Nat Turner köle ayaklanması

Nat Turner'ın yakalanmasının temsili resmi

Nat Turner köle ayaklanması Ağustos 1831'de Southampton County Virginia'daki kölelerin başlattığı silahlı ayaklanmadır. Nat Turner önderliğindeki köleler 55 ila 65 beyazı öldürmüştür. ABD tarihindeki en kanlı köle ayaklanması olarak bilinir. Ayaklanma iki üç gün içinde bastırılmış ancak Turner'ın yakalanması bir ayı bulmuştur. Olayların ardından beyazlar tarafından siyahilere karşı yoğun katliam ve linç gerçekleştirilmiş, en az 120 kişi öldürülmüştür. Yakalanan Turner ile beraber 56 siyahi yargılanmış ve çoğu olaylara karışmamış olan sanıkların tamamı idam edilmiştir. Turner eğitim görmüş bir din adamı olduğu için siyahilerin eğitilmesine veya kendi aralarında dini toplantılar yapması yasaklanmıştır.

Arka planı

Nat Turner 1800 yılının 2 Ekim günü Southampton County'deki bir plantasyonda köle olarak doğmuştur. Babası hakkında çok bilgi yoktur, Nat küçükken kölelikten kaçtığı düşünülmektedir. Nat ve ailesinin sahibi olan Benjamin Turner, kendisine hep Nat demiş ve bu isimle anılır olmuştur. Ayaklanmanın ardından kamuoyunda Nat Turner olarak tanınmıştır. Benjamin Turner 1810 yılında öldüğünde Nat, oğlu Samuel'in kölesi olmuştur.

Nat, küçük yaşta okuma yazmayı öğrenmiş zeki ve çalışkan bir çocuk olarak öne çıkar. Büyüdükçe giderek kendisini dine verir ve çoğunlukla İncil okurken, dua ederken veya oruç tutarken görülür. Bu dönemde inancı ekseninde Tanrı'nın kendisiyle iletişim kurduğuna ve işaretler gönderdiğine inanır. 21 yaşındayken Samuel Turner çiftliğinden kaçsa da bir ayın ardından geri dönmüştür.

Nat, kendisi gibi köle olan Cherry adlı kadınla evlenmiş ve bu evlilikten 3 çocuğu olmuştur. Ancak Samuel Turner 1823 yılında ölünce aile parçalanmış, Nat, Thomas Moore adlı köle sahibine satılırken, eşi ve çocukları Giles Reese'e satılmıştır.

Turner bu dönemde yoğun bir şekilde dini ayinler yapmakta köle siyahilere vaaz vermektedir. Onlar arasında eğitim ve bilgi seviyesi yüzünden peygamber olarak çağrılmakta, etkisi yoksul Beyazlara da yayılmaktadır.

Ayaklanma

12 Şubat 1831 tarihindeki güneş tutulması ve ayaklanmanın olduğu bölge

Turner bir ayaklanma planlamaya başladıktan sonra bunu yakın çevresindeki güvendiği köle arkadaşlarına açar. Onlar da komşu bölgelerde ayaklanmaya kazanmak üzere temaslarda bulunmaya gayret ederler. Dikkat çekmeden iletişim kurmak için Nat Turner ve taraftarlarının ormanlık alanda ilahiler söyleyerek haberleştiği düşünülmektedir. Ayaklanmadan sonra eşi Cherry, Nat Turner'ın ayaklanmayı uzun yıllar boyunca planladığını belirtmiştir.

Nat, 12 Şubat 1831 günü gerçekleşen tam güneş tutulmasını ilahi bir işaret olarak görür. Turner siyahilerin elinin güneşin önüne geçtiğini söyleyerek ayaklanma vaktinin geldiğini ilan eder. Ayaklanma 4 Temmuz Bağımsızlık Günü için planlanmış olsa da o dönemde hastalanınca plan ertelenir. 13 Ağustos 1831 tarihinde muhtemelen o dönemde Sicilya açıklarında patlayan Ferdinandea yanardağından taşınan kül ve tozların Amerika'ya ulaşmasıyla güneş mavi-yeşil tonlarında görünür, bunun üzerine son ilahi işareti aldığına ikna olan Nat ayaklanma için 21 Ağustos gününü belirler.

