Panzerfaust Harekâtı

Eisenfaust Harekâtı sırasında (Buda Sarayı, Budapeşte, 16 Ekim 1944)

Panzerfaust Harekâtı (Almanca kod adı: Unternehmen Eisenfaust), Wehrmacht'ın II. Dünya Savaşı sonlarında Macaristan'ı işgal için giriştiği bir harekâttır. Adolf Hitler, Macaristan Kral Naibi Amiral Miklós Horthy'nin, Kızıl Ordu birliklerinin ilerlemesi karşısında, ülkesinin teslim olması konusunda Sovyetler Birliği ile gizlice görüşmeler yaptığını öğrenince, bu gidişata engel olması için Waffen-SS komando Binbaşı Otto Skorzeny'i görevlendirdi. Romanya zaten kısa bir süre önce Sovyetler ile birleşmiş ve Almanya'ya savaş ilan etmişti. Hitler, Macarların teslim olması durumunda güney kanadının bütünüyle korumasız kalacağından, halen Sovyet ilerlemesine karşı Balkanlar'da çarpışmakta olan bir milyon askerinin durumunun da tehlikeye gireceğinden endişe etmektedir.

Hitler'in Waffen-SS'i görevlendirmesi

Horthy'nin oğlu Miklós Horthy, bu arada Sovyet temsilcilerle görüşüyordu. Alman Gizli Servisi, Mareşal Tito'nun elçilerinin kendisiyle görüşmek istediği konusunda Miklós'a dolaylı yoldan bir haber ulaştırdı. Miklós, ilk toplantıyı, önerilen toplanma yeri civarında kuşkulu kişileri saptaması yüzünden değerlendiremedi. İkinci bir toplantı 15 Ekim'den öncesi için, Macaristan Tuna Limanları Müdürü Felix Bornemisza'nın ofisinde planlandı. Yugoslav delegelerinin önemli haberleri olacağını umuyordu. Fakat binaya girdikten sonra Otto Skorzeny ve adamları ona saldırdı ve direncinin kırılması için hırpalandı. Miklós, Otto Skorzenyzeni'nin adamları tarafından silah zoru ile bağlandı ve bir halıya sarılarak havaalanına götürüldü. Uçakla Viyana'ya, oradan da Mauthausen toplama kampına götürüldü.

Horthy ateşkes ilan etmesi

Kral naibi Horthy, Macaristan'ın doğusundaki Sovyet birlikleriyle temas kuran güvendiği General Bela Miklós'un çabaları sonucunda, ülkesi için savaşın sonunu getirme girişiminde bulundu. Macar Hükümeti'nin özerkliğini koruyarak savaştan çekilmenin yollarını araştırıyordu. Sovyetler Birliği seve seve bu sözü verdi. Fakat Almanlar Horthy'nin gizlice sürdürdüğü girişimlerin farkındadır ve onu etkisiz hale getirmek, hükümetini düşürerek Alman yanlısı güçleri iktidara getirmek için Panzerfaust Harekâtı'nı planladılar. Ayrıca, Macaristan'ın kesin işgali de bu yolla planlanmış olmaktadır. Horthy Hükümeti, Budapeşte'nin merkezinde Orta Çağ'dan kalma bir kalede iyi korunmaktadır. Horthy, Macaristan'ın Almanya'nın zorlamasıyla savaşa sokulduğunu ileri sürmektedir. Bir toplantıda şunları söylemiştir:

“ Bugün sağduyu sahibi herkes için apaçık ortadadır ki, Almanya bu savaşı kaybetti. Şimdi, ülkesinin geleceğinden sorumlu her hükümet bu durumdan uygun sonuçlar çıkarmalıdır. Büyük devlet adamı Bismark'ın bir zamanlar dediği gibi, "Hiçbir ulus, kendini bir ittifakın sunağında kurban etmemelidir." Macaristan'ın onurunu eski müttefikine karşı da korumaya karar verdim. Her ne kadar bu müttefik, askeri yardım sözü vermişse de bugün için ulusumuzun en değerli varlığı olan bağımsızlığını ve özgürlüğünü elinden almaya yeltenmektedir. Alman İmparatorluğu'nun bir temsilcisine, eski düşmanımızla bir ateşkese varmak ve onlarla aramızdaki tüm düşmanlığı sona erdirmek üzere olduğumuzu bildirdim. ”

