Ojkanje

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Ojkanje singing
Kaynak00320

Ojkanje, Hırvatistan'da Dalmaçya hinterlandı, Velebit, Lika, Kordun ve Karlovac bölgeleri için karakteristik olan çok sesli halk şarkıları geleneğidir.[1] Harvard Müzik Sözlüğü'nde açıklandığı gibi: "Ojkanje, oj veya hoj hecelerinde sesin keskin ve uzun süre titremesiyle özel bir şarkı söyleme tarzıdır."[2] Uzmanlara göre, ojkanje, eski Dalmaçya bölgesinden (bugünkü,[2] Bosna Hersek ve Karadağ) Slav öncesi İlirya şarkılarının bir kalıntısıdır.[3]

2010 yılında, Acil Korumaya İhtiyacı Olan Somut Olmayan Kültürel Mirasın UNESCOs Listesinde şarkı söyleyen Ojkanje olarak yazılmıştır.

Coğrafi kapsam[değiştir | kaynağı değiştir]

Tarihsel olarak ojkanje, Dinar bölgesine ait Dalmaçya hinterlandı, Velebit, Lika, Kordun ve Karlovac bölgelerinde ve birkaç komşu mikro bölgede bulunur.[3][4] Dalmaçya hinterland alanı, ojkanje tarzının ana evi olarak kabul edilir ve oradan Hırvatistan'ın diğer bölgelerine genişletilmiştir. 16. ve 17. yüzyıllarda Dinar bölgesinden yapılan göçler muhtemelen bu şarkı söyleme tarzını Adriyatik Adaları'na ve Bunjevci'nin aynı bölgeden Voyvodina ve Macaristan'a göçünü getirmiştir.[3] Ojkanje'nin solo şarkı söyleme türü en çok Lika bölgesi ve çevresindeki Karlovac ile ilişkilendirilirken, Hırvat kıyılarının ve hinterlandının daha geniş alanında iki parçalı şarkı söyleme hakimdir.[5] Krka ve Çetina nehirleri (Drniška Krajina) arasında, Ravni Kotari ve Bukovica bölgelerinde, Svilaja ve Moseč arasındaki Çetinska Krajina'da ve Trogir ve Kaštela'nın hinterlandlarında belirli ojkanje şarkı türleri bulunabilir.[4] Dalmaçya hinterlandı Lika'nın dağlık manzarası, ojkanje'nin yetiştirilmesi için ideal olduğunu kanıtladı.[6]

Balkanların Dinar bölgesinde, özellikle Hersek ve iç Dalmaçya'da bulunan ganga ve Sırbistan'daki Zlatibor bölgesinden ızvika gibi benzer polifonik şarkı tarzları bulunabilir. Bu kalıcı müzik gelenekleri, dağlık bölgelerin nüfusu arasında bir bağlantı olduğunu göstermektedir.[7] Göç nedeniyle, ojkanje grupları artık batı Sırbistan'da ve daha küçük ölçüde Bosna-Hersek'te bulunabilir.[8]

Tanım[değiştir | kaynağı değiştir]

Ojkanje'nin ana önemi, sadece bir şarkı türü olmaması, aynı zamanda boğazdan kaynaklanan çok özel bir ses titreme tekniği olmasıdır.[9][10] Ojkanje, "özgür ritimli şarkı söyleme" olarak tanımlanabilir ve genellikle yerel toplulukların kültüründe yer almaktadır. İki ana performans şekli vardır: bireysel veya daha yaygın olan grupla birlikte.[9] Şarkı sözleri genellikle aşk, sosyal veya yerel konular ve siyaset gibi konuları ele alır.[11]