Çevresinde yaklaşık 70 köle ve özgür siyahi toplayan Nat, ayaklanmayı başlatır. Önce Nat Turner'ın bulunduğu plantasyondaki beyazlar öldürülür, sonra komşu çiftliklere gidilerek teker teker çiftlikler ele geçirilir, beyazlar cinsiyet ve yaş ayrımı yapılmadan katledilir, köleler saflara katılır. Bu sırada çok sayıda beyaz öldürülmüştür, olaylardan sonra verdiği ifadede Nat sadece bir kişiyi (Margaret Whitehead) öldürdüğünü belirtmiştir.

Nat Turner ve beraberindekiler ayrım yapmadan beyazları öldürseler de kendileri gibi çok kötü koşullarda yaşayan ve kölelik kurumuyla ilgisi olmayan yoksul beyaz ailelere dokunmamıştır. Ayaklanmacı köleler ateşli silahlara erişimleri bulunmadığı için kılıç, balta gibi kesici aletlerle savaşmıştır.

Ayaklanma haberinin duyulmasıyla beraber bölgeye gelen milis birlikleri hem sayısal olarak hem de ateşli silah ve top desteğiyle savaştıkları için kısa sürede ayaklanmayı bastırmıştır.

Sonrası

Nat Turner'ın dava sürecindeki beyanatının basılı hali

Ayaklanmanın bastırılmasının hemen ardından bölgeye takviye milis kuvvetleri ve ordu birlikleri aktarılmıştır. Ayaklanmaya katılmış olduğu düşünülen siyahi köleler milisler tarafından yerinde infaz edilmiş, çok sayıda linç gerçekleştirilmiştir. Bugün Virginia State Route 658 olan anayol boyunca öldürülen kölelerin kafaları mızraklara dizilmiş, bölgedeki kölelere korku salınmıştır. Günlerce süren katliamlarda yaklaşık 120 siyahinin öldürüldüğü düşünülmektedir.

Nat Turner ayaklanmanın bastırılmasından sonra ormanlık bölgede saklanmış, ancak altı haftanın ardından yakalanabilmiştir. 31 Ekim günü Jerusalem hapishanesine getirilir. Yargılanan Nat, ayaklanma planlamak ve silahlı ayaklanma düzenlemekten suçlu bulunur ve ölüm cezasına mahkum edilir. Kararın açıklanması üzerine İsa da çarmıha gerilmemiş miydi? diye yorum yaptığı söylenir. 11 Kasım 1831 günü idam edilerek öldürülmüştür. Benzer davalarda çoğu siyahi hüküm giymiş, çok az sayıda köle beraat etmiştir.

Nat Turner'ın öldürülmesinin ardından derisi yüzülmüş ve hatıra eşya yapımı için kullanılmıştır. Ona ait olduğu kafatası ve kemiklerin müzede sergilenmesi için çeşitli girişimler olsa da bunların ona ait olduğu ispatlanamamıştır.

Etkileri

Nat Turner, günümüzde hak arayışı için ayaklanma önerenler için önemli bir simge isim haline gelmiştir. Öte yandan yerel ölçekte kitlesel sayılabilecek bir seviyeye gelen köle ayaklanması beyaz köle sahiplerini korkutmuş, kendi güvenlik önlemlerini artırmaya sevk etmiştir. Bunun da ötesinde siyahilerin eğitim görmesi engellenmiş, aralarında beyaz din adamları olmadan dini toplantılar veya ayinler düzenlemeleri yasaklanmıştır. Nat Turner ancak 21. yüzyılda yaşanan Amerika Birleşik Devletleri'nde millî marş protestoları gibi kitlesel ırkçılık karşıtı eylemlerin ardından sahiplenilir olmuştur. 2016 yılında yönetmen Nate Parker tarafından çekilen The Birth of a Nation filmi bu ayaklanmayı işlemektedir.