Pakize Tarzi
Pakize Tarzi | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Pakize İzzet 1910 Halep Osmanlı |
| Ölüm | 2004 (91-92 yaşlarında) İstanbul Türkiye |
| Eğitim | İstanbul Darülfünunu |
| Meslek | Doktor |
Pakize İzzet Tarzi (1910, Halep - 18 Ekim 2004, İstanbul), Türk jinekolog.
Türkiye'nin ilk jinekoloğu, ilk özel kadın doğum kliniği kurucusu ve İstanbul Boğazı'nı yüzerek geçen ilk kadındır.[1][2]
Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]
Osmanlı döneminde Ziraat Bankası Suriye genel müdürü olan İzzet Saltık Bey'in kızı olan Pakize Tarzi,[1] babasının görev yaptığı Halep'te dünyaya geldi. 1912 yılında doğmuştur ancak nüfus kağıdına 1909 yazılarak Tıp Fakütesi'ne gidebilmesi için yaşı büyütülmüştür).[3]
Çocukluğu Şamda, dört kız kardeşi, annesi, büyükanneleri, amcaları, dayıları ile yaşadığı büyük bir köşkte geçti.[2] Ailesi, 1918'de İngilizler'in Şam'ı işgal etmesi üzerine Adana'ya, Adana'nın Fransızlar tarafından işgali üzerine Konya'ya taşındı. Pakize Hanım, ortaokul diplomasını Konya'daki Sörler Okulu'ndan aldı.[1]
Delibaş İsyanı sırasında ablasının ölmesi, Konya Merkez Komutanı amcası Mustafa Tevfik Bey'in esir düşmesi üzerine Bursa'ya taşındılar. Lise öğrenimini Bursa Amerikan Kız Koleji'nde yatılı olarak tamamladıktan sonra tıp okumaya yöneldi. Ailesi, Pakize'nin okuması için İstanbul'a taşındı. Mahkeme kararıyla yaşını büyütüp Darülfünun'da fizik ve kimya bilimleri okumaya başladı. Hariciye ve histolojide amatörlük yılını geçirdi; yurt dışından gelen öğrenciler ile ilgilendiği görevler aldı.[4] Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Paşa'nın kız tıp öğrencilerinin köyleri görmesini istemesi üzerine geliştirilen proje kapsamında üç hafta Anadolu’da çalıştı; kadınların sorunlarını tespit etmeye çalıştı.[4] Bu deneyim, kadın doğum branşını seçmesinde etkili oldu.[3]
1932 yazında İstanbul Boğazı'nda yapılan yüzme yarışlarına katıldı. İstanbul Boğazı'nı yüzerek geçen ilk kadın ünvanını aldı.
| “ | Yeni kurulmuş Türkiye Cumhuriyeti'nin, Atatürk Türkiye'sinin bir genci olarak Tıp Fakültesi'ni bitirdiğimde, bütün dünyanın ıstırabını dindirecek bir enerjiye sahipmişcesine hekimlik mesleğine atıldım! | ” |
| — Pakize Tarzi[5] | ||
1932 yılında Darülfünun Tıp Fakültesi'nden mezun oldu; üniversitedeki ilk kadın asistan olarak başında Wilhelm Liepmann'ın bulunduğu Haseki Kadın Hastalıkları Kliniği'nde çalışmaya başladı.[4]
Kadın hastalıkları ve doğum alanında uzmanlık eğitimi aldığı sırada Profesör Liepmann ile pek çok ameliyata girdi ve zor tedaviler uyguladı. İhtisasını bir buçuk senede tamamladı ve İstanbul Üniversitesi 1. Kadın Doğum Kliniği'nin ilk kadın uzmanı sıfatını elde ederek üniversitede ayrıldı. Cağaloğlu'nda bir muayehane açtı.[3]
İhtisası sırasında tanışıp nişanlandığı Fettah Tarzi ile evlendi.[2] Afgan Kralı Emanullah Han'ın yeğeni olan eşiyle üç yıl kadar Roma'da yaşadı. Roma'da iken üniversiteye başvurarak diplomasını onaylattı ve Tıp Fakültesi'nde doktorluk yaptı. İlk çocuğunun doğumu için İstanbul'a döndü; İstanbul'da kalıp çalışmaya karar verdi.