  • "Seyahat şarkısı" (putničko, kiridžijsko) veya "yalnız şarkı söyleme" (samačko) olarak da bilinen solo şarkı söylemenin bölgeye bağlı olarak birkaç farklı çeşidi vardır. Konavle bölgesinden bir örnek, topluluk arasında soyu tükenmiş titreyen bir şarkı türü olan ustresalica'dır. Lika'da rozganje şarkı söyleme türü popülerdi ve şu anda Karlovac bölgesindeki yerel folklor grupları tarafından canlı tutuluyor.[1]İki bölümlü şarkı söyleme, iki veya daha fazla kişiyle erkek veya kadınlar tarafından yapılabilir.
  • Hırvat kıyıları ve Dalmaçya hinterlandı bölgesinde yaygındır. Grup şarkılarında şarkı, solist nefesini tutabildiği sürece sürer.[3] Šibenik hinterlandında ve Vrlika ve Kijevo köylerinde bu tür şarkılar için kullanılan isim olan ojkalica adı.[1][3] Ravni Kotari ve Bukovica'da yerel şarkı söyleme tarzına orzenje denir (Sırp Ortodoks nüfusu buna orcenje, orcanje veya groktanje diyor). Dahası, erkekler tarafından seslendirildiğinde, şarkı bugün treskavica veya starovinsko ("eski tarz") olarak bilinir ve kadınlar tarafından seslendirildiğinde voykavica olarak bilinir.[1] Treskavica, Trogir ve Kaštela'nın[3] kuzeyindeki bir köy olan Grebaštica'da grgešanje olarak adlandırılır. Kuzey Poljice'de yerliler kiridžijsko şarkı söyleme tarzını icra etmeye devam ediyor.[1]

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Ojkanje şarkı söyleme biçimi, Dinar bölgesinde ortaya çıkmıştır. Özellikle Dalmaçya hinterlandının ve çevre bölgelerin kırsal nüfusu arasında gelişmiştir.

Ivan Lovrić (1756—1777), ojkanje'den Morlach kültürünün bir parçası olarak bahseder.[12]

20. yüzyılın başlarında Hırvat Köylü Partisi, hayırsever kanadı aracılığıyla kırsal geleneklere odaklanan folklor festivalleri düzenlemeye başladı. Geleneksel dans, müzik, yöresel kostümler, özellikle 1920'ler ve 1930'larda ana odak noktasıydı ve Ojkanje'nin şarkı söylemesi önemli bir katkı oldu.[13]

2008 yılında ojkanje şarkı söyleme, Hırvatistan Kültür Bakanlığı tarafından UNESCO Acil Koruma listesine alınmak üzere aday gösterildi.[14] 2010, Hırvatistan'ın temsilcisi olarak UNESCO'nun Acil Koruma Gerektiren Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'ne girdi.[15]

Modern gün[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıllar geçtikçe Ojkanje şarkı söylemesi, şarkıcıların doğrudan başarılı seleflerinden öğrenmesiyle nesilden nesile aktarıldı. Bununla birlikte, geçen yüzyıl, genç nesillerin şehirlere göç etmesi ve modern yöntemlerin belirli geleneksel uygulamaları geride bırakmasıyla geleneksel kırsal yaşamda önemli değişiklikler gördü ve bu da Ojkanje şarkı söylemenin azalmasına neden oldu.[3]

