R.; Sims-Williams, Patrick (Ed.). New approaches to Celtic place-names in Ptolemy's Geography. Ediciones Clásicas. ss. 215-251. ISBN 978-8478825721.
- Matasović, Ranko (2009). Etymological Dictionary of Proto-Celtic. Brill. ISBN 978-90-04-17336-1.
- Nègre, Ernest (1990). Toponymie générale de la France. Librairie Droz. ISBN 978-2-600-02883-7.
- Salmon, Edward T.; Potter, T. W. (2016), "Senones", Oxford Research Encyclopedia of Classics, Oxford University Press, doi:10.1093/acrefore/9780199381135.013.5824, ISBN 978-0-19-938113-5
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Harris, W., R. Talbert, T. Elliott, S. Gillies (30 Ağustos 2022). "Places: 413311 (Senones)". Pleiades. 8 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2012.