Bir süre doçent vekili olarak Tıp Fakültesi Histoloji kürsüsünde ders verdi ; 1939'da 1. Kadın Doğum Kliniğine uzman asistan olarak atandı. Üniversitede çalışmaları devam ederken muayenehane açtı. Üniversitede doçentlik sınavı için başvuran Tarzi, tezi kabul edildiği halde, uygulamalı ders anlatımı sınavında 45 dakikayı tamamlamadığı için doçentliği kabul edilmeyince üniversiteden ayrıldı.[1]
| “ | Doğumhaneye her girişimde, ibadethaneye giriyormuş gibi bir duyguya kapılırdım. Kadının yaratıcı gücünün etkisindeydim. Yaratıcı nefesini hissediyordum artık. Her doğum benim için bir mucizeydi...Doğum sırasında anne olabilmek için çırpınan kadınların yüceliği önünde eğilirken bunları düşünürdüm. | ” |
| — Pakize Tarzi[5] | ||
Tarzi, üniversiteden ayrıldıktan sonra muayenehanesinde çalışmaya devam ediyor ve İstanbul'daki özel hastanelerde doğum yaptırıyordu. Sadece kadın doğum hastalarına hizmet verecek bir klinik ihtiyacını gördü.[3] 21 Temmuz 1949'da Şişli’de Türkiye'nin ilk kadın doğum kliniğini açtı. Klinikte, "heparin" denilen bir ilacın alerji yarattığı, kangrene yol açtığının saptanması ile Türk dünya basınında ilgi odağı oldu.[5] 1966'da Şişli'deki binasını boşaltmak zorunda kaldı ve kliniğini Nişantaşı'ndaki yeni bir binaya taşıdı.[3] 1998'e kadar klinikte aktif olarak çalıştı. Binlerce kişinin doğumunu gerçekleştirdi.[6]
Bursa Amerikan Koleji'nden arkadaşları ile Hayvanları Koruma Derneği'ni, Müfide Ferit Tek ile birlikte İstanbul Soroptimist Derneği'ni (1948) kurdu. 25 yıl İstanbul Soroptomist Derneği'nin başkanlığını yaptı. Türk Üniversiteli Kadınlar Derneği'nin (1949) kurucuları arasında yer aldı.
Anılarını 1993 yılında yayımlanan "Anılar" adlı bir kitapta paylaştı.[7] Kalbindeki ritim bozukluğu nedeniyle yaşamının son yıllarında vaktinin çoğunu evde geçirdi.[6] 18 Ekim 2004 tarihinde İstanbul'da Nişantaşı'ndaki evinde öldü.[1]
Kliniği bir süre bir süre oğlu Mahmut Tarzi tarafından işletildikten sonra 2012'de el değiştirdi ve "Özel Nişantaşı Hospital Pakize Tarzi" (Nişantaşı Hastanesi) adıyla genel hastane olarak hizmet vermeye başladı.[6][8]
Özel arşivi İstanbul'da Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı'nda bulunmaktadır.[9]
Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Pakize Tarzi, Fatma, Zeynep ve Mahmut isimlerinde 3 çocuk annesiydi. Eşi kanalıyla Afgan hanedanına akraba olan Pakize Tarzi, kızı Zeynep Tarzi'nin Sultan II. Abdülhamit'in torunu Ertuğrul Osman Osmanoğlu ile evlenmesi nedeniyle Osmanlı hanedanına akraba olmuştur.[10]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e Kayar, Ayda. "İlklerin Kadını Tarzi 92 Yaşında Vefat Etti". bianet.org. Bianet 19 Ekim 2004. 15 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2017.
- ^ a b c "Prensi attan indiren doktor". www.hurriyet.com.tr/. Hurriyet gazetesi, 26 Temmuz 2011. 21 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2017.
- ^ a b c d e Altıntaş, Prof Dr Ayten (1 Ocak 1998). "Doktor Pakize İzzet Tarzı". Sağlık Alanında Türk Kadını, İstanbul 1998. 24 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2023.
- ^ a b c "Cumhuriyetin İlk Jinekoloğu: Pakize Tarzi". www.kenthospital.com/. Kenthospital.com sitesi. 21 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2017.
- ^ a b c Güngör, Necati (Nisan 2002). Sağlık Meleği Bir Prenses: Pakize Tarzi. Son Kadınlar. Literatür Arka Pencere. s. 61-67. 25 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2023.
- ^ a b c "Pakize Tarzi: Güzçlü, Kararlı ve Başarılı". www.ortadogumono.com.tr. 25 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2023.
- ^ "Türkiye'nin ilk kadın jinekoloğu Pakize Tarzi". arsiv.sabah.com.tr/. Sabah Online, 15.07.1998. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2017.
- ^ "Yılların Pakize Tarzi kliniği 'Nişantaşı Hospital' oldu". www.patronlardunyasi.com. 25 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2023.
- ^ "Özel Arşivler Koleksiyonu". Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi web sitesi. 16 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2024.
- ^ Tüzün, Esra. "İlklerin kadını artık yok". arsiv.sabah.com.tr. Sabah gazetesi, 19 Ekim 2004. 11 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2017.