Horthy, 15 Ekim 1944 günü saat 14:00'da Sovyetler Birliği'yle radyodan ilan edilen bir ateşkes antlaşması imzaladı. Bunun üzerine Macar faşistlerin Demir Haç Partisi, Alman yardımıyla radyo istasyonunu işgal etti. Bir parti üyesi, Macar Genelkurmay Başkanı General Vörös'ün adını kullanarak bir karşı bildiri okudu. Budapeşte'de kalan iki Macar birliğinin komutanı ve yardımcısı tutuklandı ya da kayboldu. Askerler ise Demir Haç Partisi safına geçti.

Macar birliklerinin büyük bölümünün Alman ordusunun komutası altında olduğu düşünülürse, ileri hat birliklerine ateşkesle ilgili bir emir ulaşmadığı ortadadır. Dahası, böyle bir emrin hazırlanıp hazırlanmadığı da belli değildir.

Otto Skorzeny, emrindeki Alman birlikleri ve dört Tiger II tankla Budapeşte kalesinin Viyana kapısını tuttu. Horthy, üstün Alman kuvvetleri ve zırhlılarıyla çarpışmanın anlamsız olduğunu düşünerek kaledeki Muhafız kuvvetlerine direnilmemesi emri verdi. Bu emir Macar birliklerinden birine ulaşmadı ve bu birlik 30 dakika kadar Alman birlikleriyle çatışmada kaldı. Alman birlikleri bu süre içinde Budapeşte kalesinde kontrolü sağladılar. Bu çatışmalar sırasında 7 asker ölmüş, 26 kişi de yaralanmıştır.

Horthy'nin tutuklanması

Horthy, aynı günün (15 Ekim) ilerleyen saatlerinde Edmund Veesenmayer ve kurmayı tarafından gözaltına alındı. Gece Waffen-SS bürosunda tutuldu ve daha sonra kişisel eşyalarını toplamak için bürosuna döndü. Kendisinden, daktiloyla yazılmış bir ifadeyi imzalaması Başbakan Geza Lakatos tarafından istendi. Belgeyi imzalamasının, güvendiği bir arkadaşı tarafından istenmesi Horthy'yi şaşırttı. Fakat, Lakatos oğlunun yaşamının bıçak sırtında olduğunu ona anlattı. Horthy, dışarıda bekleyen Veesenmayer'e, Lakatos'un söylediklerinin doğru olup olmadığını sordu. Veesenmayer tehdidi tekrarladı ve Horthy, ülkenin kontrolünün bu darbeyle Alman destekli Demir Haç Partisi'ne geçmesine, kral naibinin de göstermelik onayını almak çabası olduğunu anladı. Horthy daha sonra teslimiyetini şöyle açıkladı, "Ne istifa ettim ne de Szalasy'yi başbakan atadım, sadece oğlumun hayatı için imzaladım."

Veesenmayer'in söz vermiş olmasına karşın Miklós, Alman toplama kampından savaşın sonunda, 8 Mayıs 1945 tarihinde çıkabildi. Daha sonra Horthy Almanya'ya götürüldü ve orada tutulduğu sürece 100 Waffen-SS askeri tarafından korundu. Amerikan 36. Piyade Tümeni Komutanı General Alexander Patch, 1 Mayıs 1945 tarihinde Horthy'yi tutulduğu kalede ziyaret etti ancak serbest bırakılmasını sağlamadı. Çünkü Macaristan savaşın sonlarında Almanya'yı savunmak için savaşmıştı ve Horthy savaş esiri sayılıyordu. Horthy yedi ay sonra 17 Aralık 1945 tarihinde serbest bırakıldı.

Kaynakça

İngilizce Wikipedia maddesinden yararlanılmıştır. Operation Panzerfaust