Ojkanje şarkısını canlı tutmak için birçok halk müziği grubu performans sergilemektedir.[16] Önemli bir grup olan "KUD Promina" Oklaj'dan beş yerli tarafından kurulmuştur ve bölgesel Ojkanje şarkısını[17] korumak ve icra etmek için faaliyet göstermektedir. Başarıları, UNESCO'nun resmi web sitesinde yer almalarını sağlamıştır. UNESCO tarafından Ojkanje'yi koruma konusunda faaliyet gösteren diğer kültürel gruplar (KUD'lar) arasında Karlovac yakınlarındaki Velika Jelsa'dan "Sveta Magareta", Ličko Lešće'den "Gacka", Radovin'den "Radovin", Lišane Ostrovičke'den "Sveti Nikola Tavelic", Trilj yakınlarındaki Srijane ve Vrgorac yakınlarındaki Kokorici gibi önemli kişiler yer almaktadır[18][18] Hırvat halk televizyonu gençler arasında Ojkanje geleneklerini yeniden canlandırmak için birçok program yayınlamıştır. Diğer gruplar arasında Sırbistan genelinde performans sergileyen Hırvatistan'ın Kordun bölgesindeki etnik Sırplardan oluşan "KUD Petrova Gora - Kordun" Beograd ve "KUD Kordun - Inđija"[19] örnek gösterilebilir. Bölgede halka Ojkanje şarkısını[20][21] sergileyen birçok festival ve kültürel etkinlik bulunmaktadır. Sombor, Sırbistan'daki Prigrevica köyü ve Askeri Sınır Bölgeleri tarafından yerleşik diğer Vojvodina yerleri de Ojkanje müzik geleneğine sahiptir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "UNESCO - Ojkanje singing". ich.unesco.org (İngilizce). 15 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2020. 
  2. ^ Don Michael Randel (2003). The Harvard Dictionary of Music. Harvard University Press. ss. 227-. ISBN 978-0-674-01163-2. 
  3. ^ a b c d e Croatia (November 2010). "Urgent Safeguarding List: Nomination file no. 00320": 2-3. 4 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2023. 
  4. ^ "OJKANJE - najstariji način pjevanja na ovim prostorima kojega možete naučiti i vi". Hrvatska katolička mreža. hkm.hr. 16 Ağustos 2019. 4 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ Croatia (November 2010). "Urgent Safeguarding List: Nomination file no. 00320": 3. 4 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2023. 
  6. ^ Boersma (8 Haziran 2005). "Spectral characteristics of three styles of Croatian folk singing" (PDF). The Journal of the Acoustical Society of America. 119 (3): 1805-1816. doi:10.1121/1.2168549. PMID 16583921. 28 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Kasım 2019. 
  7. ^ Choral Singing in Human Culture and Evolution. Part 2: Comparative Perspectives: LAP Lambert Academic Publishing. 2015. s. 245. ISBN 978-3659488412. 
  8. ^ Hina/HRT. "Festival ojkače u Petrinji održan bez incidenata". HRT Vijesti. 21 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2019. 
  9. ^ a b Croatia (November 2010). "Urgent Safeguarding List: Nomination file no. 00320": 2-3. 4 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2023. 
  10. ^ Jaramaz, Dusko (16 Ağustos 2019). "OJKANJE - najstariji način pjevanja na ovim prostorima kojega možete naučiti i vi". Hrvatska katolička mreža. hkm.hr. 4 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  11. ^ Croatia (November 2010). "Urgent Safeguarding List: Nomination file no. 00320": 5. 4 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2023. 
  12. ^ Stjepan Gunjača (1979). Ivan Lovric i njegovo doba : Referati i saopcenja sa znanstvenog skupa. Kulturno drustvo "Cetinjanin". s. 335. ojkanje 
  13. ^ Croatia (November 2010). "Urgent Safeguarding List: Nomination file no. 00320": 4. 4 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2023. 
  14. ^ Croatian Ministry of Culture (2008). "Ojkanje singing: Nomination for inscription on the Urgent Safeguarding list". unesco (at Youtube). 11 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2010. 
  15. ^ UNESCO Culture Sector. "Ojkanje singing". UNESCO. 11 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2010. 
  16. ^ "2. večer ojkanja". 11 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2023. 
  17. ^ "Recept ojkalice: Jedan potra, drugi priuzme i trese, a onda svi gonimo do kraja". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2023. 
  18. ^ a b Štefelić, Ivana. "Ojkanje oslobađa i dušu i glas". HRT Magazin. Hrvatska Radiotelevizija. 17 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Kasım 2019. 
  19. ^ Izvorna grupa Kordun Inđija 16 Mayıs 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Retrieved on 2 March 2016
  20. ^ "Četvrti sabor ojkavice: "Ajde, brate, zapivaj polako..."". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2023. 
  21. ^ "Croat Veterans Accused of Silencing Serbian Songs". Balkan Insight (İngilizce). 23 Ağustos 2018. 19 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2019. 

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ojkanje&oldid=32587763" sayfasından alınmıştır